تبیین رابطه غیرخطی شاخص مداخله بانک مرکزی و سودآوری بانک‌های تجاری با درنظرگرفتن ریسک اعتباری در شبکه بانکی کشور

محورهای موضوعی : دانش مالی تحلیل اوراق بهادار

اعظم سادات اطیابی ¹ (گروه اقتصاد، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
علیرضا دقیقی اصلی ² (گروه اقتصاد، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران(نویسنده مسئول))
مرجان دامن کشیده ³ (گروه اقتصاد، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
منیژه هادی نژاد ⁴ (گروه اقتصاد، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
غلامرضا گرایی نژآد ⁵ (گروه اقتصاد، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1401/10/13 تاریخ پذیرش : 1401/11/30 تاریخ انتشار : 1402/08/01

کلید واژه: مداخله بانک مرکزی, سودآوری, شبکه بانکی, مدل رویکرد آستانه‌ای پانل,

چکیده مقاله :

هدف مقاله حاضر بررسی رابطه غیرخطی شاخص مداخله بانک مرکزی و سودآوری بانک‌های تجاری با درنظرگرفتن ریسک اعتباری در شبکه بانکی کشور است. برای این منظور از مدل پانل با رویکرد آستانه ای (PSTR) بر اساس داده های سالانه بانک‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در طی سال‌های 1389 الی 1398 استفاده‌شده است. براساس نتایج تخمین مدل در بخش خطی برای بانک‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار در مدل اول، دوم و سوم؛ رشد تسهیلات بانکی، اندازه بانک و مداخله بانک مرکزی بر سودآوری تاثیر معنی دار دارد. با توجه به تایید غیرخطی بودن مدل توسط آزمون (LM)، تحلیل این بخش مدل دارای اعتبار بیشتری می‌باشد. نتایج برآورد قسمت غیرخطی مدل (رژیم دوم) نیز نشان از وجود تاثیر معنی دار متغیرهای؛ رشد تسهیلات بانکی، اندازه بانک، ریسک اعتباری و مداخله بانک مرکزی در هر سه مدل بر سودآوری بانکها دارند. بطوریکه به ازای یک درصد افزایش در رشد تسهیلات بانکی به ترتیب؛ نرخ بازده دارایی در مدل اول 0.02-، نرخ بازده حقوق صاحبان سهام در مدل دوم 0.03- و خالص درآمد بهره‌ای در مدل سوم 0.07 کاهش و افزایش می‌یابد. افزایش در مداخله بانک مرکزی نیز منجر به کاهش سودآوری بانک‌های تجاری شده است. بنابراین پیشنهاد می‌شود بانک‌های تجاری از طریق اقداماتی مانند بازنگری و اصلاح عوامل بازدارنده و سرعت عمل در وصول مطالبات موجود جهت کاهش مطالبات غیرجاری، ادغام بانک زیان ده با بانک سودده و موفق و ... عمل کنند.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this article is to investigate the non-linear effect of the central bank's intervention index, taking into account credit risk, on the profitability of commercial banks in the country's banking network. For this purpose, the panel model with a threshold approach (PSTR) has been used based on the annual data of banks admitted to the Tehran Stock Exchange during the years 2010 to 2019. Based on the estimation results of the model in the linear part for banks admitted to the stock exchange in the first, second and third models; The growth of banking facilities, the size of the bank and the intervention of the central bank have a significant effect on profitability. Due to the confirmation of the nonlinearity of the model by the test (LM), the analysis of this part of the model has more validity. The estimation results of the non-linear part of the model (second regime) also show the existence of a significant effect of the variables; The growth of banking facilities, bank size, credit risk and central bank intervention in all three models have an effect on banks' profitability. So that for one percent increase in the growth of banking facilities, respectively; The rate of return on assets in the first model is -0.02, the rate of return on equity in the second model is -0.03, and the net interest income in the third model decreases and increases by 0.07. The increase in the intervention of the central bank has also led to a decrease in the profitability of commercial banks. Therefore, it is suggested that commercial banks act through measures such as reviewing and correcting the inhibiting factors and the speed of action in collecting existing receivables in order to reduce non-current receivables, merging the unprofitable bank with the profitable and successful bank, etc.

منابع و مأخذ:

احمدی، علی. حسین‌علی احمدی جشفقانی. اصغر ابوالحسنی هستیانی (1394) تأثیر ریسک اعتباری بر عملکرد نظام بانکی ایران: مطالعه بین بانکی با رویکرد Panel VAR. سالنامه اقتصاد مالی، مقاله 6، دوره 10، شماره 34

بزرگ اصل، موسی (1397)، بررسی رابطه همزمان ریسک‌های نقدینگی و اعتباری و بررسی تاثیر آن ها بر پایداری مالی بانکها: رهیافت رگرسیون چندک. سالنامه علمی پژوهشی دانش سرمایه گذاری، سال 7، شماره 25

بیگدلی، محمد، تقوی، مهدی، اسماعیل زاده، علی، دامن کشیده، مرجان. (1398). آزﻣﻮﻥﺗﺠﺮﺑﯽتأثیرﺭﯾﺴﮏ ﻓﻀﺎﯼﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭﺑﺮﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦﺭﯾﺴﮏ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼﻭ عملکرد مالی در صنعت بانکداری ایران. اقتصاد مالی, 13(48)، 1-36.

پندار، مهدی، ویسی، رضا. (1399). سنجش انواع ریسک در نظام بانکداری بدون ربا (روش ترکیبی دیمتل و مدل‌سازی ساختاری تفسیری). اقتصاد مالی، 14(51)، 29-54.

جعفری، مهدی و حسین فخاری، (۱۳۹۳)، تاثیر ریسک اعتباری و ریسک نقدینگی بر کارایی نظام بانکی ایران، کنفرانس بین المللی توسعه و تعالی کسب و کار، تهران، موسسه مدیران ایده پرداز پایتخت ویرا

خوش‌سیما، رضا و شهیکی تاش، محمدنبی. (۱۳۹۱)، تأثیر ریسک­های اعتباری، عملیاتی و نقدینگی بر کارایی نظام بانکی ایران، سالنامه علمی -پژوهشی برنامه و بودجه، سال هفتم، شماره ۴

شاه محمدی، فاطمه؛ امیر کیانی؛ محمد واعظ برزانی و حامد ربانی،(۱۳۹۴)، بررسی تأثیر ریسک اعتباری و ریسک نقدینگی بر سلامت نظام بانکی ایران، کنفرانس ملی مدیریت ریسک سازمانی، تهران، موسسه اطلاع رسانی نارکیش

عبادی، جعفر. جهانگرد، هاجر (1391). الگوسازی مداخلة ارزی در بازار ارز ایران. تحقیقات اقتصادی، 47(3)، ص‌ص 23-44.

عزیزی زهرا (1397) بررسی عدم ثبات ضرایب در تابع واکنش مداخلات ارزی در اقتصاد ایران . فصلنامه پژوهش ها وسیاست های اقتصادی. ۲۶ (۸۵) :۲۷۱-۳۰۰

علیزاده، امیر خادم، علی امامی میبدی (1397)، ارزیابی بهره‌وری نسبی بانک‌های منتخب نظام بانکداری بدون ربای جمهوری اسلامی ایران با رویکرد تحلیل پوششی داده‌ها (1394-1393، سالنامه راهبردهای مجلس، مقاله 14، دوره 25، شماره 95، پاییز 1397، صفحه 369-388

فردوسی، مهدی و محمد حسن فطرس، (1395)، اثرات ریسک اعتباری و ریسک نقدینگی بر عملــــکرد  بانک‌ها، مجله مدلسازی ریسک و مهندسی مالی، دوره 2، شماره 1

فراهانی طیبه، صبوری مجید (1399). تأثیر کفایت سرمایه، ساختار سرمایه و نقدینگی بر عملکرد مالی بانک‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار. نشریه اقتصاد و بانکداری اسلامی ۹ (۳۱) :۲۶۲-۲۴۷

قدسی پور، سید، حسن، سالاری، میثم، دلاوری، وحید.، (1391). ارزیابی ریسک اعتباری شرکت های وام گیرنده از بانک با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی فازی  شبکه عصبی ترکیبی درجه بالا. تهران: نشریه بین المللی مهندسی صنایع و مدیریت تولید (دانشگاه علم و صنعت). شماره1،جلد 23،خرداد 1391

طباطبایی‌نسب، زهره و  افشاری، زهرا. (1391). برآورد میزان مداخله مستقیم بانک مرکزی ایران با رویکرد فشار بازار ارز. پژوهشها و سیاستهای اقتصادی، 20(64)، 87-114.

طاهری. (1399). ریسک سیستمی و اثر آن بر ثبات بانکی. بررسی مسائل اقتصاد ایران, 7(شماره 2 (شماره پیاپی: 14)), 225-241.

مشیری، سعید. خطیبی، سپیده (1391). تحلیل و شناسایی عوامل مؤثر بر دخالت بانک مرکزی در بازار ارز ایران. فصلنامه مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، 1(4)، ص‌ص 33-61.

مهرعلی زاده، پروانه، (1399) بررسی تاثیر ریسک اعتباری و ریسک نقدینگی و ریسک تمرکز بر عملکرد بانکداری شرکتی بانک تجارت (برای گروه مشتریان شرکتی)، اولین کنفرانس حسابداری و مدیریت

Apergis, I., & Eleftheriou, S. (2019). The impact of the 2008 financial crisis on the Greek banking system. international Journal of economics and business research, 17(3), 333-341.‏

Acharya, V. V., Shin, H. S., & Yorulmazer, T. (2010). Crisis resolution and bank liquidity. Review of Financial Studies, 24

Aubuchon, C. P., & Wheelock, D. C. (2010). The geographic distribution and characteristics of US bank failures: Do bank failures still reflect local economic conditions? Federal Reserve Bank of St. Louis Review, 92

Ameni Ghenimi, Hasna Chaibi b, Mohamed Ali Brahim Omri (2017) the effects of liquidity risk and credit risk on bank stability: Evidence from the MENA region. Borsa _Istanbul

Baral, K. J. (2005). Health checks up of commercial banks in the framework of CAMEL: a case study of joint venture banks in Nepal. The Journal of Nepalese Business Studies, 1(2)

Blundell, R., & Bond, S. (1998). Initial conditions and moment restrictions in dynamic panel data models. Journal of Econometrics, 87(1)

Björn Imbierowicz، Christian Rauch (2013), The Relationship between Liquidity Risk and Credit Risk in Banks. Shortened Version published in Journal of Banking & Finance 40(1)

Bryant, J. (1980). A model of reserves, bank runs and deposit insurance. Journal of Banking & Finance, 4

Chen, X., & Lu, C. C. (2021). The impact of the macroeconomic factors in the bank efficiency: evidence from the Chinese city banks. The North American Journal of Economics and Finance, 55, 101294

Chang, Roberto (2018), Foreign Exchange Intervention Redux, NBER Working Paper No. 24463, Issued in March 2018, NBER Program(s): International Finance and Macroeconomics, Monetary Economics.

Hassan, M. Kabir & Khan, Ashraf & Paltrinieri, Andrea, 2019. "Liquidity risk, credit risk and stability in Islamic and conventional banks," Research in International Business and Finance, Elsevier, vol. 48(C), pages 17-31.

Huang, R., & Ratnovski, L. (2011). The dark side of bank wholesale funding. Journal of Financial Intermediation, 20(2)

Kubo, A. (2015). Did central banks respond to currency depreciation during the global financial crisis? Mimeo

Kumar, V., Thrikawala, S., & Acharya, S. (2022). Financial inclusion and bank profitability: Evidence from a developed market. Global Finance Journal, 53, 100609.‏

Levine, l.; nys, e.; Rous, p. & a. Tarazi (2014), "bank income structure and risk- an empirical analysis of european banks", journalof banking & finance, vol. 32, pp. 1452–1467.

Muriithi Jane, Kennedy MunyuaWaweru,(2016), Effect of Credit Risk on Financial Performance of Commercial Banks Kenya, Journal of Economics and Finance (IOSR-JEF), Volume 7, Issue 4. Ver. I (2016)

Ndifon Ejoh, Inah Okpa,  Ebong Inyan (2014) The Relationship and effect of Credit and Liquidity Risk on Bank Default Risk among Deposit Money Banks in Nigeria. Research Journal of Finance and Accounting. Vol.5, No.16oi

Tan, Y. (2015). The impact of risk and competition on bank profitability in China. Journal of International Financial Markets, Institutions and Money,11

Toh, M. Y., & Jia, D. (2021). Do foreign ownership and home-host country distance matter? Evidence on the impact of bank market power on liquidity creation in a selected Southeast Asian country. Research in International Business and Finance, 56, 101350.‏

Toh, M. Y., & Jia, D. (2021). Determinants of bank liquidity creation: A comparison between Islamic banks and conventional banks in a dual banking system. The Singapore Economic Review, 1-37.‏