نگاهی فقهی حقوقی به قراردادهای مهندسی، تأمین و ساخت

محورهای موضوعی : فقه المعاملات

یاشار طاهری ¹ , سید حکمت اله عسکری ² , سید باسم موالی زاده ³

1 - دانشجوی دکتری، گروه حقوق خصوصی، پردیس علوم و تحقیقات خوزستان، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.
2 - استادیار، گروه حقوق، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران.
3 - استادیار، گروه حقوق، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.

تاریخ دریافت : 1401/08/06 تاریخ پذیرش : 1401/11/18 تاریخ انتشار : 1403/06/27

کلید واژه: حقوق ساخت و ساز, صاحبکار و پیمانکار, جعاله, پیمانکاری ای‌پی‌سی, قرارداد مهندسی, تأمین و ساخت در فقه, استصناع,

چکیده مقاله :

همانگونه که سازگاری و همپوشانی نهادهای حقوقی با شرع مبین؛ با نگاه به اصل چهارم قانون اساسی ایران مسأله‌ای ضروری می‌نماید، یکی از قراردادهای نووامروزی، قرارداد مهندسی، تأمین وساخت است که امروزه سازمانهای اداری و رسمی ازآن برای اجرای طرح‌های خود بهره می‌برند. باعنایت به این موضوع که همه تعهدات اصلی این قراردادراکه مهندسی،تأمین تجهیزات و مصالح و ساخت و اجراست، برعهده شخص پیمانکار نهاده است وصاحب‌کار براساس توافق قراردادی، مبلغ موضوع قرارداد را پرداخته و با چرخاندن یک کلید، طرح را مورد بهره‌برداری قرار می‌دهد. به همین رو؛ بدان قرارداد کلیددردست نیز می گویند. در این جستار که با شیوه توصیفی، تحلیلی انجام گشته است، این قرارداد، با نگاهی فقهی و حقوقی مورد مطالعه قرار گرفته است. به همین رو؛ بدان قرارداد کلیددردست نیز می گویند. در این جستار که با شیوه توصیفی، تحلیلی انجام گشته است، این قرارداد، با نگاهی فقهی و حقوقی مورد مطالعه قرار گرفته است.

چکیده انگلیسی:

As the compatibility and overlapping of legal institutions with the Sharia Mobin; Looking at the fourth principle of the Iranian constitution, it is an essential issue, one of the modern contracts is the engineering, supply and construction contract, which is used by administrative and official organizations to implement their plans. According to this issue, all the main obligations of this contract, which are engineering, supply of equipment and materials, and construction and implementation, are on the responsibility of the contractor, and based on the contractual agreement, the owner pays the amount of the contract and by turning a key, the project is put into operation. puts Therefore; It is also called a turnkey contract. In this essay, which has been done with a descriptive and analytical method, this contract has been studied from a jurisprudential and legal point of view. Therefore; It is also called a turnkey contract. In this essay, which has been done with a descriptive and analytical method, this contract has been studied from a jurisprudential and legal point of view.

منابع و مأخذ:

منابع و ماخذ
قرآن الکریم
1. ابراهیمی، یحیی(۱۳۸۹)، مطالعه تطبیقی مفهوم وآثارحسن نیت در انعقاد، تفسیر و اجرای قرارداد، مجله حقوقی بین المللی.
2. اعرابی،هومن(۱۳۸۹)،تاثیر تغییر اوضاع واحوال بر اجرای معاهدات بین المللی،مجله دادرسی،شماره ۲۱.
3. اسماعیلی،محسن(۱۳۸۱)،'تاثیر اوضاع واحوال برقراردادها از منظرحقوق تطبیقی،مجله رهنمون،شماره یک.
4. امامی،سیدحسن(۱۳۹۱*،حقوق مدنی،ج اول،انتشارات اسلامیه،چاپ سوم.
5. انصاری،اعظم(۱۳۹۷)،تعیین ثمن درکنوانسیون بیع بین المللی کالا،فصلنامه دیدگاه‌های حقوق قضائی،شماره ۸۹ .
6. ایوانز،گراهام ،نونام،جفری،مترجم حمیرامشیرزاده وحسین شریفی طراز کوهی(۱۳۹۱)، فرهنگ روابط بین الملل، تهران، نشر میزان، چاپ دوم.
7. باریکلو،علی رضا(۱۳۸۲)،ضمانت اجرای حقوقي سوء استفاده از وضعیت اضطراری طرف قرارداد،شماره چهارم.
8. باریکلو،علی رضا،حقوق قراردادها،عقود معین(۱)، چاپ اول،تهران، نشر میزان.
9. بنایی اسکویی،مجید(۱۳۹۲)، تعدیل قرارداد درصورت تعذرمالی،مجله مطالعات حقوق تطبیقی،شماره 1.
10. بیگدلی،سعید(۱۳۹۱)،تعدیل قرارداد،بنیاد حقوق میزان،چاپ سوم.
11. بهرامی احمدی،حمید(۱۳۹۰)،حقوق تعهدات وقراردادها،تهران،انتشارات دانشگاه امام صادق( ع)، چاپ اول.
12. پاشاپور، محمدباقر، حانیه ذاکری نیا،اقسام ،احکام، وآثار معاذیر عدم اجرای قرارداد،مجله پژوهش های حقوق تطبیقی ۱۹(۲).
13. پلانتا، ژان پی یر،حقوق جدید متحد الشکل بیع بین المللی،ترجمه دکتر ایرج صدیقی،۱۳۷،مجله دفتر خدمات حقوق بین المللی جمهوری اسلامی ایران،شماره ۱۴ و۱۵.
14. تاری،حسین(۱۳۹۱)،تعهد مشتری به پرداخت ثمن در کنوانسیون بیع بین المللی کالا۱۹۸۰ وین وحقوق ایران،پایان نامه ارشد دانشگاه مازندران دانشکده حقوق وعلوم سیاسی.
15. توسلی جهرمی،منوچهر(۱۳۸۵)،رفع مسئولیت در کنوانسیون بیع بین المللی وحقوق تطبیقی،مجله دانشکده حقوق وعلوم سیاسی دانشگاه تهران،شماره ۷۲، صص۶۵-۸۳ -جلالی،محمود، آرایی،حمید (۱۳۸۹)، بررسی تطبیقی دکترین تغییربنیادین اوضاع واحوال در ایران وحقوق بین الملل،مطالعات حقوق تطبیقی۲و۶،.
16. جعفری لنگرودی،محمدجعفر(۱۳۸۶)، مبسوط در ترمینال‌های حقوق جلد ۱،۲،۳چاپ سوم، تهران، گنج دانش.
17. جوانمردی،ناهید(۱۳۸۱)، غبن طرفین" مجله پژوهش حقوق عمومی،(۷).
18. حاتمی علی اصغر، اودیجانی، محمدمجتبی (۱۳۸۷)، بررسی تطبیقی قوه قاهره، مجله دانشکده علوم انسانی دانشگاه سمنان(۷) .
19. حاجیان،،محمدمهدی(۱۳۸۶)،ارتباط لزوم تعیین ثمن با نظم عمومی،فصلنامه حقوقي گواه،شماره ۸و۹.
20. حائری شاه باغ(۱۳۸۲)،شرح قانون مدنی،جلد یک،چاپ دوم،تهران،کتابخانه گنج دانش.
21. حسین ابادی، امیر(۱۳۷۷)، تعادل اقتصادی در قرارداد(۲) تهران، مجله تحقیقات حقوقی، دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، شماره ۲۱-۲۲.
22. حکمت،محمد علی(۱۳۶۴)،تاثیر اوضاع واحوال در اعتبارمعاهدات وقراردادهای بین المللی،مجله حقوقی بین المللی،شماره ۳.
23. حیدری فرد،علی اکبر(۱۳۹۶)،تعدیل قرارداد توسط قاضی،شیراز،انتشارات فرامتن.
24. خدابخشی،عبدالله(۱۳۹۶)،حقوق بیمه ومسئولین های مدنی،تهران،شرکت سهامی انتشار،چاپ اول.
25. خوئینی،غفور(۱۳۸۰)،تحلیل فقهی نظريه اوضاع واحوال در اعتبار قراردادها،پژوهشنامه متین،شماره ۱۳.
26. داراب پور،مهراب(۱۳۷۷)،ثمن شناور،مجله تحقیقات حقوقی دانشگاه شهید بهشتی،شماره ۲۲-۲۱.
27. داراب پور، مهراب، (۱۳۹۵)، ترجمه تفسیری با حقوق بیع بین المللی کنوانسیون ۱۹۸۰ وین نوشته هجده تن از دانشمندان حقوق دانشگاه‌ های معتبر جهان، تهران، گنج دانش چاپ سوم، جلدهای ۱-۲-۳.
28. رکن آبادی،محمد درویش،پرچمی جلال،مجید(۱۳۹۴)، تغییر اوضاع واحوال و راهکارهای برخورد با آن، دهمین کنگره بین المللی مهندسی عمران،دانشکده مهندسی عمران تبریز.
29. زوارئیان کچومثقالی، محمد، (۱۳۹۷)، تاثیر ارزش پول بر تعدیل قرارداد، مطالعات حقوق، شماره ۲۰.
30. ساردوئی نسب، محمد و آقابابایی دهکردی، پیمان(۱۳۹۸)، ماهيت واعتبار شرط تعدیل ثمن وپرداخت مابه التفاوت در زمان پرداخت آخرین قسط،حقوقي دادگستری،شماره ۱۰۸ص ۶۳-۸۱.
31. سحابی،بهرام،ذوالفقاری،مهدی،مهرگانی،مهدی،سارنج،علیرضا (۱۳۹۳)،بررسی انواع ریسک نوسانات.
32. شریفی،سیدالهام الدین،صفری،ناهید(۱۳۸۹)،مطالعات تطبیقی اثر هاردشیب در اصول حقوق قراردادهایی اروپایی،اصول قراردادهای تجاری بین المللی وحقوق ایران،مجله حقوق تطبیقی،صص۳-۲۴.
33. شعاریان،ابراهیم(۱۳۹۱)،ثمن نامعین در قراردادهای پیش فروش موانع حقوقي وفقهی- راهکارها،نشریه علمی- پژوهشی فقه وحقوق اسلامی،شماره پنجم،ص۸۳-۱۲۱.
34. شوآنزر،اینبورگ،آرایی،حمید(۱۳۹۲)،فورس ماژور وهاردشیب درقراردادهای بیع بین المللی،ماهنامه کانون ۱۳۶
35. صفایی، سیدحسین(۱۳۸۹)، قواعد عمومی قراردادها، چاپ دهم، تهران، نشر میزان.
36. صفایی، سیدحسین، کاظمی محمود، عادل مرتضی، میرزا نژاداکبر(۱۳۹۲)، حقوق بیع بین المللی بررسی کنوانسیون بیع بین المللی ۱۹۸۰، بامطالعه تطبیقی درحقوق ایران، فرانسه، انگلیس، ایالات متحده آمریکا،تهران،انتشارات دانشگاه تهران.
37. طاهرخانی، حسین(۱۳۸۲)، قرارداد با عوض شناور از ديدگاه اصول حقوقی، مجله حقوقی دادگستری، شماره43.
38. ظریف، محمدجواد(۱۳۹۷)، سیاست خارجی ایران از درون مذاکره مبتنی بر قدرت،ص ۱۱.
39. قاسم زاده، سیدمرتضی، ره پیک حسن، کیایی، عبدالله(۱۳۸۸)، تفسیر قانون مدنی، چاپ سوم تهران، انتشارات، سمت.
40. قنواتی، جلیل، رجبی،عبدالله (۱۳۹۶)، بررسی ضرورت رفع ابهام از مفاد قرارداد، فصلنامه دانش حقوق مدنی، شماره دو.
41. کاتوزیان، ناصر(۱۳۹۱)، عقود معین،جلدیک،چاپ یازدهم، تهران، شرکت سهامی انتشار.
42. کاتوزیان، ناصر(۱۳۸۸)، قواعد عمومی قراردادها، انعقاد واعتبار عقد، جلد۲، ویرایش جدید، چاپ اول، تهران، سهامی انتشار.
43. گلشنی، عصمت،امینی، منصور، حسینی، سیدمهدی(۱۴۰۰)، هاردشیب در کنوانسیون بیع بین المللی کالا بررسی تطبیقی تفاسیر جدید، دانشنامه ها حقوقی، دوره چهارم، شماره ده.
44. محقق داماد،سیدمصطفی(۱۳۹۳)، قواعدفقه بخش مدنی ۱و۲،تهران،سمت،چاپ 1، 14.
45. محمدی،سام،کاویار،حسین(۱۳۹۱)، تبین فقهی حقوقی شروط ثمن باز در قراردادهای انرژی، فصلنامه پژوهش فقه و حقوق اسلامی شماره ۴۰، ۱۳۸-۱۱۵.
46. معین،محمد،فرهنگ معین(۱۳۴۳)، جلد یک،چاپ اول،تهران،انتشارات امیر کبیر.
47. موسوی خمینی،سید روح الله(۱۳۶۳)، کتاب البیع،جلدسه،چاپ چهارم،قم ،موسسه اسماعلیان.
48. مولوی،مهران(۱۳۹۶)، قاعده ربوس(تغییر اوضاع واحوال درحقوق بین الملل،فصلنامه مطالعات علوم اجتماعی دوره ۳،شماره دو.
49. مهرعلیان،خسرو،دیوسالار،بیت الله،مولائی،فخراله، نوسانات اقتصادی وآثارآن برتعهدات متعاملین،فصلنامه علمی واقتصاد وبانکداری اسلامی،ش۳۷.
50. ناصری لاریجانی، نغمه(۱۳۸۹)، تعامل حقوق معاهدات و حقوق مسئولیت بین المللی در توجیه عدم ایفای تعهدات بین المللی، مجله حقوقی بین المللی، شماره۴۲.
51. نیکبخت،حمیدرضا(۱۳۷۶)، آثار قوه قاهره وانتفای قرارداد،مجله حقوقی بین المللی.
52. نوری،محمدعلی(۱۳۸۷)، اصول قراردادهای بازرگانی بین المللی ایران،تهران،کتابخانه گنج دانش.
53. یزدان فام، محمود(۱۳۸۷)، تحریم های بین المللی و امنیت ملی ج.ا.ایران، فصلنامه مطالعات راهبردی(۴) ،۹.
54. یزدانیان، علیرضا، تعدیل تعهدات قراردادی بر پایه اصول و قواعد درفقه اسلامی، فصلنامه مقالات، دفتر۸۲.
55. Brunner.c.force Majeure and Hardship under Gennera contrac principles Exemption forgone performance in international Arbitration Alphen and den Rijn Kluwer law international, 2009.
56. Carlsen, Anja (1998) can, the, Hardship, provion in the UNIDROIT, principles, be Applied when the CISG ls the Govening Law? n,IV,D,http://wwwCISG.Law.pace,edu/CISG/biblio/carlsen html.
57. Carbonnier, (Jean) Droit civil.les obligation.T.4.21.ed.presses universities de France.1998.
58. ,(1986)uniform sales law-the ul7-convention on contracts for the international sale ofgoods,vienna( Manz),http://cisg.law pace endu/biblio/ Schlechriem Html.
59. Schwenzer, ingeborg/ fountoulakis, Christiana. (2007), international sales law, London, Routhledge-Cavendish.
60. Stoll,Hans,(1998)in commentary on the UN convention on the international sale of good(CISG)،Schlechtreim Peter (led)،z Ed,Oxford,Claren doneness.
61. Honnold,John.(2009), uniform 1aw for international sale the studies deliberations and decision that led to the 1980 United Nations convention with introductions and Explanations, Deventer, klu wer law and taxation Publisher.