ارتباط میان رابطه خویشاوندی مقتول با قاتل و تصمیم اولیای‏دم در پرونده‏های قتل عمد (تحلیل موردی پرونده‏های قتل عمد در استان تهران)

محورهای موضوعی : تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری

شقایق اکبری ¹ , قاسم قاسمی ² , نسرین مهرا ³ , محمد علی مهدوی ثابت ⁴

1 - دانشجوی دکتری حقوق کیفری و جرم شناسی،گروه حقوق کیفری و جرم شناسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران[e-mail]
2 - استادیار و مدیرگروه حقوق کیفری و جرم شناسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران (نویسنده مسئول): [e-mail]
3 - دانشیار گروه حقوق کیفری و جرم شناسی، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی تهران، ایران[e-mail]
4 - استادیار گروه حقوق کیفری و جرم شناسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. [e-mail]

تاریخ دریافت : 1401/05/14 تاریخ پذیرش : 1401/06/20 تاریخ انتشار : 1401/07/01

کلید واژه: ساختار اجتماعی پرونده‏های قضایی, عدم اجرای قصاص, قاتل متأهل, رابطه خویشاوندی قاتل و مقتول, تصمیم اولیای‏دم,

چکیده مقاله :

وفق قانون مجازات اسلامی ایران، در جرم قتل عمد مستوجب قصاص نفس، اختیار تعیین مجازات به اولیای دم سپرده می شود و از آنجا که نوع تصمیم، از قصاص نفس تا گذشت، در نوسان می تواند باشد، شناسایی عوامل مرتبط با تصمیم گیری اولیای دم، بسیار حائز اهمیت می گردد. در هر پرونده قضایی، ساختار پیچیده ای از موقعیت ها و روابط اجتماعی وجود دارد که چگونگی رسیدگی به آن پرونده را پیش بینی و تصمیم گیری در خصوص آن را هدایت می کند. به نظر می رسد تصمیم اولیای دم، متأثر از مختصات اجتماعی پرونده بوده و ساختار اجتماعی متفاوت پرونده ها موجب تفاوت، در نتیجه پرونده ها می گردد. در این پژوهش، با استفاده از نظریه ساختار اجتماعی پرونده های قضایی، ارتباط متغیر رابطه خویشاوندی مقتول و قاتل، با تصمیم اولیای دم تحت بررسی قرار گرفت. پژوهش حاضر به شیوه پیمایشی انجام شده و از تکنیک مطالعه پرونده های قضایی برای جمع آوری اطلاعات و از روش های آمار توصیفی و آزمون های همبستگی خی دو[1] و فی کرامر[2] استفاده شده است. جمعیت تحقیق، پرونده های قتل عمد مختومه استان تهران است که 100 پرونده به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. مطابق با یافته های تحقیق، ارتباط معناداری میان رابطه خویشاوندی مقتول با قاتل و تصمیم اولیای دم وجود دارد، بدین معنی که در روابط خویشاوندی نزدیک تر، تمایل بیشتری به گذشت و دریافت خون بها وجود داشته است. داده ها همچنین نشان داد که از 43 قاتل متأهل، در 6/32% همسر و در 14 درصد نیز خانواده همسر یا معشوقه کشته شده است، بنابراین میان متأهل بودن قاتلین و قتل زوجین با سطح معناداری 001/0 رابطه معناداری وجود دارد. [1] Chi-Square [2] Phi-Crammer

چکیده انگلیسی:

According to Iran's Penal Code, in intentional murder cases requiring retribution, the authority to determine the punishment is entrusted to the avengers of blood and since decision’s type can fluctuate, from retribution to forgiveness, it is very important to the factors related to avengers of blood ' decision-making. In every judicial case, there is a complex structure of situations and social relations that predict how to deal with that case and guide decisions about it. It seems that the avengers of blood ' decision is influenced by the social structure of the case and the different social structure of the cases causes a difference in the outcome of the cases. social structure of cases was used . The present research is conducted by Survey method and observation technique and Chi-square and Phi Kramer correlation tests were used. The statistical society is premeditated murder cases in Tehran which one- hundred cases were selected by convenience sampling method. According to the research findings, there is a significant relationship between the decision of the avengers of blood and the kinship of the murderer and murdered and in closer kinship relationships, there has been a greater tendency to give freely and receive blood money. The findings also showed that, out of 43 married murderers, in 32.6 percent, spouse and in 14 percent, the family of the spouse or lover was killed, therefore there is a significant relationship between the murderers being married and the murder of couples with a significance level of 0.001.