بکارگیری روش تصمیم‌گیری چند معیاره پرومته در رتبه بندی ظرفیت مالیات‌ مستقیم استان‌های کشور

محورهای موضوعی : اقتصاد کاربردی

یگانه موسوی جهرمی ¹ (استاد گروه اقتصاد، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران)
فاطمه محقق‌زاده ² (استادیار اقتصاد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بویین زهرا، قزوین، ایران (نویسنده مسئول).)
هادی اکبرپور ³ (کارشناس ارشد صنایع، سیستم‌های اجتماعی- اقتصادی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1401/04/28 تاریخ پذیرش : 1401/10/14 تاریخ انتشار : 1401/09/01

کلید واژه: روش تصمیم‌گیری چندمعیاره پرومته, اصل توانایی پرداخت, ظرفیت مالیاتی, مالیات‌های مستقیم,

چکیده مقاله :

ظرفیت مالیاتی بیانگر توان پرداخت مالیات مؤدیان مالیاتی مبتنی بر پایه‌های مالیاتی و چارچوب قوانین و مقررات مالیاتی است. توان پرداخت مالیاتی مؤدیان نقش بسزایی در میزان ظرفیت مالیاتی دارد و علاوه برآن، تمایل مؤدیان برای پرداخت مالیات در کنار عوامل دیگر مانند توان اجرایی سازمان وصول کننده مالیات نیز مهم هستند. ازاین‌رو، در مطالعه حاضر با درنظرگرفتن تمایل به پرداخت مالیات و توان پرداخت مالیاتی و استفاده از داده‌های سال 1395 در قالب روش تصمیم‌گیری چندمعیاره پرومته، استان‌های کشور براساس ظرفیت مالیات‌ مستقیم بخش شهری رتبه‌بندی شده است. سپس ظرفیت مالیات مستقیم استان‌ها با مالیات‌ مستقیم وصولی آن‌ها مقایسه شده است. بدین منظور، متغیرهای نرخ باسوادی، میانگین سن و ضریب جینی در مدلی به‌عنوان متغیرهای بازتاب دهنده تمایل به پرداخت مالیات مستقیم و متغیرهای نرخ بیکاری و نرخ رشد اقتصادی در کنار ضریب تمایل به پرداخت مالیات (حاصل از مدل اول) به‌عنوان متغیرهای توضیحی توانایی پرداخت مالیات مستقیم در نظرگرفته شده‌اند. تمام متغیرهای مذکور در دو مدل معنادار و علامت آن‌ها مطابق انتظار بوده‌اند. رتبه‌بندی در روش تصمیم‌گیری چندمعیاره پرومته با استفاده از ضرایب برآوردشده مدل دوم انجام شده است. طبق نتایج، مالیات مستقیم اخذ شده از 42 درصد استان‌های کشور مطابق ظرفیت مالیات مستقیم آن‌ها بوده است.