تاثیر تورش‏های رفتاری سرمایه‏گذاران و مدیران بر حباب قیمتی سهام در بازار سرمایه ایران

محورهای موضوعی : دانش مالی تحلیل اوراق بهادار

نازنین بشیری منش ¹ , حسین شهنازی ²

1 - استادیار گروه حسابداری، دانشکده مدیریت، اقتصاد و حسابداری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران (نویسنده مسئول)
2 - کارشناسی ارشد حسابداری، دانشکده مدیریت، اقتصاد و حسابداری، دانشگاه پیام نور، تهران غرب، ایران

تاریخ دریافت : 1401/04/25 تاریخ پذیرش : 1401/04/25 تاریخ انتشار : 1401/03/01

کلید واژه: رفتار احساسی سرمایه‏گذاران, رفتار توده‌وار سرمایه‏گذاران, بیش اطمینانی مدیران, کوته بینی مدیران, خودشیفتگی مدیران و حباب قیمتی ,

چکیده مقاله :

در بازارهای سرمایه نوظهور، عدم توانمندی سرمایه گذاران بمنظور تحلیل اطلاعات مالی و همچنین اثرگذاری عوامل سیاسی و اقتصادی کلان بر بازارهای مالی، سبب تمرکز سرمایه گذار بر هیجان بازار و رفتار سایر سرمایه گذاران می شود. رفتار های احساسی و جمعی سرمایه گذاران منشأ بروز و پیدایش ناهنجاری های متعددی نظیر حباب قیمت ها و شکل گیری نوسان های شدید در بازار می شود. همچنین مدیران از تورش های رفتاری نظیر بیش اطمینانی، کوته بینی و خودشیفتگی برخودار هستند که منجر به ارائه تصویر مطلوب از واحدتجاری و تاخیر در ارائه اخبار بد و درنتیجه حباب قیمت سهام می شود. براین اساس، هدف این پژوهش بررسی تاثیر تورش های رفتار سرمایه گذاران و مدیران بر حباب قیمتی سهام است. نمونه پژوهش شامل 129شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در دوره‌ی زمانی 1392 تا1398 بوده است. برای آزمون فرضیه‌ها از روش رگرسوین چندمتغیره با داده های ترکیبی استفاده گردید. نتایج پژوهش نشان می‌دهد، تورش های رفتاری سرمایه گذاران (رفتار احساسی و توده وار) شکاف بین قیمت ذاتی سهام شرکت و ارزش تعیین شده آن توسط سرمایه گذاران را افزایش داده و منجر به شکل گیری حباب قیمتی سهام می شوند. همچنین تورش های رفتاری مدیران (بیش اطمینانی، کوته بینی و خودشیفتگی) نیز منجر به بروز و پیدایش حباب قیمتی سهام می شود.

چکیده انگلیسی:

In emerging capital markets, the inability of investors to analyze financial information, scarcity of information, as well as the impact of macroeconomic and political factors on financial markets, causes the investor to focus on market excitement and the behavior of other investors. The emotional and herd behaviors of investors are the source of the emergence of various anomalies such as price bubbles and the formation of sharp fluctuations in the market. Managers also have behavioral biases such as overconfidence, myopia and narcissism, which leads to a favorable image of the business and delays in presenting bad news, resulting in stock price bubbles. Accordingly, the purpose of this study is to investigate the effect of biases of investors and managers' behavior on the stock price bubble. The research sample included 129 companies listed on the Tehran Stock Exchange in the period 1392 to 398.To test the hypotheses, multivariate regression method with combined data was used.The results show that investors' behavioral distortions (emotional and herd behavior) increase the gap between the intrinsic stock price of the company and its value set by investors and lead to the formation of stock price bubbles. Managers' behavioral biases (overconfidence myopia and narcissism) also lead to the emergence of stock price bubbles.

منابع و مأخذ:

• احمدی, محمدرمضان, قلمبر, محمد حسین, درسه, سید صابر. (1398). بررسی تأثیر معیارهای اعتماد بیش از حد مدیران ارشد بر خطر سقوط آتی قیمت سهام در شرکت‌های پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران، پژوهش‏های حسابداری مالی و حسابرسی، 11(4): 124-93.


• انصاری سامانی, حبیب, نظری, فرهان. (1395). شناسایی و رتبه‌بندی عوامل پیش‌بینی‌کننده حباب قیمتی سهام: کاربرد رگرسیون لوجستیک و شبکه مصنوعی عصبی. فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد مقداری . 13(4) 102-75


• بذرافشان، وجیهه، بذرافشان، آمنه، صالحی، مهدی. (1397). بررسی تأثیر خودشیفتگی مدیران بر کیفیت گزارشگری مالی. بررسی‌‌های حسابداری و حسابرسی، 25(4), 457-478.


• بشکوه, مهدی, کشاورز, فاطمه. (1397). بیش اطمینانی مدیران و ریسک سقوط قیمت سهام. راهبرد مدیریت مالی. 6(2):217-192


• بنی مهد, بهمن, منصورزارع, مینو, وکیلی فرد, حمیدرضا, رهنمای رودپشتی, فریدون. (1399). نقش خودشیفتگی در تمایل به مدیریت سود. پژوهش های تجربی حسابداری، 10(4): 1-24.


• حسینی, سید علی, مرشدی, فاطمه. (1398). تأثیر احساسات سرمایه‌گذاران بر پویایی معاملات بورس اوراق بهادار تهران. پژوهش‏های حسابداری مالی و حسابرسی، 11(44): 22-1.


• خواجوی, شکراله, رحمانی, محسن. (1397). بررسی اثر خودشیفتگی مدیران بر خطر سقوط قیمت سهام: شواهدی از بورس اوراق بهادار تهران. دانش مالی تحلیل اوراق بهادار11(37): 15-1.


• دادرس, کیوان, طلوعی اشلقی, عباس, رادفر, رضا. (1397). نقش مالی رفتاری در درک رفتار سرمایه گذاران فردی (مرور شواهد تجربی از بورس اوراق بهادار تهران. دانش سرمایه‌گذاری.7(28):102-83.


• دلشاد, افسانه, تهرانی, رضا. (1398). مقاله پژوهشی: بررسی نقش ویژگی‌های مدیریت بر ریسک ریزش قیمت سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس ‌اوراق‌ بهادار تهران. راهبرد مدیریت مالی.7(4): 102-82.


• راکی, مولود, مهرآرا, محسن, عباس نژاد, حسین, سوری, علی. (1399). مدلسازی اثر تورش رفتاری زیان گریزی بر پویایی های قیمت و بازدهی بازار سهام (کاربرد مدل سازی مبتنی بر عامل در اقتصاد رفتاری) .دانش مالی تحلیل اوراق بهادار، 13(45):180-165.


• رحمانیانی, نرگس, سهیلی, کیومرث, فتاحی, شهرام. (1398). تأثیر شوک‌های احساسی بر حباب قیمت سهام با استفاده از مدل تعادل عمومی تصادفی پویا(DSGE). دوفصلنامۀ علمی مطالعات و سیاست‌های اقتصادی، 6(2): 74-59.


• زنجیردار مجید، خجسته صدف. تأثیر رفتار توده‌وار سرمایه‏گذاران نهادی بر بازده سهام .فصلنامه سیاست‏های مالی و اقتصادی. ۱۳۹۵; ۴ (۱۵) : ۱۱۵-۱۳۴


• شمس‌الدینی, دکتر کاظم, دانشی, وحید, سیدی, فاطمه. (1397). بررسی تأثیر رفتار سرمایه‌گذاران و مدیریت بر بازدهی سهام. دانش حسابداری. 9(2): 189-163.


• شهریاری، سارا (1385). بررسی و آزمون رفتار تودهوار سرمایهگذاران با استفاده از انحرافات بازده سهام از بازده کل بازار در بورس اوراقبهادار تهران طی سالهای1380الی 1384،پایاننامهکارشناسیارشد، دانشگاه تهران.


• طالع‌زاری، سمیه، عبدلی، محمدرضا. (1396). بررسی رابطه بین کوته بینی مدیریت با کیفیت سود و میزان سرمایه گذاری در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. حسابداری مدیریت، 10(34): 57-68.


• عباسی, غلامرضا, محمدی محمدی, هادی, نشاط آور, محمد امین. (1397). بررسی نقش حباب قیمتی در ایجاد نوسانات در بورس اوراق بهادار تهران ( شرکت‌های منتخب صنایع پترو شیمی و خودرو. اقتصاد مالی، 12(43): 152-133.


• فرخنده، مهسا (1393). بررسی وجود حباب‏های ذاتی عقلایی در بازار سرمایه ایران(بورس اوراق بهادار تهران). پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه گیلان.


• فلاح شمس، میر فیض، حمیدرضا کردلوئی و مهدی رشنو (1389). بررسی دستکاری قیمت‏ها در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از مدل ماشین بردار پشتیبان، فصلنامه تحقیقات مالی؛ 14(1): 84-69


• گداری، اکبر (1385) "بررسی حباب قیمتی در بورس اوراق بهادار تهران در طی سالیان اخیر"، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس.


• محمدی،شاپور؛راعی،رضا؛قالیباف،حسنو غلامحسین گلارضی( 1389). تجزیهوتحلیل رفتارجمعیسرمایهگذاراندربورساوراقبهادار تهرانبااستفادهازمدلفضایحالت،مجله پژوهشهای حسابداریمالی،2(2)، 60-49


• مرادی، جواد، باقری، هادی. (1393). بررسی مقایسه ای تأثیر کوته بینی مدیریت و مدیریت سود بر بازده سهام. بررسی‌‌های حسابداری و حسابرسی، 21(2): 229-250.


• موسوی شیری, سید محمود, قدردان, احسان, صالحی آزاد, روژین. (1399). مقاله پژوهشی: شواهد تجربی از نقش خوش بینی مدیریت بر بازده سهام. راهبرد مدیریت مالی، 8(1):162-143


• Aabo, .T & Eriksen, N. B. (2018). "Corporate risk and the humpback of CEO narcissism," Review of Behavioral Finance, Emerald Group Publishing, 10(3). 252-273,


• Ahmed, A. , Duellamanm S. (2013). Managerial Overconfidence and Accounting Conservatism. Journal of Accounting Research, 51 (1) , 1-30.


• Anjos, F. , and Kang, c. (2017). "financial expertise, and executive-firm matching. " Journal of Corporate Finance, 43. 464-479Aziz Khan, M., & Ahmad, E. (2019). Measurement of investor sentiment and Its bi-directional contemporaneous and lead–lag relationship with returns: Evidence from Pakistan. Sustainability, MDPI, Open Access Journal, 11 (1), 1-20. Doi: 10.3390/su11010094.


• Barth, M. E., Konchitchki, Y., & Landsman, W. R. (2013). Cost of capital and earnings transparency. Journal of accounting and Economics, 55(2-3), 206-224


• Chen .S.Z   and  Allison Haga .K.Y. (2021). Using E-GARCH to Analyze the Impact of Investor Sentiment on Stock Returns Near Stock Market Crashes. ORIGINAL RESEARCH. 12:664849. doi:10.3389/fpsyg.2021.664849

Graham, J. R., Harvey, C. R., & Puri, M. (2013). Managerial attitudes and corporate