مقایسه تطبیقی کیفیت سکونت د ر بافت های شهری (مطالعه مور دی: شهر کرمان)
محورهای موضوعی : شهرسازیافسون مهدوی 1 , محمد نقی زاده 2
1 - عضوهیات علمی دانشجوی دکترای شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه علوم تحقیقات تهران – ایران
2 - د انشیارگروه شهرسازی، دانشکد ه هنر و معماری، واحد علوم تحقیقات، د انشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
کلید واژه: همگنی, کیفیت محیط, سکونت, ضوابط, محله,
چکیده مقاله :
ساخت تحقیق از نوع کیفی، روش تحقیق از نوع تحلیلی توصیفی و هدف کاربردی جهت ارتقا کیفیت محیط‌های مسکونی می‌باشد. با جمع‌بندی متون نظری و تکنیک تحلیل محتوا، مدل مفهومی تحقیق بر اساس مؤلفه کالبدی (معیارهای هم‌جواری، ضوابط ساخت، دسترسی و خدمات) مؤلفه اجتماعی (معیارهای اعتماد، مشارکت و تعاملات اجتماعی) مؤلفه فرهنگی (معیارهای علاقه به مسائل فرهنگی و تحصیلات) مؤلفه اقتصادی (معیارهای درآمد و مالکیت) و مؤلفه روانی- ذهنی (معیارهای پاکیزگی، هویت، امنیت، زیبایی و آرامش) تدوین شد. بر اساس شاخص‌های این مدل پرسشنامه‌ای با 98 سؤال تدوین، روایی پرسشنامه با بهره‌گیری از اساتید علوم اجتماعی و پایایی با روش آلفای کرونباخ تأیید شد. پرسشنامه در جامعه آماری 384 نفر (فرمول کوکران) به‌طور تصادفی طبقه‌ای توزیع، نتایج به‌وسیله آزمون همبستگی پیرسون و مدل رگرسیون خطی مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان از همبستگی زیاد بین متغیرهای مؤثر بر کیفیت سکونت دارد.
Residential areas are important factors in improving the quality of urban life, and since "home" is considered as a place for living and serenity, from the early days of human civilization, a variety of designs, plans and ideas were provided to improve the quality of houses and people are always seeking ways to add comfort and welfare to their lives. Quality can be expressed by defining the manner of phenomenon in different subjects, and the manner of phenomena is determined by the human perception, which is built based on the understanding of each phenomenon. Based on the status of human perception and definition on each phenomenon, this study focuses on developing a conceptual model by considering a variety of factors influencing the quality of life in urban contexts. Whether for investment or just providing houses for people with low income, the growth of real estate market and increasing rate of housing construction, without any regard to the standards of the desirable quality for these living spaces, form undesirable and in harmonious urban fabrics and neighborhoods that has made the image of cities unseemly; in addition, these houses can’t provide the desirable comfort for residents and citizens. Paying no attention to these issues and their continuous existence in housing construction, has resulted in the loss of real sense for living in cities and gave inconspicuous meaning to the role of residential fabrics in improving mental health and good human relations. Therefore, studying the quality of housing in order to develop strategies for improving the quality of urban housing is critical for the improvement of human housing and living conditions. A brief body of literature, mostly in countries like Netherlands, America, and England, and some in Iran, has focused on housing quality; their methods, evaluations techniques, characteristics and standards have been examined in this research. Compared to previous studies, this study tried to develop a combined model of all effective components on the quality of housing in different dimensions such as social, cultural, economic, psychological-mental, and physical. The aim of this qualitative study is to find practical ways to improve the quality of residential environments, and the used method in this study is analytical. For this research, a questionnaire with 98 questions was developed; the validity of this questionnaire was approved by social scientists and city experts and the reliability was approved by using Cronbach’s alpha method. This questionnaire was randomly distributed among 384 individuals (who were chosen by using Cochran Formula), and obtained results from these questionnaires were analyzed by means of Pearson correlation test and linear regression model. At the end, by comparing the residential situation in different urban fabrics of Kerman, turned out that Al-Ghadeer neighborhood which is located in the city's new development site, has the most quality, and the lowest rank of quality of living belongs to Tah-Bagh Laleh neighborhood, which is located in the old city texture, and totally the quality of residential areas in urban fabrics in Kerman result was good.
آشی هارا ، یوشی نوبا. (1391). زیبا شناسی منظر شهر. (فرح حبیب، مترجم). تهران: جاوید. (نشر اثر اصلی 1998).
مهندسین مشاور شارستان. (1387).طرح جامع شهر کرمان. اداره کل مسکن و شهرسازی استان کرمان: کرمان.
بودن، ریمون. (1387). مطالعاتی در آثار جامعه شناسان کلاسیک. (پرهام باقر، مترجم). تهران: مرکز .(نشر اثر اصلی1998).
پاکزاد، جهانشاه. (1386). راهنمای طراحی فضاهای شهری در ایران. تهران: شهیدی.
پرتویی، پروین. چاپ اول (1387). پدیدار شناسی مکان. تهران: فرهنگستان هنر.
تانکیس، فرن. چاپ دوم (1390). فضا،شهرو نظریه ی اجتماعی. (حمیدرضا پارسیو و آرزو افلاطونی، مترجمان). تهران: تهران. (نشر اثر اصلی1968).
چپ من، دیوید. چاپ دوم(1386). آفرینش محلات و مکان ها در محیط انسان ساخت. (شهرزاد فریادی و منوچهر طبیبیان مترجمان). تهران: تهران. (نشر اثر اصلی1996).
رفیعیان، مجتبی؛ عسگری زاده، زهرا؛ و فرزاد، مهناز. (1392). مطلوبیت سنجی محیط های شهری نگرشی تحلیلی در سنجش کیفیت محیط شهری رویکردها،شاخص ها،روش ها. تهران: شهر.
رفیعیان، مجتبی؛ و مولودی، جمشید. (1390). رویکردها و روش های سنجش کیفیت محیط مسکونی شهری. تهران:آذرخش.
شورایعالی معماری و شهرسازی ایران. (1378). مجموعه قوانین مقررات معماری و شهرسازی. تهران: انتشارات دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری.
شولتز، کریستین نوربرگ. (1381). مفهوم سکونت. ( امیر یاراحمدی، مترجم). تهران:آگه. (نشر اثر اصلی1984).
عزیزی، محمد مهدی؛ و آراسته، مجتبی. (1391). تحلیلی بر رضایتمندی سکونتی در شهر یزد ، نامه معماری و شهرسازی، 8، 111- 130.
عزیزی، محمد مهدی. (1385). محله مسکونی پایدار، مطالعه موردی نارمک، هنرهای زیبا، 27، 35- 46.
فکوهی، ناصر. (1389). انسان شناسی شهری. تهران: نی.
گیدنز، آنتونی. چاپ بیست و سوم (1387). جامعه شناسی. (منوچهر صبوری، مترجم). تهران:نی. (نشر اثر اصلی1989).
لینچ، کوین. (1374). سیمای شهر. (منوچهرمزینی، مترجم). تهران: تهران. (نشر اثر اصلی1960).
مدنی پور، علی. (1391). فضاهای عمومی و خصوصی شهر. (فرشاد نوریان، مترجم). چاپ سوم زمستان. تهران: سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران.
معینی، مهدیه؛ و اسلامی، سید غلامرضا. (1391). رویکردی تحلیلی به کیفیت محیط مسکونی معاصر. هویت شهر، 6، 47-58.
اورنگ، ملاحت. (1386). سنجش کیفیت محیط در بازسازی های پس از سانحه، مطالعه ی موردی: فضاهای عمومی شهر بم. پایان نامه ی کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
ممتاز، فریده. چاپ چهارم (1387). جامعه شناسی شهر.تهران: انتشار.
مهدوی، افسون. (1393). ارزیابی کیفیت سکونت در بافتهای شهری نمونه موردی: کرمان رساله دکترای، دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات، تهران.
نقی زاده، محمد. چاپ اول (1387). شهرومعماری اسلامی. اصفهان: مانی.
Gavrilidis, A. A., Ciocănea, C. M., Niţă, M. R., Onosea, D. A., & Năstase, I. I. (2016). Urban landscape quality index–planning tool for evaluating urban landscapes and improving the quality of life. Procedia Environmental Sciences, 32, 155-167.
Amerigo, M. (2002). A psychological approach to the study of residential satisfaction. In Aragones.Hand book ofresidential environments, London, Bergin & Garvey ,81-99.
Malva, L .F., Valerio R. M., Verso, L., & Astolfi .A. (2015). Livingscape: a multi-sensory approach to improve the quality of urban spaces. Energy procedia,78,37-42.
Francescato, G. (2002). satisfaction and behavior in Aragones, Hand book of Residential environments, London, Bergin &Garvey,15-30.
Jiboye,A.D. (2012) . Post-occupancy evaluation of residential satisfaction in Lagos, Nigeria: Feedback for residential improvement.Frontirs ofArchitecturalresearch,1,236-243
Chen.L., Zhang.W., Yang.Y.,&Yu.J.(2013). Disparities in residential environment and atisfaction among urban residents in Dalian, china. Habitat International,40,100-108
Lovejoy , K.,Handy , s.,&Mokhtarian , p. (2010), Neighbourhood satisfaction in suburban versus traditional environmental: An evaluation of contributing characteristics in eight California neighbourhoods.Landscape and Urban Planning, 97, 37-48
Manley,D .,& Van ham,M . (2012).Neighbourhood effects , housing tenure and individual employment outcomes.Neighbourhood. effects research :new perspectives,147-173
Eziy,I.O.,& Aduwo,B.E. (2013) . Assessment of residential satisfaction in public housing in ogun State, Nigeria.Habitat international,40,163-175
Yuliastutia,N.,&Saraswati,N. (2014). Environmental Quality in Urban Settlement: The Role of Local Community Association in East Semarang Sub-District.Procedia Social andBehavioral Sciences,135,31-35
_||_