نقشِ الگو‌واره تحکیم حسابداری دادگاهی در تغییر رویکردِ افشای ریسک شرکت‌های بازار سرمایه: بسط نظریه همولوژی جهت نمادگراییِ ادراکِ سرمایه‌گذاران

محورهای موضوعی : دانش مالی تحلیل اوراق بهادار

محمدحسین لبیب زاده ¹ , رضوان حجازی ² , اله کرم صالحی ³ , فرشین هرمزی ⁴

1 - دانشجوی دکتری، گروه حسابداری، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران
2 - استاد تمام مدعو، گروه حسابداری، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران/گروه حسابداری، دانشگاه خاتم، تهران، ایران
3 - استادیار، گروه حسابداری ، واحد مسجدسلیمان، دانشگاه آزاد اسلامی، مسجد سلیمان، ایران
4 - استادیار، گروه آمار، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

تاریخ دریافت : 1400/07/03 تاریخ پذیرش : 1400/07/03 تاریخ انتشار : 1400/06/01

کلید واژه: بسط نظریه همولوژی جهت نمادگرای, الگو‌واره تحکیم حسابداری دادگا, افشای ریسک,

چکیده مقاله :

با توسعه بازارهای سرمایه، انتشار اطلاعات ریسک شرکت‌ها به عنوان یک مسئولیت مهم برای شرکت‌ها در بازار رقابتی در نظر گرفته می‌شود که به سهامداران و سرمایه‌گذاران در اتخاذ تصمیم‌های اثربخش تر در بازار کمک می‌نماید. اما به دلیل فقدانِ وجودِ هنجارها و اقدامات شرکت‌ها در خصوص افشای ریسک، امروز سرمایه‌گذاران به بازار سرمایه به دید تردید می‌نگرند. در این شرایط توسعه نمادهای ادراکی در سرمایه‌گذاران در قالب نظریه‌های فرهنگی؛ اقتصادی و اجتماعی به عنوان یکی از ابعاد تحکیم الگوواره‌ی حسابداری دادگاهی محسوب می‌شود که به تقویت اثربخشی جذاب سرمایه‌گذاری‌های بیرونی در بازار سرمایه می‌تواند کمک نماید. هدف این پژوهش بررسی تاثیر الگو‌واره تحکیم حسابداری دادگاهی در تغییر رویکردِ افشای ریسک شرکت‌های بازار سرمایه باتوجه به بسط نظریه همولوژی جهت نمادگراییِ ادراکِ سرمایه‌گذاران می‌باشد. این پژوهش از نظر از نظر هدف، کاربردی و از حیث نحوه گردآوری داده‌ها از نوع پژوهش‌های توصیفی-همبستگی می‌باشد که به ‌دلیل مطالعه داده‌های مربوط به یک مقطع زمانی خاص، روش تجزیه و تحلیل داده‌ها به‌صورت مقطعی و مبتنی بر روش تحلیل مسیر/حداقل مربعات جزئی است. در این پژوهش به منظور سنجش متغیر برونزا یعنی الگوواره حسابداری دادگاهی، از پرسشنامه استاندارد استفاده شده است و برای جمع‌آوری داده‌های مربوط به افشای ریسک براساس دو معیار حاضر، از داده‌های شرکت‌های بورس اوراق بهادار تهران استفاد گردید. جامعه آماری تعداد ۱۰۲ نفر از مدیران عامل شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می‌باشند که در دوره زمانی یکساله مورد بررسی قرار گرفتند. پس از اطمینان یافتن از برازش قابل‌قبول مدل‌های اندازه‌گیری و ساختاری پژوهش، مطابق با بسط نظریه همولوژی جهت نمادگراییِ ادراکِ سرمایه‌گذاران، نتایج نشان داد، الگو‌واره تحکیم حسابداری دادگاهی بر رویکردِ افشای ریسک شرکت‌های بازار سرمایه تاثیر مثبت و معناداری دارد.

چکیده انگلیسی:

Development of capital markets, the dissemination of corporate risk information is considered as an important responsibility for companies in a competitive market that helps shareholders and investors to make more effective decisions in the market. But due to the lack of norms and companies' actions regarding risk disclosure, investors today are skeptical about the capital market. In this context, the development of perceptual symbols in investors in the form of cultural theories; Economic and social is considered as one of the dimensions of strengthening the court accounting model, which can help strengthen the attractive effectiveness of foreign investments in the capital market. The purpose of this research is Forensic Accounting Paradigm in Changing Approach to Risk Disclosure of Capital Market Firms: Development of Homology Theory to Symbolize Investors Perception. This research is applied in terms of purpose and descriptive-correlational research in terms of data collection due to the study of data related to a specific time period, the method of data analysis is cross-sectional and based on the method of path analysis/partial least squares. In this study, in order to measure the external variable, Forensic Accounting model, a standard questionnaire has been used and to collect data related to risk disclosure based on the two present criteria, the data of Tehran Stock Exchange companies have been used. The statistical population is 102 CEOs of companies listed on the Tehran Stock Exchange that were surveyed over a period of one year. After ensuring an acceptable fit of the measurement and structural models of the research, in accordance with the development of homology theory to symbolize the perception of investors, the results showed that the pattern of consolidation of court accounting has a positive and significant effect on the risk disclosure approach of capital market companies.

منابع و مأخذ:

*      برادران حسن‌زاده، رسول.، محرومی، رامین. (1396). تأثیر افشای ریسک بر پیش‌بینی قیمت سهام به وسیله سود و ارزش شرکت‌ها، راهبرد مدیریت مالی، 5(4): 189-209

*      خیام‌پور، اکبر.، خردیار، سینا.، رضایی، فرزین.، وطن‌پرست، محمدرضا. (1399). ارزیابی سودمندی افشاء مولفه‌های ریسک برسرعت تأثیراطلاعات در قیمت سهام، اقتصاد مالی، 14(50): 1-22.

*      دیانتی‌دیلمی، زهرا.، سلطانی، اصغر.، عمرانی، حامد. (۱۳۹۷). تدوین برنامه درسی کارشناسی ارشد رشته حسابداری قضایی(دادگاهی) و ضد تقلب، فصلنامه حسابداری ارزشی و رفتاری، ۳(۵): ۴۱-۱۰۰

*      رحمانی، حلیمه.، رجب‌دری، حسین.، روستامیمندی، اعظم. (1397). بررسی لزوم توجه بیشتر به حسابداری قانونی، تحقیقات حسابداری و حسابرسی، 10(37): 73-88.

*      رحیمیان، نظام الدین.، تقوی فرد، محمدتفی.، میرعباسی، سیدجواد. (۱۳۹۷). افشای اهمیت و ریسک دعاوی حقوقی، فصلنامه دانش حسابرسی، ۷۰(۱): ۴۵-۷۳.

*      سلیمانی‌امیری، غلامرضا.، بابائی، فاطمه. (1399). آموزش حسابداری دادگاهی در برنامه درسی حسابداری در دانشگاه‌ها: دیدگاه‌های دانشگاهیان و شاغلان حرفه، پژوهش‌های کاربردی در گزارشگری مالی، 9(1): 117-162.

*      صادقی‌یخدانی، غزل.، خانی، عبداله.، بت‌شکن، محمود. (1399). بررسی تأثیر افشای اطلاعات بر صرف ریسک سهام باتوجه به سطح نرخ رشد شرکت، بررسی‏‌های حسابداری و حسابرسی، 27(3)، 381-409

*      فخاری، حسین.، اسکو، وحید. (۱۳۹۷). تقلب در صورت های مالی: نیاز به تغییر الگو به سمت حسابداری دادگاهی، مطالعات حسابداری و حسابرسی، ۲۶(۲): ۴۵-۶۰.

*      فصیحی، صغری.، حسینی، سیدعلی.، مشایخ، شهناز. (1398). بررسی تأثیر افشای ریسک بر کارایی سرمایه‌گذاری شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران، دانش سرمایه‌گذاری، 8(31): 355-372.

*      مولائی‌نژاد، عادل.، عطادی، ابوذر. (1393). شناسایی و اولویت‌بندی موانع و محدودیت‌های پیاده‌سازی پروژه حسابرسی مبتنی بر ریسک با استفاده از روش سلسله مراتبی فازی، مجله حسابرس، ۷۰(۲): 68-68

*      نمازی، محمد.، ابراهیمی‌میمند، مهدی. (1395). بررسی چگونگی افشای ریسک در گزارش‌ سالانه شرکت‌ها و عوامل موثر بر آن، دانش حسابداری مالی، 3(2): 1-29.

*      وفایی‌پور، روح اله. (۱۳۹۹). رابطه حسابداری قضایی با سلامت اقتصاد (پولشویی). فصلنامه علمی تخصصی رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری، 4(31): 35-52

*      Abraham, S. and P. Cox. (2007). Analyzing the determinants of narrative risk information in UK FTSE 100 annual reports. British Accounting Review, 39(3): 227-248

*      Akinbowale, O.E., Klingelhöfer, H.E. and Zerihun, M.F. (2020). An innovative approach in combating economic crime using forensic accounting techniques, Journal of Financial Crime, 27(4): 1253-1271. https://doi.org/10.1108/JFC-04-2020-0053

*      Awolowo, I. F., (2014). The Relevance of Forensic Accounting in Mitigating the Audit Expectation Gap. s.l., University of Portsmouth.

*      Berggren, N., Bjornskov, Ch. (2020). Corruption, judicial accountability and inequality: Unfair procedures may benefit the worst-off, Journal of Economic Behavior & Organization, 170(2): 341-354. https://doi.org/10.1016/j.jebo.2019.12.010

*      Botes, V. and Saadeh, A. (2018). Exploring evidence to develop a nomenclature for forensic accounting, Pacific Accounting Review, 30(2): 135-154. https://doi.org/10.1108/PAR-12-2016-0117

*      Brown, J, R., Martinsson, G., Petersen, B, C. (2013). Law, Stock Markets, and Innovation. Journal of Finance, 68(3): 1517-1549. https://doi.org/10.1111/jofi.12040

*      Digabriele, J, A., Heitger, L., Riley, R, A. (2020). A Synthesis of Non-Fraud Forensic Accounting Research, Journal of Forensic Accounting Research, 19(34): 266-294. https://doi.org/10.2308/JFAR-19-034

*      Doxey, M, M., Hatfield, R, C., Rippy, J, A., Peel, K, R. (2020). Asymmetric Investor Materiality and the Effects of Disclosure, AUDITING: A Journal of Practice & Theory, 39(2): 27–50. https://doi.org/10.2308/ajpt-18-032

*      Elbannan, M. A., & Elbannan, M. A. (2015). Economic consequences of bank disclosure in the financial statements before and during the financial crisis: Evidence from Egypt. Journal of Accounting, Auditing & Finance, 30(2): 181–217

*      Gbegi, D. O., & Adebisi, J. F. (2013). The new fraud diamond model—how can it help forensic accountants in fraud investigation in Nigeria. European Journal of Accounting Auditing and Fiancé Research, 1(4): 129-138.

*      Gonidakis, F, K., Koutoupis, A, G., Tsamis, A, D., Agoraki, M, E, K. (2020). Risk disclosure in listed Greek companies: the effects of the financial crisis, Accounting Research Journal, 33(4/5): 615-633. https://doi.org/10.1108/ARJ-03-2020-0050

*      Gray, R. O. & Moussalli, S. D., (2006). Forensic Accounting and Auditing United Again: A Historical Perspective. Journal of Business Issues, 2: 15-24.

*      Guthrie, J., Manes Rossi, F., Orelli, R.L. and Nicolò, G. (2020). Investigating risk disclosures in Italian integrated reports, Meditari Accountancy Research, 28(6): 1149-1178. https://doi.org/10.1108/MEDAR-10-2019-0596

*      Hegazy, S., Sangster, A., Kotb, A. (2017). Mapping forensic accounting in the UK, Journal of International Accounting, Auditing and Taxation, 28(3): 43-56. https://doi.org/10.1016/j.intaccaudtax.2016.12.004

*      Hrasky, S., Smith, B. (2008). Concise corporate reporting: communication or symbolism?, Corporate Communications: An International Journal, 13(4): 418-432. https://doi.org/10.1108/13563280810914847

*      Huber, W, D. (2013). Should the forensic accounting profession be regulated? Research in Accounting Regulation, 25(1): 123-132 https://doi.org/10.1016/j.racreg.2012.11.006

*      Ismail, M, S., Noorani, M, S., Ismail, M., Razak, F, A., Alias, M, A. (2020). Predicting next day direction of stock price movement using machine learning methods with persistent homology: Evidence from Kuala Lumpur Stock Exchange, Applied Soft Computing, 93(4): 1-25. https://doi.org/10.1016/j.asoc.2020.106422

*      Kamarudin, K, A., Ariff, A, M., Jaafar, A. (2020). Investor protection, cross-listing and accounting quality, Journal of Contemporary Accounting & Economics, 16(1): 100-179. https://doi.org/10.1016/j.jcae.2019.100179

*      Kuhn, T. (1962). Structure of Scientific Revolutions. Chicago: the University of Chicago Press.

*      Kumari Tiwari, R. and Debnath, J. (2017). Forensic accounting: a blend of knowledge", Journal of Financial Regulation and Compliance, 25(1): 73-85. https://doi.org/10.1108/JFRC-05-2016-0043

*      Leuz, Ch., Wysocki, P, D. (2016). The Economics of Disclosure and Financial Reporting Regulation: Evidence and Suggestions for Future Research, Journal of Accounting Research, 54(2): 525-622. https://doi.org/10.1111/1475-679X.12115

*      Linsley, P, M., Shrives, P, J. (2005). Examining risk reporting in UK public companies, Journal of Risk Finance, 6(4): 292-305.

*      Linsley, P. M., Shrives, P. J. (2006). Risk reporting: A study of risk disclosures in the annual reports of UK companies. The British Accounting Review, 38(4): 387–404.

*      Linsmeier, T, J., Thorton, D, B., Venkatachalam, M., Welker, M. (2002). The effect of mandated market risk disclosures on trading volume sensitivity to interest rate, exchange rate and commodity price movements, Accounting Review, 77(2): 343-377.

*      Miihkinen, A. (2012). What drives the quality of firm risk disclosure? The International Journal of Accounting, 47(4), 437–468

*      Miihkinen, A. (2013). The usefulness of firm risk disclosures under different firm riskiness, investor-interest, and market conditions: New evidence from Finland. Advances in Accounting, Incorporating Advances in International Accounting, 29(2), 312–331.

*      Modell, S. (2010). Bridging the paradigm divide in management accounting research: The role of mixed methods approaches, Management Accounting Research, 21(2): 124-129 https://doi.org/10.1016/j.mar.2010.02.005

*      Nahar, S., Azim, M, I., Hossain, M, M. (2020). Risk disclosure and risk governance characteristics: evidence from a developing economy, International Journal of Accounting & Information Management, 28(4): 577-605. https://doi.org/10.1108/IJAIM-07-2019-0083

*      Phiri, J. and Guven-Uslu, P. (2019). Social networks, corruption and institutions of accounting, auditing and accountability, Accounting, Auditing & Accountability Journal, Vol. 32 No. 2, pp. 508-530. https://doi.org/10.1108/AAAJ-07-2017-3029

*      Reguera-Alvarado, N., Bravo-Urquiza, F. (2020). The impact of board diversity and voluntary risk disclosure on financial outcomes. A case for the manufacturing industry, Gender in Management, 35(5): 445-462. https://doi.org/10.1108/GM-07-2018-0085

*      Salem, I.H., Ayadi, S.D. and Hussainey, K. (2019). Corporate governance and risk disclosure quality: Tunisian evidence, Journal of Accounting in Emerging Economies, 9(4): 567-602. https://doi.org/10.1108/JAEE-01-2019-0005

*      Shi, Y., Kim, J, B., Magnan, M, L. (2014). Voluntary Disclosure, Legal Institutions, and Firm Valuation: Evidence from U.S. Cross-Listed Foreign Firms, Journal of International Accounting Research, 13(2): 57–85. https://doi.org/10.2308/jiar-50842

*      Shivaani, M, V., Agarwal, N. (2020). Does competitive position of a firm affect the quality of risk disclosure?, Pacific-Basin Finance Journal, 61(2): 193-238. https://doi.org/10.1016/j.pacfin.2020.101317

*      Slovic, P., Fischhoff, B., & Lichtenstein, S. (1981). Facts and fears, social perception of risk. Advances in Consumer Research, 8(1), 497–502

*      Yang, Ch, H., Lee, K, Ch. (2020). Developing a strategy map for forensic accounting with fraud risk management: An integrated balanced scorecard-based decision model, Evaluation and Program Planning, 80(4): 49-78. https://doi.org/10.1016/j.evalprogplan.2020.101780