هویت و مکان؛ رویکردی پدیدارشناسانه
محورهای موضوعی : معماری
محسن تابان
1
(دانشجوی دکتری معماری، دانشکده هنر، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران)
محمدرضا پورجعفر
2
(استاد دانشکده هنر، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران)
حسنعلى پورمند
3
(استادیار دانشکده هنر، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران)
کلید واژه: place, Identity, phenomenology, Sense of place, هویت, پدیدارشناسی, حس مکان, مکان,
چکیده مقاله :
هویت را مى توان به معنایى که انسان ها از طریق احساسات ذهنى از وجود هر روزه خود و ارتباطات گسترده اجتماعى کسب مى کنند، تعریف نمود. این وجود و ارتباطات نیازمند مکانى براى شکل گیرى است. مکان ها، مراکز اصلى تجربه بلافصل از جهان است. اگرچه امروزه فشار فن آورى هاى جدید، جهانى شدن و تراکم فضا-زمان، تأثیر مکان ها در شکل دهى به هویت فردى و اجتماعى جوامع را کم رنگ کرده است، با این وجود مکان ها نقش بارزى در ساخت ابعاد کالبدى و نمادین هویت انسان ها برعهده دارند. معناى مکان از جمله مفاهیمى است که امروزه به طور گسترده اى براى مقابله با از دست رفتن مکان مورد توجه قرار گرفته است. در این مقاله کوشش شده با توجه به اهمیت مکان و هویت مکانى، با رویکردى پدیدارشناسانه نحوه شکل گیرى هویت مکانى و عوامل دخیل در آن بازشناسى شده و مدل چگونگى شکل گیرى هویت در ارتباط با مکان در جهت خلق مکان هاى بامعنا ارائه گردد.
Identity can be defined as the sense that people make themselves through their subjective feelings based on their everyday experiences and wider social relations. Such experiences and relations need particular places. Places are significant centers of our immediate experiences of the world. In the past, human life was sincerely attached to things and places. Overall, there are two ways in which place has been related to identity. The first is place identifications. This refers to a person’s expressed identification with a place. In this sense, place can be considered to be a social category and will be subject to the same rules as a social identification within social identity theory. The second way in which place has been related to identity is through the term place identity which calls for a more radical re-evaluation of the construct of identity. Space is organized into places often thought of as bounded settings in which social relations and identity are constituted. Such places may be officially recognized geographical entities or more informally organized sites of intersecting social relations, meanings and collective memory. The concept of place, the uniqueness of particular places and place-based identities are hotly contested concepts in the contemporary context of increasing globalization and the perceived threat of placelessness. The forces of new technologies, globalization and ‘time-space-compression’ have sought to represent localized identities as historical, regressive characteristics, and have worked to undermine the old allegiances of place and community. But the burgeoning of identity politics, and now nationalism, reveal a clear resistance to such universal strategies. Places play a potentially important part in the symbolic and physical dimension of human identification. The concept of place, sense of place and place-based identities are widely used concepts to encounter threat of placelessness, the casual eradication of distinctive places and the making of standardized landscapes that results from insensitivity to the significance of place. Humanistic studies show that people alternately associated place with safety and security (feeling at home) but also to imprisonment and isolation. The place where one lives can be perceived as suffocating. Despite many studies using the concepts of place identity and place attachment, few have provided a clear and theoretically driven account of the relationship between place and identity. In this article, we used a phenomenological approach to understand involved factors of place which Strengthen place identity. Phenomenology is the interpretive study of human experience. The aim is to examine and to clarify human situations, events, meanings, and experiences as they are known in everyday life but typically unnoticed beneath the level of conscious awareness. We begin with a review of place and identity and their relationship. This paper examines the role of place and identity processes. As a result a model is shown to guide designers to principles of place-based identity. Without a thorough understanding of place as it has human significance, one would find it difficult to describe why a particular place is special and impossible to know how to repair existing places in need of mending.
استوتزل، ژان(1373)، روانشناسی اجتماعی، ترجمه علی کاردان، دانشگاه تهران ، تهران
پرتویی، پروین(1387)، پدیدارشناسی مکان، تهران، انتشارات فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران،تهران
پورمند، حسن علی و ریختهگران، محمد رضا(1385)، حقیقت مکان و فضای معماری، هنر اسلامی، شماره چهارم، تهران
دوچ، مرتن، کراوس، روبرت(1374)، نظریهها در روانشناسی اجتماعی، ترجمه مرتضی کتبی، دانشگاه تهران،تهران
ده‍خ‍دا، ع‍ل‍ی‌اک‍ب‍ر،(۱۳37)، ل‍غ‍ت‌ن‍ام‍ه، دانشگاه تهران ، تهران
ژید، آندره(1367)، مایدههای زمینی، ترجمه پرویز داریوش و جلال آلاحمد، اساطیر، تهران
س‍ج‍ادی، ج‍ع‍ف‍ر،(1338)، ف‍ره‍ن‍گ ل‍غ‍ات و اص‍طلاح‍ات ف‍ل‍س‍ف‍ی، بی‌جا: بی نا
سیاسی، علی اکبر(1379)، نظریههای شخصیت، دانشگاه تهران، تهران
شوای، فرانسوا(1375)، شهرسازی: تخیلات و واقعیات، ترجمه سید محسن حبیبی، دانشگاه تهران، تهران
شولتز، کریستیان نوربرگ(1382)، معماری: معنا و مکان، ترجمه ویدا نوروز برازجانی، نشر جان جهان، تهران
شولتز، کریستیان نوربرگ(1387)، معماری: حضور، زبان و مکان، ترجمه علیرضا سیداحمدیان، انتشارات نیلوفر، تهران
لینچ، کوین(1371)، سیمای شهر، ترجمه منوچهر مزینی، دانشگاه تهران، تهران
مزینی، منوچهر،(1372)، مقالاتی در باب شهر و شهرسازی، دانشگاه تهران، چاپ سوم
م‍ع‍ی‍ن، محمد،(۱۳۷۸)، گ‍زی‍ده ف‍ره‍ن‍گ م‍ع‍ی‍ن، م‍رک‍ز ف‍ره‍ن‍گ‍ی ان‍ت‍ش‍ارات‍ی رای‍ح‍ه،تهران
م‍ه‍رآرا، ع‍ل‍ی‌اک‍ب‍ر، (1373)،زم‍ی‍ن‍ه روانشناسی اجتماعی، انتشارات م‍ه‍رداد، تهران
یونگ، کارل گوستاو (1377)، روانشناسی ضمیر ناخودآگاه، ترجمه محمد علی امیری، اندیشههای نو، تهران
Seamon, David & Sowers, Jacob(2008), Place and Placelessness, Edward Relph, Human Geography, London: Sage
Downing, F. (2003) Transcending Memory: Remembrance And The Design Of Place, Design
Gustafson, P. (2001) Meanings of place: Everyday experience and theoretical
Harrison, S. and Dourish, P. (1996) Re-Place-ing Space: The Roles of Place and Space in
Casey, E. S. (1993). Getting back into place. Bloomington: Indiana University Press.
Million, M. L. (1992). "It was home": A phenomenology of place and involuntary displacement,.Doctoral dissertation, Saybrook Institute Graduate School and Research Center, San Francisco, California.
Sixsmith, J. (1986). The meaning of home: An exploratory study of environmental
experience. Journal of Environmental Psychology, 6, 281-298.
Stewart, D. & Mukunas, A. (1990). Exploring phenomenology: A guide to the field and its literature, second edition. Athens, Ohio: Ohio University Press
Spiegelberg, H. (1982). The phenomenological movement. Dordrecht, the Netherlands: Martinus Nijhoff.
Seamon, D. (1979). A Geography of the lifeworld. New York: St. Martin's.
Tuan, Y.-F. (1977) Space and Place. Minneapolis: University of Minnesota Press.
Relph, E. (1976). Place and placelessness. London: Pion.
Heidegger, M. (1962). Being and Time. New York: Harper & Row.
Von Eckartsberg, R. (1998b). Existential-phenomenological research. In R. Valle (Ed.), Phenomenological inquiry in psychology . New York: Plenum.
_||_