تبیین الگوی فرایند طراحی فردمحور و مدل آموزش طراحی معماری بر مبنای تفاوت‌های شناختی یادگیرندگان

محورهای موضوعی : معماری

الهه السادات حسینی ¹ , محمد منصور فلامکی ² , عیسی حجت ³

1 - دانشجوی دکتری تخصصی معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران‌جنوب. تهران، ایران.
2 - استاد دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، تهران، ایران
3 - استاد دانشکده معماری پردیس هنرهای زیبا دانشگاه تهران، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1399/04/07 تاریخ پذیرش : 1399/07/01 تاریخ انتشار : 1400/07/01

کلید واژه: آموزش طراحی معماری, تفاوت‌های فردی, خلاقیت, سبک‌های یادگیری, فرایند طراحی,

چکیده مقاله :

بخشی از خطاهای آموزش طراحی معماری ناشی از نادیده‌گرفتن قابلیت‌های دانشجو و انجام برنامه‌های آموزشی هماهنگ است. این پژوهش به دنبال ارائه مدل فرایند طراحی و مدل آموزش دروس طراحی معماری بر مبنای تفاوت‌های فردی است. از طریق نظریه زمینه‌ای و با استفاده از یک پرسش‌نامه چند‌وجهی در میان مدرسان جوان دروس طراحی معماری، با کدگذاری باز از میان 472 مفهوم اولیه مستخرج از مبانی نظری و مطالعات میدانی، 83 مقوله محوری و در پی آن 9 مقوله عمده تولید گردید و در مدل پارادایمی، مقوله هسته با عنوان فرایند فرد محور طراحی حاصل شد. با استفاده از مفاهیم سازنده نظریه و پارادایم مارپیچ گونه فرایند طراحی، مدل فرایند فرد‌محور طراحی که کنشی است میان ویژگی‌های فردی تدوین گردید. رسالت یاد دهندگان شناخت این ویژگی‌ها و ارتقای آن در راستای اهداف طراحانه است. در انتها راهکارهای آموزشی در قالب مدل آموزش طراحی معماری بر مبنای این تفاوت‌ها ارائه شد.

چکیده انگلیسی:

Training in architecture is one of the most controversial issues in educational and artistic centers around the world, as well as training in other fields of art. The structure of architectural education is formed around a nucleus called design. The most important mission of architectural education is to create comprehensive thinking that provides students with the ability to step into the process of architectural design. Ignoring student’s capabilities, tendencies, and conducting similar educational programs are Part of mistakes in teaching architectural design. The characteristics of design learners are the same as the characteristics of all human beings, which are classified as individual differences. It means that design learners differ in their ability, knowledge, insight, and transfer in design activities. It is not possible to provide a specific program for teaching the design process without gaining knowledge of the student’s differences in each educational group and without the required knowledge to guide the capabilities and improve the shortcomings. Thus, individual education seems necessary. This research seeks to provide a design process model based on learners’ differences and their corresponding educational model. The research method is Grounded Theory that seeks to construct a theory through exploration among architectural design instructor. Therefore, 100 questionnaires were distributed among the young teachers of the Islamic Azad University, and Theoretical saturation was obtained with 47 questionnaires fully answered, which is followed by the analyzed results. Through open coding, 83 pivotal followings of 9 major categories were produced, out of 472 Primary components, extracted from theoretical foundations and field studies which are: cognitive differences of the learner, objective mental processes, purposeful educational steps, learner-learner interaction, the formation of design personality, learner personality, adaptive structure of education, design system of thought and specialized empowerment. The core category was designated as a person-centered process after segregating in condition, interaction, and consequence field. The Person-centered design model was developed, using the constructive concepts of grounded theory and spiral paradigm of the design process, which is an action between Individual characteristics in terms of thought, creativity, knowledge, educational goals and experiential learning cycle, can be entered with any level of ability and any style of thinking and learning, but successful getting out of this spiral which has moved forward in time depends on individual abilities of designers. Actions between these components will form the main cycle of the design process, which are: thought, creation, and testing. The mentors’ mission is to recognize these characteristics, their growth, and developing them in line with the design goals. In the end, the educational strategies corresponding to the mentioned concepts were presented in the form of architectural design training models based on the cognitive differences of the designers. In the construction of this model, among the major categories obtained in the construction of contextual theory, 5 categories were used that are operational and can be planned and implemented by the learner. The other four categorizations are conditions, interactions, or hidden consequences in the model, which are inherent in the learner's nature or are acquired through teaching methods.

منابع و مأخذ:

1. استراوس، انسلم؛ و کربین، جولیت. (1396). مبانی پژوهش کیفی - فنون و مراحل تولید نظریة زمینه‌ای. ترجمه ابراهیم افشار. چاپ ششم، تهران: نشر نی.
2. پالاسما، یوهانی. (1395). دست متفکر، حکمت وجود متجسد در معماری. (علی اکبری: مترجم). تهران: نشر پرهام نقش.
3. تمیزی، منوچهر؛ سهیلی، سید جمال‌الدین؛ البرزی، فریبا؛ و ذبیحی، حسین. (1398). به‌کارگیری مدل استمرار خلاقیت در دانشجویان طراحی معماری. فصلنامه آموزش مهندسی ایران، 21(83)، 101-112.
4. حاتمیان، محمدرضا؛ و معینی سید حسین. (1397). جایگاه و ویژگی‌های درس طرح معماری یک دانشگاه کاشان و اهمیت تفاوت‌های فردی یادگیرنده در آن. نشریه علمی - پژوهشی صفه، 28 (80)، 5-24.
5. حجت، عیسی. (1383). آموزش خلاق،  تجربه (1381). نشریه هنرهای زیبا، 18، 25-36.
6. حسینی، الهه السادات؛ فلامکی، محمدمنصور؛ و حجت، عیسی. (1398). نقش تفکر خلاق و سبک‌های یادگیری در آموزش طراحی معماری. نشریه علمی - پژوهشی اندیشه معماری، 3 (5)، 125-140.
7. ذوالفقاریان، مهسا؛ امین بیدختی، علی‌اکبر؛ و جعفری، سکینه. (1397). رابطه ساختاری تعامل استاد و دانشجو و روش تدریس فعال اساتید با توسعه شایستگی‌های دانشجویان با میانجیگری کسب دانش. نشریه علمی - پژوهشی پژوهش در نظام‌های آموزشی، 12 (40)،183-206. 
8. ذهبیون، لیلا؛ و احمدی، غلامرضا. (1388). تفکر خلاق و رابطۀ آن با موفقیت تحصیلی در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان. مجله دانش و پژوهش در علوم تربیتی - برنامه‌ریزی درسی، 23 (21)، 61-78.
9. سیف، علی‌اکبر. (1387). سنجش فرآیند و فرآورده یادگیری (روش‌های قدیم و جدید). ویرایش دوم. تهران: نشر دوران.
10. شریف، حمیدرضا. (1388)، فرآیند طراحی معماری و تفکر نقاد (تعامل تفکر نقاد با تفکر خلاق)، رساله دکتری، دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
11. شریف، حمیدرضا. (1393). تعامل مدرس و دانشجو در کارگاه طراحی معماری (تفکر انتقادی مدرس و تفکر خلاق دانشجو). فصلنامه آموزش مهندسی ایران، 16 (64)، 23-38.
12. صبحیه، محمدحسین؛ بمانیان، محمدرضا؛ و کشتیبان، یاسر. (1387). ایجاد خلاقیت در دانشجویان مهندسی معماری (بررسی سه مدل برای انتقال دانش از منظر دانشجویان). فصلنامه آموزش مهندسی ایران، 10 (37)، 49-67.
13. علی‌بیگی، امیرحسین؛ اطهری، زهرا؛ و گراوندی، شهپر. (1390). ارتباط سبک یادگیری با ابعاد شخصیتی دانش‌آموزان مراکز آموزش کشاورزی استان کرمانشاه. نشریه علمی - پژوهشی پژوهش در نظام‌های آموزشی، 5 (12)، 71-87.
14. فیضی، محسن؛ و خاک زند، مهدی. (1384). تفکر طراحی در فرآیند طراحی معماری. نشریه علمی - پژوهشی باغ نظر،2 (4)، 13-23.
15. فیضی، محسن؛ و دژپسند، ساحل. (1397). واکاوی سبک‌های یادگیری دانشجویان برای ارتقای آموزش معماری (مطالعۀ موردی: دانشجویان معماری دانشگاه ارومیه). دوفصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات معماری ایران، 6 (14)، 149-169.
16. کریمی مشاور، مهرداد. (1391). رابطه سبک‌های یادگیری و عملکرد دانشجویان در کارگاه طراحی معماری. نشریه علمی - پژوهشی باغ نظر، 9 (20)، 3-12.
17. لاوسون، برایان. (1392). طراحان چگونه می‌اندیشند - ابهام‌زدایی از فرآیند طراحی. (حمید ندیمی: مترجم). ویراست جدید، تهران: مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه - شهید بهشتی. 
18. محمدپور، احمد. (1392). روش تحقیق کیفی - ضد روش (منطق و طرح در روش‌شناسی کیفی) جلد 1، چاپ دوم، تهران: نشر جامعه‌شناسان.
19. محمودی، سید امیر سعید. (1383). تفکر در طراحی معرفی 
الگوی تفکر تعاملی در آموزش طراحی. نشریه هنرهای زیبا، 20، 27-36.
20. مرادی، خدیجه؛ و پاپ‌زن، عبدالحمید. (1393). شناسایی سبک‌های یادگیری دانشجویان دانشگاه صنعتی کرمانشاه به‌منظور ارائه روش‌های تدریس اثربخش. نشریه علمی - پژوهشی پژوهش در نظام‌های آموزشی، 8 (26)، 149- 172. 
21. میرمرادی، سمیه. (1397). بررسی سبک‌های یادگیری دانشجویان رشته معماری. نشریه علمی - پژوهشی هویت شهر، 12 (35)، 49-64. 
22. ناصر خاکی، حمید؛ و نوریان، پیروز. (1390). بازنمایی الگوی فرایند طراحی. نشریه علمی - پژوهشی صفه، 54، 55- 62.

23. Akinyode, B. F., & Khan, T. H. (2016). S‌tudents’ learning s‌tyle among planning s‌tudents in Nigeria using Kolb’s learning s‌tyle inventory. Indian Journal of Science and Technology, 9(47), 1-13.
24. Anderson, L., & Krathwol, P. W. (Eds.). (2001). A Taxonomy for learning, teaching, and assessing: A revision of Bloom’s taxonomy of educational objectives. New York: Longman.
25. Demirbas, O. O. & Demirkan, H. (2003). Focus on architectural design process through learning s‌tyles. Design s‌tudies, 24, 437-456.
26. Demirbas, O.O. & Demirkan, H. (2007). Learning s‌tyles of design s‌tudents and the relationship of academic performance and gender in design education. Learning and Ins‌truction Journal, (17), 345- 359 
27. Díaz, M. J. F., Santaolalla, R. C., & González, A. G. (2010). Faculty attitudes and training needs to respond the new European Higher Education challenges. Higher Education, 60(1), 101-118.
28. Doheim, R. Yousof, N. (2020). Creativity in Architecture Design S‌tudio. Assessing S‌tudents’ and ins‌tructors’ perception. Journal of Cleaner Production. (249). 1-23. 
29. Gero, J. S. & Kannengiesser (2007). UDO, an Ontology of Situated Design Teams, Key Center of Design Computing and Cognition, University of Sydney, Aus‌tralia.
30. Kolb, D. (1984). Experiential learning. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
31. Kolb, D. (1984). Experiential learning. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
32. Kwan, T. & Yunyan, J. (2005). S‌tudents learning s‌tyles and their correlation with performance in architectural design s‌tudio, Design S‌tudies, (26), 19- 34.
33. Labib, w. Pesina, I. Abdelhadi, A. Bayram, G. Nuruunabi, M. (2019). Learning s‌tyle preferences of architecture and interior design s‌tudents in Saudi Arabia: A survey. MethodsX. (6).  961-967
34. Maturakarn, C., & Moorapun, C. (2017). Design Thinking: Interior Architecture and Interior Design in Thailand. Environment-Behavior Proceedings Journal, 2(6), 71-79.
35. Newland, P., Powell, J., & Creed, C. (1987). Unders‌tanding architectural designers’ selective information handling. Design S‌tudies, 8(1), 2-16.
36. Renzulli, J. S. (1999). News around the world gifted. Education International, 10.
37. S‌telingwerff, M. (2005). Virtual Context, PhD Thesis, Delft University Press.
38. Torrance, E. P. and K. Goff. (1999). "A Quiet Revolution", Journal of Creative Behavior, (23), 136-145.