تحلیل عوامل مؤثر برکسری بودجه در منتخبی از کشورهای در حال توسعه با تاکید بر نقش توهم مالی

محورهای موضوعی : اقتصاد کاربردی

محمدتقی گیلک حکیم آبادی ¹ (دانشیار علوم اقتصادی، دانشکده علوم اقتصادی و اداری، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران)
شهریار زروکی ² (استادیار گروه اقتصاد، دانشکده علوم اقتصادی و اداری، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران)
حسنا ازوجی ³ (کارشتاسی ارشد علوم اقتصادی، دانشکده علوم اقتصادی و اداری، دانشگاه مازندران، بابلسر)

تاریخ دریافت : 1398/02/23 تاریخ پذیرش : 1398/02/23 تاریخ انتشار : 1398/03/01

کلید واژه: توهم مالی, کسری بودجه, بدهی عمومی, سیاست دولت, داده‌های پشته‌ایی پویا,

چکیده مقاله :

در برخی از کشورها همچون ایران، دولت نقش مهمی در اداره ی فعالیت های کشور دارد و برای انجام وظایف خود به بودجه نیاز دارد. ممکن است به علت تحقق نیافتن درآمدهای پیش بینی شده در بودجه و یا فزونی یافتن هزینه ها، دولت با کسری بودجه مواجه گردد. این کسری ها اثرات مضری برای اقتصادهای جهان داشته است. توهم مالی یکی از عواملی است که بر وضعیت بودجه دولت اثر دارد. توهم مالی اشاره به درک نادرست پارامترهای مالی و برآورد نادرست مخارج و بدهی های مالیاتی دارد که موجب سو گیری در تصمیم گیری بودجه ای می شود. هدف این پژوهش، تحلیل عوامل مؤثر بر کسری بودجه در کشورهای منتخب در حال توسعه، با تاکید بر نقش توهم مالی، در دوره ی زمانی 2000 تا 2016 می باشد. برای این منظور از تکنیک داده های پشته ایی پویا و تخمین زن گشتاورهای تعمیم یافته سیستمی (GMM-Sys) استفاده شده است. نتایج نشان می دهند توهم مالی اثر مثبت و معنادار بر کسری بودجه ی این کشورها دارد. تورم و درجه باز بودن تجاری نیز با اثری مثبت بر کسری بودجه همراه است و نرخ ارز تاثیری منفی بر کسری بودجه ی این کشورها دارد. همچنین اثرپذیری کسری بودجه از توهم مالی، تورم و باز بودن تجاری در ایران بیشتر از سایر کشورهاست.

منابع و مأخذ:

 

 

1. پایتختی، امیر و ذوالجناحی، رامین. (1383). تاثیر کاهش نرخ مالیاتی بر کسری بودجه دولت. طرح تحقیقاتی پژوهشکده امور اقتصادی.


2. جهانگرد، اسفندیار و فرهادی، علیرضا. (1380). واکنش بودجه دولت نسبت به تکانه‌های تولید، مخارج و درآمدهای دولت بر اساس الگوی VEC. فصلنامه علمی- پژوهشی برنامه­ریزی و بودجه، سال هفتم، شماره 2، صص 148-121.


3. سهرابی، حسینعلی و غواصی کناری، محمد. (1393). توهم مالی و ابزارهای حسابداری. دانش حسابداری. سال پنجم، شماره 17، صص 28-7.


4. ضیایی بیگدلی، محمدتقی و مقصودی نصرالله. (1384). بررسی اثرات تورم بر کسری بودجه از لحاظ درآمد و مخارج ذولت در اقتصاد ایران. پژوهشنامه اقتصادی (دانشگاه علامه طباطبایی). شماره 18، صص 112-81.


5. فرح بخش، ندا و محرابیان، آزاده. (1382). عوامل موثر بر کسری بودجه در ایران. پژوهشنامه اقتصادی. سال سوم، شماره 1، صص 172-157.


6. فرزین­وش، اسدا... و اصغرپور، حسین و محمودزاده، محمود. (1382). بررسی اثر تورم بر کسری بودجه از بعد هزینه­ای و درآمدی در ایران. مجله تحقیقات اقتصادی، 2(38).


7. قره­باغیان، مرتضی. (1372). فرهنگ اقتصادی و بازرگانی، موسسه خدمات فرهنگی رسا.


8. کمیجانی، اکبر و ورهرامی، ویدا. (1391). برآوردی از نقش عوامل مؤثر بر کسری بودجه در ایران. فصلنامه علمی- پژوهشی راهبرد، سال بیست و یکم، شماره 64، صص 42-27.


9. مداح، مجید و صادقی، فرزانه. (1392). بررسی روند توهم مالی در اقتصاد ایران. فصلنامه اقتصاد مقداری، دوره 10، شماره 3، صص 113-88.


10. مداح، مجید؛ صفری، سولماز و صادقی، فرزانه. (1395). ارتباط توهم مالی و اقتصاد سایع ای در ایران. فصلنامه پژوهش ها و سیاست های اقتصادی، سال بیست و چهارم، شماره 78، صص 144-121.


11. مداح، مجید و فراهتی، محبوبه. (1394). تحلیل تجربی توهم مالی در ایران (با تأکید بر نقش مالیات های غیر مستقیم). پژوهشنامه ی مالیات، شماره 77، صص 98-67.


12. نیکی اسکویی، کامران؛ اسدالله زاده بالی، میررستم و زمانیان، محبوبه. (1388). بررسی نقش مالیات در توضیح نوسانات کسری بودجه . فصلنامه تخصصی مالیات. سال هفدهم، شماره 5، صص 68-39.


13. هادیان، ابراهیم؛ حسین­زاده، علی و صفوی، علی. (1392). تحلیل رفتار کسری بودجه دولت در ایران با استفاده از شبکه­های عصبی چندلایه­ای. فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات اقتصادی کاربردی ایران. سال دوم، شماره 7، صص 40-19.

 

1. Abbott, A.; Jones, P. (2015). "Fiscal illusion and cyclical government expenditure: state government expenditure in the United States". Scottish Journal of Political Economy. DOI: 10.1111/sjpe.12093.


2.  Anwar, M., & Ahmad, M. (2012). Political Determinants of Budget Deficit in Pakistan: An Empirical Investigation. HWWI Research Papers, (135).


3. Gemmell, N., Morrissey, O. & A. Pinar (1999), "Fiscal Illusion and the Demand for Government Expenditures in the UK", European Journal of Political Economy, Vol. 15, PP. 687-704.


4. Gerard, T., & Ngangue, N. (2015). Does Fiscal Illusion Impact Budget Policy? A Panel Data Analysis. International Journal of Economics and Financial Issues, 5(1), 240.


5. Mammi, I. (2011), "Essays in GMM Estimation of Dynamic Panel Data Models", IMT Institute for Advanced Studies, Lucca Italy, PhD Program in Economics, Markets, Institutions XXIII Cycle.


6. Pinar, A. (1998), "Essays on Fiscal Illusion", Thesis the Degree of Doctor of Philosophy, the University of Nottingham.


7. Puviani, A. (1903). Teoria della illusione finanziaria. Sandron: Palermo.


8. Roubini, N., & Sachs, J. D. (1989). Political and Economic Determinants of Budget Deficits in the Industrial Democracies. European Economic Review, 33(5), 903-933.


9. Sausgruber, R. & J-R. Tyran (2005).Testing the Mill hypothesis of fiscal illusion. Public Choice, No. 122(1). 39- 68.


10. Tas‚ R. (1992). Theoretical and Empirical Aspects of Budget Deficits. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 47(03).