طراحی مدل خط‌مشی‌گذاری ارتقای نخبه‌پروری‌ در نظام‌آموزشی ایران

محورهای موضوعی : خطمشی‌گذاری عمومی در مدیریت

نسرین خدابخشی هفشجانی ¹ ( عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خلخال )

تاریخ دریافت : 1401/11/20 تاریخ پذیرش : 1402/01/16 تاریخ انتشار : 1402/03/01

کلید واژه: سرمایه‌انسانی, نخبه‌پروری, نظام‌آموزشی,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف : نخبه‌پروری و بهره‌گیری از آنها مهمترین مزیترقابتی کشورها می‌باشد. بنابراین، هدف این مطالعه طراحی مدل خط مشی گذاری ارتقای نخبه پروری در نظام آموزشی ایران بود.روش‌شناسی: هدف‌تحقیق توسعه‌ای - کاربردی و از لحاظ ماهیت، آمیخته (کیفی - کمی) با طرح ترکیبی است. جامعه هدف پژوهش خبرگان‌آگاه به موضوع‌تحقیق بودند. جهت انجام مصاحبه های بخش کیفی از روش هدفمند گلوله‌برفی مرحله اشباع‌نظری 17 نفر نمونه انتخاب شدند. در بخش‌کمی، برای تکمیل پرسشنامه های مستخرج از بخش‌کیفی نمونه‌ای به تعداد 5 نفر پیشنهاد شد. از شیوه تحلیل‌تماتیک مبتنی بر مدل براون و کلارک (2006) شاخصهای خط‌مشیگذاری ارتقای نخبه‌پروری در نظام‌آموزشی شناسایی و سپس مدل‌سازی با استفاده از تحلیل ساختاری تفسیری (ISM) انجام شد.یافته‌ها: 116 مفهوم‌اولیه درقالب 22 تم‌فرعی و10 تم‌اصلی موثر بر ارتقای نخبه‌پروری در نظام‌آموزشی شناسایی شدند. این عوامل در پنج‌سطح مدل ساختاری تفسیری متشکل از شاخص برنامه‌های‌راهبردی در سطح‌پنجم، مدیریت‌حمایتی و توسعه زیرساخت سطح‌چهارم، تغییرمحتوای‌درسی در سطح‌سوم، شاخص‌های انگیزش، تغییرعادت، تغییرنگرش، توسعه‌تعامل و منابع‌انسانی در سطح‌دوم و شاخص توسعه‌استعداد در سطح‌اول بود.نتیجه‌گیری: با توجه به یافته‌های‌تحقیق، برنامه‌ریزی‌‌راهبردی و توجه به زیرساخت‌ها در سایه مدیریت‌حمایتی در مراکزآموزشی در راستای نخبه‌پروری از اهمیت بسزایی برخوردار است و اگر درجهت استراتژی‌های نظام‌آموزشی تدوین شده باشد، اجرای موثر آنها دستیابی به بهترین منافع و نیازهای آینده را محقق می سازد.

چکیده انگلیسی:

Background and purpose: Training elite and its use is the most important competitive advantage of countries. Therefore, Methodology: The aim of the research is developmental-applied and in terms of nature, it is mixed (qualitative-quantitative) with a combined exploratory-sequential design. The target community of the research was experts who were aware of the research topic. In order to conduct interviews in the qualitative part, from the purposeful snowball method to the theoretical saturation stage, 17 people were selected as a sample. In the quantitative part, a sample of 5 people was proposed to complete the questionnaires extracted from the qualitative part. became. From the method of thematic analysis based on the model of Braun & Clarke (2006), the policy indicators of training elite promotion in the educational system were identified and then modeling was done using structural-interpretive analysis (ISM).Findings: 116 primary concepts were identified in the form of 22 sub-themes and 10 main themes affecting the training elite the educational system. These factors are in the five levels of the structural-interpretive model consisting of indicators of strategic plans in the fifth level, Conclusion: According to eveloped. have been done, their effective implementation will achieve the best interests and future needs.

متن کامل:



طراحی مدل خط­مشی­گذاری ارتقای نخبه­پروری­ در نظام­آموزشی ایران

چکیده

زمینه و هدف : نخبه‌پروری و بهره‌گیری از آنها مهم­ترین مزیت­رقابتی کشورها می­باشد. بنابراین، هدف این مطالعه طراحی مدل خط­مشی­گذاری ارتقای نخبه­پروری در نظام­آموزشی ایران بود.

روش‌شناسی: هدف­تحقیق توسعه­ای - کاربردی و از لحاظ ماهیت، آمیخته (کیفی - کمی) با طرح ترکیبی اکتشافی – متوالی است. جامعه­­هدف پژوهش خبرگان­آگاه به موضوع­تحقیق بودند. جهت انجام مصاحبه­ها در بخش­کیفی از روش هدفمند گلوله­برفی تا مرحله اشباع­نظری 17 نفر بعنوان نمونه انتخاب شدند در بخش­کمی، برای تکمیل پرسشنامه­های­مستخرج از بخش­کیفی نمونه­ای به تعداد 5 نفر پیشنهاد شد. از شیوه تحلیل­تماتیک مبتنی بر مدل براون و کلارک (2006) شاخص­های خط­مشی­گذاری ارتقای نخبه­پروری در نظام­آموزشی شناسایی و سپس مدل­سازی با استفاده از تحلیل ساختاری – تفسیری (ISM) انجام شد.

یافته‌ها: 116 مفهوم­اولیه درقالب 22 تم­فرعی و10 تم­اصلی موثر بر ارتقای نخبه­پروری در نظام­آموزشی شناسایی شدند. این عوامل در پنج­سطح مدل ساختاری – تفسیری متشکل از شاخص برنامه­های­راهبردی در سطح­پنجم، مدیریت­حمایتی و توسعه زیرساخت سطح­چهارم، تغییرمحتوای­درسی در سطح­سوم، شاخص­های انگیزش، تغییرعادت، تغییرنگرش، توسعه­تعامل و منابع­انسانی در سطح­دوم و شاخص توسعه­استعداد در سطح­اول بود.

نتیجه‌گیری: با توجه به یافته­های­تحقیق، برنامه­ریزی­­راهبردی و توجه به زیرساخت­ها در سایه مدیریت­حمایتی در مراکزآموزشی در راستای نخبه­پروری از اهمیت بسزایی برخوردار است و اگر درجهت استراتژی­های نظام­آموزشی تدوین شده باشد، اجرای موثر آنها دستیابی به بهترین منافع و نیازهای آینده را محقق می سازد.

واژه‌های کلیدی: سرمایه­انسانی، نخبه­پروری، نظام­آموزشی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه

سرمایه­انسانی¹، ثروت اصلی کشورها محسوب می­شود، بطوریکه توانمندی آن آهنگ و قابلیت توسعه کشورها را افزایش می­دهد و ضعف آن در برنامه­ها و اهداف توسعه، خلل وارد می­کند (نام و همکاران²، 2019)، بزرگ­ترین مزیت­رقابتی کشورها، داشتن نیروی­انسانی توانمند است (سپهوند و همکاران، 1395)؛ طبق یک تعریف جامع، سرمایه­انسانی عبارت است از دانش، مهارت، قابلیت و خصوصیت­های تجسم­یافته­ای در افراد که ایجاد رفاه­اجتماعی، اقتصادی را تسهیل می­کند (سازمان همکاری اقتصادی و توسعه³، 2019 : 37). در اين بين نيروي­انساني متخصص و نخبه⁴ در زمینه­های مختلف، مهم­ترين سرمايه­انساني براي حفظ و گسترش جريان توسعه است، به­همين دليل امروزه سرمايه­گذاري­هاي زيادي براي شناسایی و تربيت اين منابع ارزشمند در کشورهاي در حال توسعه انجام مي­پذيرد (جوادزاده، 1394). نخبگان سرمایه­های­انسانی هر جامعه­ای محسوب می­شوند، بطوریکه پیشرفت در عرصه­های مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی آن جامعه را رقم می­زنند (شهریاری­پور، 1396)؛ از طرفی، امروزه کاملا پذیرفته شده­است که قدرت كشورها براساس سرمايه­انساني خلاق و كارآمد و نخبه سنجيده مي­شود، بنابراين كشورها بايد بهترين برنامه­ريزي را براي با اهمیت­ترین سرمايه خود داشته باشند (عابدی­جعفری و همکاران، 1389)، علاوه براین، براساس گزارش بانک­جهانی، رشد و توسعه کشورها بیش از سرمایه­فیزیکی و طبیعی، مربوط به سرمایه­انسانی متخصص و کارآمد و نخبه است. در واقع، نخبه­­پروری⁵ در کشورها راهی کوتاه، سریع و کارآمد برای رسیدن به پیشرفت و توسعه می­باشد (گزارش بانک­جهانی⁶، 2017). نخبه در متون علمی به معنای سرآمد و برگزیده می­باشد و از ریشه لاتینی «Eligere» به معنای برگزیدن گرفته شده­است (ذولفقارزاده و همکاران، 1399). درباره مفهوم نخبه اتفاق نظر کاملی وجود ندارد گروهى بر این باورند که اصطلاح نخبه به کسى اطلاق مى­شود که بتواند در بسیارى از جنبه­هاى ذهنى، روانى _ رفتارى، توانایى فوق العاده­اى از خود نشان دهد، در حالى که گروه دیگر تنها بر برخى از جنبه­هاى آن تأکید دارند (بیزودیس و همکاران⁷، 2018).

بطور کلی در این زمینه دو رویکرد کلاسیک و معاصر وجود دارد که رویکرد معاصر به دو بخش کارکردگرا و انتقادی قابل تفکیک است، در رویکرد کلاسیک عقیده براین است که برخی از افراد بطور ذاتی دارای استعداد برتر از دیگران هستند و براساس این رویکرد نخبگی ذاتی است (کاظمی و همکاران، 1401). عمده طرفداران نظریه معاصر کارکردگرا، شایستگی و عملکرد را از عوامل مهم نخبه­شدن می­دانند و این نگاه، نخبگان را در راستای رفع نیازهای جامعه و تداوم نظم حاکم در آن تعریف می­کند. اما نظریه­پردازان رویکرد انتقادی در جستجوی توزیع نخبگان با ارجاع به موقعیت آنان در برابر دیگر طبقات جامعه است و در این رویکرد نخبگان گروهی از حاکمان تعریف می­شوند که ظرفیت تخصیص منابع از غیرنخبگان موجود در دستگاه­های سازمانی مختلف را دارند (چوبیک و زامیاتینا⁸، 2013). البته انتقادهایی بر این رویکردها وارد است، مبنی بر اینکه این رویکردها مفهومی ایستا از نخبه ارائه می­دهند، درصورتی که نخبگی مفهومی فرآیندی و پویا می­باشد ضمن اینکه در بسیاری از این نظریه­ها به چگونگی خلق نخبه توجهی نشده­است (سیوتوریس⁹، 2018).

نخبگان را می­توان اشخاص و یا گروه­هایی دانست که در نتیجه قدرت و برتری­های خود تاثیرهای عمیقی برروی تصمیم­ها، ایده­ها، احساس­ها و هیجان­های دیگران برجای می­گذارند و در کنش­های تاریخی جامعه موثر واقع می­شوند، براین اساس مهم­ترین ویژگی نخبگان تاثیرگذاری آنها بر جامعه و کنش­گری تاریخی می­باشد (فرهادی، 1389). بسترسازی و فراهم­کردن شرایط مطلوب در جامعه برای پرورش فکر و اندیشه و نخبه­پروری ضرورتی اجتناب­ناپذیر است. در واقع، پیشرفت همه جانبه یک کشور در سایه ظهور نخبگان در عرصه­های مختلف علمی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی اتفاق می­افتد و شکی نیست جامعه توسعه­یافته جامعه­ای است که بتواند نابغه­ها و نخبه­های­خلاقی را تربیت کرده و از آنها حداکثر بهره را ببرد (فریرا و المان¹⁰، 2021).

بدین ترتیب مفهوم نخبه­پرورری برنامه یا فرآیندی چند مرحله­ای که براساس آن افراد شناسایی می­شوند و با توجه به سوابق، تجربیات، توانمندی­ها، شایستگی­ها و استعدادهای مختلف در زمینه­های مرتبط پرورش می­یابند و آموزش­های لازم را طی می­کنند، تعریف شده­است، بنابراین هدف از نخبه­پروری شکوفایی توانایی­های بالقوه افراد و هدایت آنها در مسیر صحیح می­باشد که سبب گسترش بستر و دامنه افراد نخبه می­شود تا فرصت لازم را برای توسعه مهارت­ها و توانایی­های خود بدست آورند (پراسر¹¹، 2018).

درعصر حاضر تحولات­محيطي با سرعت بسياري، تارپود زندگي­فردي و اجتماعي آدمي را تحت تأثير قرار داده و تمامي امور پيدا و پنهان جامعه را دگرگون ساخته است. در اين دنياي متحول و متلاطم، تنها سازمان­ها، نهادها و افرادي قادر به ادامه­حيات خويش هستند که با درک صحيح از تحولات مي­توانند پاسخ مناسب و مثبتي به آنها بدهند. نهاد آموزش و پرورش، با گستردگي قلمرو فعاليتش و همچنين با پيچيدگي و ويژگي­هاي خاص خود از اين قاعده کلي مستثنا نيست و بايد بتواند تحولات فرهنگي، سياسي، اجتماعي و اقتصادي جامعه را پاسخگو باشد (نویدکیا و همکاران، 1400). براي رسيدن به تحقق اهداف عالي آموزش­وپرورش، در وهله اول، نيازمند ترسيم نقشه راه و خط­مشی­هایی هستيم که در آن نحوه طي مسير، منابع و امكانات، تقسيم­کار در سطح ملي و الزامات مسير در زمینه­های مختلف نظیر نخبه­پروری در نظام­آموزشی کشور بصورت دقيق و شفاف مشخص شده باشد، نکته حائز اهميت اينجاست که راهبردهاي توسعه از طريق خط­مشي­هاي توسعه به اجرا در مي­آيند، در حقيقت سياست­ها و خط­مشي­ها ابزارهاي کنترلي هستند که به گونه­اي مشخص و عملي، راه حصول به هدف­ها را تعيين مي­کنند (زینی­وندمقدم و همکاران، 1400). خط­مشی¹²، یک برنامه­عمومی است که به منزله راهنمای­عمل، مدنظر مدیران قرارگرفته و نحوه اجرای برنامه را برای مسئولان اجرایی سازمان معین می‌کند، ضمن آنکه وسیله موثری برای کنترل­عملیات به شمار می‌آید. خط­مشی‌ها قلمرویی که در آن یک تصمیم باید گرفته شود، روشن کرده و اطمینان می‌دهند که این تصمیم، با هدف سازمان سازگار است و سازمان را برای دستیابی به اهداف یاری می‌دهد همچنین خط­مشی‌ها به مدیران اجازه می‌دهند تا اختیارات را واگذار کنند و با این همه نظارت خود را بر آنچه زیردستانشان انجام می‌دهند، بکار ببرند (خدابخشی و همکاران، 1396). از این­رو، حمایت از نخبگان و ایجاد فرصت­رشد براى آنان، یکى از مهم­ترین وظایف نهادهاى­اجتماعى و به­ویژه نهاد تعلیم و تربیت و نظام­آموزشی است. بخاطر اینکه این گروه از افراد بزرگ­ترین و با ارزش­ترین سرمایه کشور به شمار مى­آیند که حیات­اجتماعى با وجود آنان گره مى­خورد و سرمایه­گذارى براى این قشر از افراد جامعه مى­تواند پیشرفت چشم­گیرى در عرصه­هاى فکرى، فرهنگى، تولیدى و اقتصادى به ارمغان آورد. جامعه­اى مى­تواند به بالندگى و خودکفایى برسد که همواره بکوشد تا با ایجاد شرایط و امکانات لازم، زمینه پرورش و شکوفایى توانمندى­ها و استعدادهاى برتر را آماده کند (والدز و همکاران¹³، 2018).

در سال­های اخیر نخبه­پروری در نظام­آموزشی و نهادهای تعلیم و تربیت مورد توجه قرار گرفته که در ادامه به برخی از مطالعات انجام­شده در این زمینه اشاره می­شود. هاوارد و همکاران¹⁴ (2020) در پژوهشی درباره استراتژی­های پرورش دانش­آموزان نخبه در مدارس نخبه­پرور کشور شیلی اعلام کردند، مدارس نخبه­پرور ارتباط دانش­آموزان را با محیط بیرون محدود می­کند و ارزش­های مشترک مبنی بر انزوای اجتماعی خود را ترویج می­کنند و به اصول بنیادین آموزشی خود وفادار هستند. پراسر (2018) در تحقیق خود اظهار کرد که برای نخبه­پروری در مدارس باید نابرابری­ها و استعمارگری در ارتباط با آموزش حذف شود و نیروی­آموزشی جوان و خلاق در تعلیم و تربیت بکار گرفته و از الگوهای جهانی نخبه­پروری استفاده شود. سایمیستر¹⁵ (2012) در نتایج تحقیق خود مولفه­های موثر بر مقوله نخبه­پروری در نظام­آموزشی بریتانیا را ایجاد فرصت­های برابر برای تحصیل، تامین کارکنان و امکانات­آموزشی کافی و شایسته­سالاری عنوان کردند. خالویی و همکاران (2022) در نتایج پژوهش خود بیان کردند ارتباط با مدیریت، ویژگی­های­فردی، رویه­های­سازمانی، عوامل­محیطی و ارتباط بین افراد از عوامل تاثیرگذار بر نخبه­گرایی در سازمان­ می­باشد.  

ذبیحی و قادری (1401) در نتایج تحقیق خود بیان کردند راهکار نخبه­پروری در نظام­آموزشی کشور اجرای دقیق و درست سند تحول بنیادین بصورت تعادلی، تعاملی و متعالی می­باشد. مهرعلیان (1398) در نتایج پژوهش خود راهبردهای موثر برای رشد نخبه­پروری را پاداش برای نوآوری، انجام کارها به روش دلخواه، اعطای پاداش براساس پیشرفت کار، تشویق، الگوبرداری و تعین اهداف روشن بیان کرد. کاظمی و همکاران (1401) در پژوهشی ابعاد و مولفه­های نخبه­پروری در مدارس ابتدایی کشور ایران را در سه بعد فردی با مولفه­های (مشارکت دانش­آموزان در امور مدرسه و تصمیم­گیری و تصمیم­سازی دانش­آموزان)، بعد مدرسه و سازمان با مولفه­های (آماده­سازی دبیران و سابقه­شغلی معلمان و مدیران مدارس) و بعد گروهی با مولفه­های (برگزاری انواع رقابت­های هدفمند، تشویق دانش­آموزان و حمایت از ایده­های نو و خلاق) شناسایی و دسته­بندی کردند.

توجه به مقوله نخبه­پروری در نظام­آموزشی در همه جوامع از اهمیت بسزایی برخوردار است چراکه برون­داد سازمان­های­آموزشی درون­داد سایر سازمان­ها محسوب می­شود، نظام­آموزشی کشور ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست، ولی متاسفانه نظام­آموزشی امروز، خود را بیشتر به انتقال اطلاعات و حقایق­علمی معطوف کرده­ و از تربیت انسان­های نخبه و سرآمد فاصله گرفته­است بطوریکه، سال‌ها است که همه کشورهای پیشرفته، استراتژی تفکیک استعداد درخشان و نخبه­پروری را به رسمیت می‌شناسند. براى آموزش و پرورش نخبگان، نمى‌توان به برنامه‌هاى عادى نظام­آموزشی بسنده کرد، بلکه باید محتوا، روش و محیط تربیتى متفاوتی را شکل داد تا انسان‌های فرهیخته، که محوریت توسعه پایدار کشورها را شکل می‌دهند در پرتو آموزش و پرورش نخبگی تربیت شوند. با بررسی گزارش­های مختلف شکاف­یادگیری و نخبه­پروری در نظام­آموزشی ایران مشهود است بطوریکه باتوجه به گزارش مرکز مطالعات بین­المللی وزارت آموزش و پرورش در خصوص نتایج شاخص­های مطالعات تیمز¹⁶ و پرلز¹⁷ در سال 2015 و کسب رتبه پایین­تر از میانگین در این مطالعه، همچنین درصد دروس تخصصی دانش­آموزان در آزمون سراسری سال 1396 که بیش از 90 درصد دانش­آموزان نتوانستند به سئوالات­تخصصی پاسخ دهند در مقابل با تامل در نتایج المپیادهای­جهانی و کسب مقام­های برتر ایران در تمامی المپیادها­؛ می­توان برآوردی از میزان شکاف­یادگیری و مشکل نخبه­پروری را در نظام­آموزشی ایران بدست آورد بطوریکه این آمارها و نتایج مطالعات بیان­گر این واقعیت است که نظام­آموزشی ایران برای 2 درصد از افراد جامعه بنا شده­است (مجله رشد، 1397). 

با توجه به اهمیتی که نیروی­انسانی نخبه و سرآمد در پیشرفت کشورها دارد، ضرورت سیاست­گذاری هوشمند و تعیین چارچوب­هایی مناسب جهت پرورش و هدایت نخبگان در نظام­آموزشی در راستای اهداف مطلوب کشور بیش از پیش آشکار می­شود؛ به همین دلیل بنیاد ملی نخبگان که عهده­دار، متولی و سیاست­گذار در این حوزه است، در سال 1391 سند راهبردی نخبگان را با اهدافی نظیر ایجاد زمینه­های شناسایی، رشد و شکوفایی حداکثری استعدادهای فردی و گروهی، وسعت بخشیدن به حوزه­نخبگی و بهره­گیری حداکثری از توان اجتماع نخبگان را به تصویب شورای عالی انقلاب­فرهنگی رسانده­ که در حال حاضر در مرحله اجرا قرار دارد. از سویی دیگر، با توجه به اینکه پیشرفت و شکوفایی تمدن و توسعه­یافتگی جوامع رابطه مستقیم با کیفیت فضای­گفتمان و میزان اهمیت دادن به خردجمعی در خط­مشی¹⁸­گذاری­ها و تصمیم­گیری­های کلان آن جامعه دارد، تدوین یک چارچوب مناسب برای گفتمان و هم­اندیشی و همچنین درک و شناسایی تفاوت­ها و شباهت­های اندیشه­های مختلف و مهم­تر از آن هم­آمیزی نظرات افراد در فرآیند خط­مشی­گذاری ارزش بسیار دارد (سند راهبردی کشور در امور نخبگان، 1391 : 4). باتوجه به اینکه پرورش و هدایت استعدادها و نخبه­پروری در نظام­آموزشی کشور و تعیین خط­مش­های مناسب در این زمینه از اهمیت ویژه­ای برخوردار است، بنظر می­رسد در نظام­آموزشی ایران ساز و کارهای لحاظ­شده برای اشاعه نخبه­پروری، بدلیل عدم آشنایی با الگویی برای پرورش و هدایت نخبه­ها در این حوزه و بکارگیری الگوهای منفعل سنتی برای تدریس، کافی نباشد، از این­رو هدف از این مطالعه طراحی مدل ارتقای نخبه­پروری در نظام­آموزشی ایران است.

 

روش­شناسی تحقیق

این مطالعه از لحاظ ماهیت، از نوع آمیخته (کیفی - کمّی¹⁹) است، از منظر هدف توسعه­ای – کاربردی و طرح ترکیبی مورد استفاده در آن، متوالی – اکتشافی²⁰ بود. مرحله کیفی جهت شناسایی شاخص­های خط­مشی­گذاری ارتقای نخبه­پروری در نظام­آموزشی ایران، بر مبنای تحلیل­تماتیک²¹ مبتنی بر روش براون و کلارک²² انجام گرفت. روش تحلیل­تماتیک، روشی برای شناخت، تحلیل و گزارش الگوی موجود در داده­های کیفی است که از طریق وجود نظم مفهومی داده­ها استخراج و هدف اصلی آن، شناسایی تم­ها، یعنی الگوها در داده­های مهم یا جالب توجه پژوهشگر است (قاسمی و هاشمی، 1398). دربخش کمی تحقیق نیز با استفاده از روش مدل­سازی ساختاری - تفسیری²³ (ISM) سطوح مدل و نحوه ارتباط میان شاخص­های شناسایی­شده ترسیم شد.

جامعه­آماری تحقیق شامل برخی از اعضای هیئت­علمی دانشگاه­های صاحب­نظر در زمینه تکنولوژی­آموزشی و مدیریت­آموزشی، مدیران و اعضای پارک علم و فناوری جهاد دانشگاهی، مدیران­ارشد و کارشناسان بنیاد ملی نخبگان، کارشناسان پژوهشکده وزارت آموزش و پرورش و مدیران و معلمان شاغل در مدارس و آشنا به موضوع تحقیق بودند. برای انتخاب نمونه در بخش کیفی، از روش نمونه­گیری غیرتصادفی­ با رویکرد هدفمند²⁴ و از نوع ارجاعی زنجیره­ای (گلوله­برفی²⁵) و از تکنیک اشباع نظری استفاده شد، بطوریکه بعد از انجام 14 مصاحبه، اطلاعات بدست آمده تکراری شد و جهت اطمینان از رخداد اشباع، مصاحبه­ها تا 17 نفر ادامه یافت. داده­های کیفی، از طریق مصاحبه­های عمیق با خبرگان جمع­آوری و با بهره­گیری از روش شش مرحله­ای براون و کلارک (2006) مطابق مراحل 1. آشنایی با داده­ها؛ 2. ایجاد کدهای اولیه؛ 3. جستجوی مضامین و تم­ها؛ 4. مرور و بررسی مضامین و تم­ها؛ 5. تعریف مضامین و تم­ها 6. تحلیل­نهای و تهیه گزارش، تجزیه و تحلیل شد. همچنین، برای شناسایی مضمون­ها از نرم­افزار Maxqda10 استفاده شد.

بمنظور اطمینان از روایی داده­های کیفی، دو معیار بازبینی توسط همکار²⁶ و بازبینی توسط مشارک­کنندگان²⁷ بکار گرفته­شد (طباطبایی و همکاران، 1392). پس از پیاده­سازی مصاحبه­ها، هر متن چندین بار مطالعه شد تا مضامین در ذهن محقق نقش ببندد. علاوه بر این، از یک نفر همکار آشنا به روش­شناسی مطالعات­کیفی و فرآیند کدگذاری و برداشت­های متنی نظرخواهی و مشورت گرفته­شد، کدگذاری چند مصاحبه با نظارت وی انجام شد و بعد از بررسی تایید شد. در نهایت متن مصاحبه­ها و تحلیل­ها و نتایج کدگذاری­ها در اختیار چند تن از مشارکت­کنندگان در مصاحبه­ها قرار گرفت و از آنها خواسته شد هرگونه اصلاح، تغییر یا تعدیل ضروری را اعمال کنند. برای محاسبه پایایی داده­ها از شاخص دو کدگذار²⁸ استفاده شد، که این شاخص به درجه­ای اشاره دارد که دو یا چند کدگذار نتایج یکدیگر را تکرار کنند (خواستار، 1388)، برای این منظور از همکار پژوهش (کدگذار) درخواست شد تعداد سه مصاحبه را کدگذاری کرده و درصد توافق درون موضوعی که بعنوان شاخص پایایی تحلیل بکار می­رود، از رابطه ذیل محاسبه شد.

 

 

 

جدول 1 . پایایی دوکدگذار

ردیف	عنوان مصاحبه	تعداد کل کدها	تعداد توافقات	تعداد عدم­توافقات	درصد پایایی بازآزمون
1	M4	29	13	3	89%
2	M7	30	14	2	93%
3	M11	27	12	3	88%
کل		86	39	8	90%

پایایی بین کدگذاران برای مصاحبه‌های انجام­گرفته، برابر 90/0 بدست آمد. با توجه به اینکه میزان پایایی بیشتر از 60/0 است (هومن، 1384 : 228)؛ در نتیجه قابلیت اعتماد کدگذاری‌ها مورد تایید است و می­توان ادعا کرد که مصاحبه، از پایایی خوبی برخوردار است. برای جمع­آوری داده­های بخش کمی پژوهش، پس از شناسایی شاخص­های ارتقای نخبه­پروری در نظام­آموزشی ایران، شاخص­های شناسایی­شده در جدول­­ماتریسی بصورت پرسشنامه­­ای با تکنیک مدل­سازی ساختاری – تفسیری (ISM) تنظیم و در اختیار نمونه­تحقیق قرارگرفت، پیشنهاد شده­است حداقل از نظر 5 خبره استفاده شود (سوتی و همکاران²⁹، 2010) و از آنها درخواست شد، درخصوص وجود رابطه بين شاخص­های شناسایی­شده، نگرش خود را بيان نمايند. روایی داده­های کمی نیز با استفاده نسبت روایی­محتوایی³⁰ لاوشه³¹، 80/0 و پایایی داده­ها از طریق ضریب آلفای­کرونباخ 89/0 برآورد گردید. در ادامه، برای تجزیه­وتحلیل داده­های کمی و تعیین روابط علی – معلولی عوامل، مراحل مدل­سازی ساختاری – تفسیری (ISM) با بهره­گیری از نرم­افزار Matalab2016a طی شد.

 

یافته­های­تحقیق

به­منظور ترسیم مدل ساختاری – تفسیری خط­مشی­گذاری ارتقای نخبه­پروری در نظام­آموزشی ایران، لازم بود که ابتدا شاخص­های موثر در این زمینه شناسایی شود. بدین منظور، پس از تحلیل و بررسی مضمون مصاحبه­ها، تعداد 116 مفهوم­اولیه استخراج شد، مفاهیم­اولیه در مرحله بعدی در 22 تم­فرعی و این تم­ها در مرجله نهایی در 10 تم­اصلی مطابق جدول (2) دسته­بندی شدند.

 

جدول 2. مضامین حاصل از مصاحبه­ها

تم­های فرعی	تم­های اصلی	کدهای باز	مصاحبه
توسعه­استعداد	توسعه خلاقیت	افزایش روحیه کنجکاوی	P5, p6, p7, p10, p13, p16
		توسعه توانایی­های خلاقانه	P4, p8, p11
		افزایش تعهد در انجام کارها	P1, p3, p6, p8, p9, p10, p14, p16
		افزایش شهامت در ارائه ایده­های جدید	P1, p2, p4
		داشتن انگیزه برای خلاقیت	P1, p3, p6, p8, p9, p10, p14, p16
		ارتقای تفکرات و هیجانات مثبت	P5, p6, p7, p15
		کاهش افکار منفی	P8, p12, p16
		تقویت روحیه پرسش­گری	P3, p7, p14
		ارتقای ریسک­پذیری	P3, p12, p17
		ارتقای خیال پردازی	P2, p3, p13, p16
	ارتقای نوآوری	ثبت افکار و ایده­ها	P1, p2, p3, p4, p5, p6, p7, p8, p13, p15
		ترسیم نقشه ذهنی	P4, p13, p17
		استقبال از طوفان مغزی	P5, p16, p17
		باور وجود راه­حل­های چندگانه برای مستئل	P7, p8, p11
		توسعه مهارت­های عملی با رایانه	P5, p7
		ارتقای مهارت در کاربرد رسانه­های اجتماعی	P8, p16
تغییر عادات	ارتقای سبک­زندگی	استراحت کافی	P2, p5, p17
		تغذیه مناسب	P1, p9, p10, p14
		تعیین برنامه ورزشی منظم	P1, p3, p7, p12, p16
		تقویت ارتباطات اجتماعی	P5, p6, p13, p15
		افزایش تیم­کاری	P5, p6, p13, p15
تغییر نگرش	نیاز سنجی	درک احساس نیاز به نخبگی	P1, p3, P5, p6, p13, p15
		آینده­نگری مناسب	P1, p8
		تحلیل اتفاقات	P4, p14
		برنامه­ریزی و اولویت­بندی نیازها	P2, p4, p5, p6, P9, p12
	موفقیت­خواهی	مدیریت­زمان در انجام کارها	P1, p2, p11, p17
		اشتیاق زیاد به شکوفایی و پیشرفت	P6, p7, p8
		ارتقای استقلال عمل در انجام امور	P6, p14, p16
		توسعه انعطاف­پذیری در انجام کارها	P1, p2, p3, p4, p7, p8,p16, p17
منابع انسانی	توسعه شایستگی	بکارگیری مدرسان متخصص	P1, p2, p3, p4, p6, p7, p8,p16, p17
		شرکت معلمین و اساتید در سمینارها و جشنواره­های داخلی و خارجی در حوزه نخبه­پروری	P2, p10, p11
		شرکت معلمین و اساتید در دوره­های آموزشی داخلی و خارجی در حوزه نخبه­پروری	P2, p5, p6, p16
		توسعه مهارت­های IT و ITC	P2, p5, p6, p16
	جذب افراد نخبه	جذب نخبه­ها در زمینه مختلف برای آموزش در نظام­آموزشی	P2, p4, p5, p6, p10, p16
		جذب نخبه­ها برای پست­های مدیرتی و سرپرستی واحدهای آموزشی	P2, p4, p5, p6, p10, p16
		جذب افراد نخبه و با شرایط­کاری بصورت شناور و دورکاری	P2, p4, p5, p6, p10, p16
توسعه تعامل	شبکه ارتباطی	ارتباط با افراد نخبه	P2, p4, p5, p6
		تعامل با مراکز پژوهشی	P2, p4, p5, p6
		ارتباط با سازمان­های مرتبط با امور نخبگان مثل بنیاد ملی نخبگان	P1, p12
		عضویت در شبکه­های­اجتماعی فعال نخبه­ها در حوزه­های مختلف	P1, p12, p15
		توسعه تعامل بین نخبه­ها	P1, p2
	مشارکت­پذیری	ارتقای تیم­کاری در راستای نخبه­پروری	P1, p2, p17
		افزایش تعاملات بین اعضای تیم	P1, p2, p4
		حمایت از مشارکت بین اعضای تیم در راستای نخبه­پروری	P1
		مشارکت در اتخاذ سیاست­ها و تصمیم­های در راستای حمایت از نخبه­ها	P1, p4
توسعه زیرساخت	قانونی	حذف قوانین دست و پا گیر در زمینه نخبه­پروری	P8, p10
		تدوین قوانین حمایت از مالکیت فکری دانش­آموزان و دانشجویان	P2, p5, p6, p10
		تدوین و اعمال قوانین، مقرراتی و سیاست‌های حمایتی از سوی دولت بـه منظـور تشـویق و الزام بخشی دولتی و خصوصی برای پشـتیبانی از نخبه­ها	P1, p10
		شفاف سازی قوانین و آیین نامه های تسهیل‌گر رشد نخبه­پروری	P9, p13
	تجهیزات	برخورداری مراکز آموزشی از آزمایشگاه‌ها، کارگاه­ها، وسایل و ابزارآلات	P5, p6, p7, p16, p17
		بهره‌گیری از فناوری‌های نوین در مراکز آموزشی نظیر اینترنت، رایانه	P3, p8, p12, p14, p15, p16
		ایجاد و توسعه پارک های علم و فناوری و مراکز رشد در نخبه­ها	P3, p8, p12, p14, p15, p16
		تقویت پارک­های علم و فن­آوری در مراکز آموزشی	P3, p8, p12, p14, p15, p16
	اطلاعاتی	مدیریت اثربخش دفاتر انتقال دانش در راستای نخبه­پروری	P2, p11
		دسترسی به منابع اطلاعاتی مورد نیاز برای نخبه­ها	P10, p12
		ایجاد سیستم اطلاعاتی ثبت ایده­های نخبه­ها در نظام­آموزشی	P8, p15
		ثبت ویژگی­ها و قابلیت ویژه نخبه­ها در پایگاه داده مخصوص	P11, p15
مدیریت حمایتی	مالی	ارائه تسهیلات مختلف به نخبه­ها	P1, p13
		ایجاد جایگاه مشخص برای نخبه­پروری در منابع مالی نظام­آموزشی و مراکز آموزشی	P1, p2, p3, p4, p8, p9, p10, p11, p12
		اعطای تسهیلاتی بانکی به نخبه­ها	P1, p2, p3, p4, p8, p9, p10, p11, p12
		معافیت‌های مالیاتی به منظور ایجاد انگیزه در نخبه­ها	P1, p2, p3, p4, p8, p9, p10, p11
		حمایت مادی از پژوهش­ها و ایده­های نخبه­ها	P1, p2, p3, p4, p8, p9,
	سیاست­های تشویقی	اعطای امتیازهای ویژه به نخبه­ها	P1
		ارائه تمهیدات برای جهش در پایه­های تحصیلی	P10, p11
		ایجاد نظام تشویقی نخبه­ها	P4, p5, p16
		تشویق و ترغیب فراگیران در نظام­آموزشی در راستای نخبه­پروری	P11,P14
		تصویب قوانین مشوق  در زمینه نخیه­پروری	P2, p3, p10, p14
		پیاده سازی نظام پاداش مبتنی بر عملکرد نخبه­ها و نخبه­پروری در نظام­آموزشی	P2, p3, p10, p14
	برنامه­ها مدیریتی مراکز آموزشی	مدیریت منعطف در نظام­آموزشی کشور	P11,P16
		ایجاد مراکزآموزشی ویژه برای نخبگان	P1, p2, p3, p4, p8, p9, p10, p11, p12
		تغییر برنامه­های بلند مدت و چشم­اندازهای دانشگاه در راستای نخبه­پروری	P1, p2, p3, p4,p7, p8, p9, p10, p11, p12, p14
		حمایت از طرح­های پژوهشی نخبه­ها	P6, p7, p16, p17
		ایجاد نظام حمایتی از افراد نخبه در مراکز آموزشی	P1, p2, p3, p4, p8, p9, p10
		حمایت و استقبال از تفکر انتقادی نخبه­ها	P1, p2, p3, p4, p8
		استقبال از طرح­ها و برنامه­های نخبه­ها در زمینه نخبه­پروری	P1, p2, p3, p4, p8, p9, p10, p11, p12
تغییر محتوا درسی	گستردگی مطالب	ارائه مطالب گسترده و فراتر از مطالب درسی به نخبه­ها	p4, p8, p9, p10, p11, p12
		ارائه روش­های مختلف حل مسائل	p2, p3, p4, p8, p9, p10, p11, p12
		ارائه مطالب مرتبط خارج از کتاب به نخبه­ها	p3, p4, p8, p9, p10, p11, p12
		ارائه مطالب پیچیده	P6, p7, p16, p17
		حمایت و استقبال از ایده­ها و نظرات نخبه­های فراتر از محدوده تدریس	P1, p2, p3, p4,p7, p8, p9, p10, p11, p12, p14, p15, p16, p17
	غنی­سازی	ارائه فعالیت­های فوق­برنامه	P1, p2, p3, p4,p7, p8, p9, p10, p11, p12, p14, p15, p16, p17
		ارائه مطالب خارج از کلاس	P1, p2, p3, p4,p7, p8, p9, p10, p11, p12, p14, p15, p16, p17
		بکارگیری رایانه و وسایل آموزشی برای تدریس	P1, p2, p3, p4,p7, p8, p11, p12, p14, p15, p16,
		انجام آزمایش­های مرتبط	P1, p2, p3, p4,p7, p8, p9, p10, p11, p12, p14, p16, p17
		بازدیدها و گردش­های عملی	p3, p4,p7, p8, p9, p10, p11, p12, p14, p15
		برگزاری کلاس­ها به سبک دانش­آموزمحوری	p8, p9, p10, p12, p14, p15, p16, p17
	روش تدریس	ارائه تدریس نمایشی مطالب	p3, p4,p7, p8, p10, p11, p15, p16, p17
		توجه به آموزش­ پژوهش­محور به نخبه­ها	p4,p7, p8, p9, p10, p11, p12, p14, p15, p16, p17
		ایجاد فضای پرسش و پاسخ در کلاس	p2, p3, p4,p11, p12, p14, p15, p16, p17
		اشتراک­گذاری مطالب و توسعه تیم­کاری در کلاس	p3, p4,p7, p8, p9, p10, p12, p14, p15, p16, p17
		ایجاد فضای بارش فکری برای فراگیران	P1, p2, p3, p4,p7, p8, p9, p10, p11, p12, p14, p15
		تجزیه و تحلیل مطالب	P1, p2, p3, p4,p7, p8, p9, p10, p11, p12, p14, p15
		توجه به تفاوت­های فردی	P1, p2, p3, p4,p7, p8, p9, p10, p11, p12, p14, p15, p16, p17
		ارزشیابی مستمر از مطلب ارائه شده	P1, p2, p3, p4, p10, p11, p12, p14, p15
انگیزش	ارتقای اعتماد	ارتقای حمایت از ایده­های نخبه­ها	P1, p2, p3, p4,p7, p8, p9, p10, p11, p12, p14, p15, p16, p17
		افزایش اعتماد به ایده­های نخبه­ها توسط مدیران	P1, p2, p3, p4,p7, p8, p9, p10, p11, p12, p14, p15, p16, p17
		افزایش باورپذیری در نخبه­ها	P1, p2, p3, p4,p7,p12, p14, p15, p16, p17
		ایجاد انگیزه در بین مدرسان و نخبه­ها	P1, p2, p3, p4,p12, p14, p15, p16, p17
		تغیر نگرش مدرسان و فراگیران نسبت به نخبه­پروری	P1, p2, p3, p4,p7, p8, p9, p10, p11, p12, p14, p15, p16, p17
	الگوبرداری	الگو برداری از کشورهای پیشرفته در زمینه نخبه­پروری	p4,p7, p8, p9, p10, p11, p12, p14, p15, p16, p17
		الگو برداری از نخبه­ها	P1, p2, p4, p5, p12, p15, p17
		دعوت از نخبه­ها در حوزه­های مختلف	P1, p2, p4, p5, p6, p7, p8, p10, p12, p15, p17
برنامه­های راهبردی	تعیین اهداف	تدوین برنامه­ها و دروس آموزشی در راستای نخبه­پروری	P1, p2, p4, p5, p8, p10, p12, p15, p17
		ایجاد و حمایت از شرکت­های دانش­بنیان	P1, p2, p4, p5, p8, p10, p12, p15, p17
		سیاست­ها و تصمیم­های دولت در راستای حمایت از نخبه­ها	P1, p2, p4, p5, p8, p10, p12, p15, p17
		ایجاد سازوکاری جهت نخبه­پروری در نظام­آموزشی	P1, p9, p10, p11, p13, p15, p16
		تدوین برنامه های استراتژیک از سوی سیاست­گذاران در ارتباط با نخبه­پروری	p9, p10, p11, p13p
	حمایت از ایده­ها	ایجاد ارتباط نزدیک بین نخبه­ها و بازار	P1, p9, p10, p11, p13
		بازاررسانی ایده­های نخبه­ها	P1, p9, p10, p11, p13p p15, p16
		ارتقای بازاریابی ایده­های ارائه­شده توسط نخبه­ها	P1, p9, p10, p11, p15, p16
		آگاهی بخشی در دانشگاه­ها و مراکز تحقیقاتی از پیامدهای مثبت نخبه­پروری	p9, p10, p11, p13p p15, p16
		تدوین برنامه‌های ترویجی و اطلاع‌رسانی منسجم و هدفمند	P1,p9,p10
		آگاهی‌های عمومی و معرفی ایده­های نخبه­ها	P9, p10
		ایجاد ارتباط بین صنایع و نخبه­ها	P9, p10
		حمایت بخش­خصوصی از نخبه­ها و ایده­های آنها	P12, p13, p14

 

پس ازشناسایی عوامل اثرگذار (10 شاخص)، ماتریس خودتعاملی³² (SSIM)، 10*10 تنظیم و از پاسخ­دهنده­ها خواسته شد تا با نمادهای (A, V, O, X) نوع ارتباطات دوبه­دوی عامل­ها را مشخص کنند که در نهایت ماتریس خودتعاملی ایجاد شود، به ازای هر «i , j» ارتباط میان دو عامل در چارچوب بررسی زیر است : V(عامل  i بر j تاثیر دارد)،  A(عامل j بر i تاثیر دارد)، X (رابطه دوسویه) و o (نبود رابطه).

 

جدول 3 . ماتریس خودتعاملی (SSIM) شاخص­های خط­مشی­گذاری ارتقای نخبه­پروری در نظام­­آموزشی ایران

J i	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
1. توسعه­استعداد		O	V	A	A	V	O	V	V	O
2. تغییر عادات			O	O	V	V	O	V	O	V
3. تغییر نگرش				O	A	A	A	A	A	A
4. منابع­انسانی					V	V	O	O	O	V
5. توسعه تعامل						X	A	V	X	X
6. توسعه زیرساخت							O	V	O	V
7. مدیریت­حمایتی								V	X	X
8. تغییر محتوای­درسی									A	V
9. انگیزش										X
10. برنامه­های راهبردی

در ادامه با تبدیل نمادهای ماتریس خودتعاملی (SSIM) برحسب قواعد به اعداد صفر و یک می­توان به ماتریس­دسترسی³³ (RM) دست پیدا کرد. برای این منظور، چنانچه تقاطع شاخص (i و j) در ماتریس (SSIM) برابر با V بود، در ماتریس­دسترسی، (j و i) تبدیل به یک و (i و j) برابر صفر می­شود. اگر (j و i) در ماتریس (SSIM) برابر با A باشد، در ماتریس­دسترسی، (j و i) برابر با صفر و (i و j) برابر یک می­شود. چنانچه (j و i) در ماتریس (SSIM) برابر با X باشد، در ماتریس­دسترسی، (j و i) و (i و j) به یک تبدیل می­شود. اگر (j و i) در ماتریس (SSIM) برابر با O وارد شود، در ماتریس­دسترسی، (j و i) و (i و j) صفر می­شود. همچنین، با در نظر گرفتن رابطه­تسري، ماتريس دسترسي­نهايي براي شاخص­ها بدست آمد و ماتريس دسترسي­اوليه، سازگار شد. به اين ترتيب برخي از عناصر صفر تبديل به 1 شدند که بصورت (*1) نشان داده شده­است، یعنی اگر شاخص A با شاخص B و شاخص B هم با شاخص C رابطه داشته باشد، آنگاه شاخص A هم با شاخص C رابطه دارد (جدول 4).

 

جدول 4 . ماتریس دسترسی اولیه و ­نهایی شاخص­های خط­مشی­گذاری ارتقای نخبه­پروری در نظام­آموزشی ایران

J i	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	قدرت نفوذ
1. توسعه استعداد	1	0	1	0	1	1	*1	1	1	*1	8
2. تغییر عادات	0	1	*1	0	1	1	*1	1	*1	1	8
3. تغییر نگرش	0	0	1	0	0	0	0	0	0	0	1
4. منابع­انسانی	1	0	*1	1	1	1	*1	*1	*1	1	9
5. توسعه تعامل	0	0	1	0	1	1	*1	1	1	1	7
6. توسعه زیرساخت	0	0	1	0	1	1	*1	1	*1	1	7
7. مدیریت­حمایتی	0	0	1	0	1	*1	1	1	1	1	7
8. تغییر محتوای­درسی	0	0	1	0	*1	0	*1	1	*1	1	6
9. انگیزش	0	0	1	0	1	*1	1	1	1	1	7
10. برنامه­های راهبردی	0	0	1	0	1	*1	1	*1	1	1	7
میزان وابستگی	2	1	10	1	9	8	9	9	9	9	1

 

براي تعیین روابط و سطح­بندي شاخص­ها، باید مجموعه خروجی­ها و مجموعه ورودي­ها را براي هر شاخص از ماتریس دستیابی­نهایی استخراج نمود، مجموعه خروجی­ها شامل خود شاخص و شاخص­هایی که از آن تأثیر می­پذیرند و مجموعه ورودي­ها شامل خود شاخص و شاخص­هایی که بر آن تأثیر می­گذارند است. پس از تعیین مجموعه­هاي ورودي و خروجی، اشتراك این مجموعه­ها براي هر یک از شاخص­ها تعیین می­شود. از این طریق، مجموعه مشترك براي هر شاخص بدست می­آید، شاخص­هایی که مجموعه خروجی و مشترك آنها کاملاً مشابه باشند، در بالاترین سطح از سلسله­مراتب مدل ساختاري - تفسیري قرار می­گیرند. به­منظور یافتن اجزاي تشکیل­دهنده سطح بعدي سیستم، اجزاي بالاترین سطح آن در محاسبات جدول مربوط حذف می­شود و عملیات مربوط به تعیین اجزاي سطح بعدي مانند روش تعیین اجزاي بالاترین سطح انجام می­شود؛ این عملیات تا آنجا تکرار می­شود که اجزاي تشکیل­دهنده کلیه سطوح سیستم مشخص شوند (جدول 5).

 

 

 

 

جدول 5. تعیین سطوح شاخص­های خط­مشی­گذاری ارتقای نخبه­پروری در نظام­آموزشی ایران

عامل	مجموعه ورودی	مجموعه خروجی	مشترک	سطح
1	1-4	1-5-6-7-8-9-10	1	چهارم
2	2	2-3-5-6-7-8-9-10	2	چهارم
3	1-2-3-4-5-6-7-8-9-10	3	3	اول
4	4	1-3-4-5-6-7-8-9-10	4	پنجم
5	1-2-4-5-6-7-8-9-10	3-5-6-7-8-9-10	5-6-7-8-9-10	دوم
6	1-2-4-5-6-7-9-10	3-5-6-7-8-9-10	5-6-7-9-10	سوم
7	1-2-4-5-6-7-8-9-10	3-5-6-7-8-9-10	5-6-7-8-9-10	دوم
8	1-2-4-5-6-7-8-9-10	3-5-7-8-9-10	5-7-8-9-10	دوم
9	1-2-4-5-6-7-8-9-10	3-5-6-7-8-9-10	5-6-7-8-9-10	دوم
10	1-2-4-5-6-7-8-9-10	3-5-6-7-8-9-10	5-6-7-8-9-10	دوم

 

ازآنجاکه در این پژوهش خروجی­ها و اشتراک معیارها پنج­بار برابر شد، مدل ساختاری – تفسیری پژوهش نیز در پنج سطح ارائه شده­است. شاخص «توسعه استعداد» در سطح اول قرار گرفت، بطوریکه این شاخص در سلسله­مراتب مدل ساختاری – تفسیری شاخص­های خط­مشی­گذاری ارتقای نخبه­پروری در نظام­آموزشی ایران در بالاترین موقعیت قرار دارد، بدین معنی که بر هیچ یک از شاخص­ها تاثیرگذار نیست بلکه از همه آنها تاثیر می­پذیرد، شاخص «برنامه­های­راهبردی» در سطح ششم بر سایر شاخص­های خط­مشی­گذاری ارتقای نخبه­پروری در نظام­آموزشی در ایران تاثیر می­گذارد.

 

شکل1. مدل ساختاری – تفسیری شاخص­های خط­مشی­گذاری ارتقای نخبه­پروری در نظام­آموزشی ایران 

 

با توجه به يافته­هاي حاصل از ماتريس­ دسترسي­نهايي در مدل­سازي ساختاري - تفسيري، قدرت­نفوذ و وابستگي عوامل مطابق جدول (6) محاسبه شد. عوامل با توجه به قدرت­نفوذ و وابستگی، در چهار سطح خودمختار (قدرت­نفوذ پایین، وابستگی پایین)، وابسته (قدرت­نفوذ پایین، وابستگی بالا)، پیوندی (قدرت­نفوذ بالا، وابستگی بالا) و نفوذی (قدرت­نفوذ بالا، وابستگی پایین) دسته­بندی شدند (راوی و همکاران³⁴، 2005).

 

جدول 6 . قدرت نفوذ و وابستگی شاخص­های خط­مشی­گذاری ارتقای نخبه­پروری در نظام­آموزشی ایران

عامل	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
قدرت نفوذ	8	8	1	9	7	7	7	6	7	7
وابستگی	2	1	10	1	9	8	9	9	9	9

مطابق شکل (3)، 10 شاخص شناسایی­شده موثر بر خط­مشی­گذاری ارتقای نخبه­پروری در نظام­آموزشی ایران در سه دسته وابسته، متصل و مستقل قرار گرفتند و هیچ­کدام از شاخص­ها در گروه خودمختار قرار نگرفتند، این نشان­دهنده اهمیت شاخص­های شناسایی­شده است. همچنین، شاخص­های (منابع­انسانی، تغییرمحتوای­درسی، انگیزش، توسعه­تعامل، تغییر نگرش، تغییر عادات) در دسته متصل هستند که از شدت نفوذ و وابستگی بالایی برخوردارند و بعنوان شاخص­های کلیدی شناسایی شدند که هرگونه تغییر در هریک از آنها موجب تغییر در سایر عوامل می­شود.

	متصل						نفوذی			قدرت نفوذ
									4
								1	2
	،9،7،5 10	6
	8
3	وابسته						خودمختار
وابستگی

شکل 2. نمودار وابستگی و قدرت­نفوذ شاخص­ها

بحث و نتیجه­گیری

هدف این پژوهش تدوین مدل ساختاري- تفسیري شاخص­های خط­مشی­گذاری ارتقای نخبه­پروری در نظام­آموزشی ایران بود و با انجام مصاحبه­هایی با خبرگان تحقیق، یافته­هایی بدست آمد که در ادامه مورد بحث قرار می­گیرد؛ یافته­ها نشان داد 10 شاخص اصلی بر خط­مشی­گذاری نخبه­پروری در نظام­آموزشی ایران اثر دارد، که براساس مدل ساختاري- تفسیري (ISM)، عوامل شناسایی­شده در پنج سطح طبقه­بندي شدند و بیان­گر این است که سطوح پایین­تر، بر روي سطوح بالاتر تأثیرگذاري بیشتري دارند، از این­رو، تفسیر یافته­ها نیز براساس اهمیت و سطوح آنها از سطح پنجم به سطح یک مورد بحث قرار می­گیرند.

اولین و مهمترین شاخص شناسایی­شده خط­مشی­گذاری ارتقای نخبه­پروری در نظام­آموزشی ایران، شاخص برنامه­های­راهبردی بود که بعنوان شاخص اصلی و زیربنایی و تاثیرگذار بر سایر شاخص­های خط­مشی­گذاری ارتقای نخبه­پروری در نظام­آموزشی ایران بشمار می­آید که باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد، این نتایج با یافته­های پژوهش خالویی و همکاران (2022)، هاوارد و همکاران (2020) و ذبیحی و همکاران (1401)  همسو می­باشد؛ در تبیین این نتایج می­توان اینگونه بیان کرد، 

برنامه‌ریزی­راهبردی یکی از راه‌های کنترل آینده است که مقصد سازمان را تعیین می‌کند و جهت همه فعالیت‌ها را به‌سوی آن مقصد هماهنگ می‌سازد. برنامه‌ریزی راهبردی، با نشان‌ دادن مقصد و جهت‌گیری به‌سوی دورنمای ترسیم شده، در واقع چراغ راهنما برای مدیرانی است که در جست‌وجوی روش‌های جدید در زمینه مدیریت دورنگر هستند (دو و همکاران³⁵، 2022). امروزه برنامه‌ریزی­راهبردی در نظام‌های آموزشی کشورها بعنوان رویکردی موفق شناخته شده­است بطوریکه کاربرد برنامه‌ریزی­راهبردی در نظام‌های آموزشی امکان می‌دهد که برنامه‌ریزان به‌صورت «فراکنشی» و نه «واکنشی» به استقبال آینده بروند (یزدان­پناه و سلطانی، 1393).  درواقع، برنامه­ريزي­راهبردی در راستای خط­مشی­گذاری ارتقای نخبه­پروری در نظام­آموزشی اهداف همه فعاليت­ها و تلاش­هاي گروهي را تعيين مي­كند و نحوه دستيابي به آن اهداف را طرح­ريزي مي­كند تا مديران بتوانند تشخيص دهند كه بايد از چه ساختارسازماني استفاده كنند و براي هر منصب چه نوع كاركناني را با چه تخصص­هايي بكار گيرند و كدام سبك هدايت و سرپرستي را مورد استفاده قرار دهد بنابراين مي­توان گفت در واقع برنامه­ريزي شالوده مديريت به­ویژه در نظام­­آموزشی است.

نتایج پژوهش حاکی از آن بود، شاخص­های مدیریت­حمایتی و توسعه زیرساخت­ها در سطح­چهارم مدل خط­مشی­گذاری ارتقای نخبه­پروری در نظام­آموزشی قرار دارد، یافته­های این بخش با نتایج تحقیق سایمیستر (2012)، مهرعلیان (1398) و کاظمی و همکاران (1401) همخوانی دارد؛ در تایید این نتایج می­توان گفت، در دنیای­رقابتی کنونی مدیران از ابزار توسعه زیر­ساختار برای دستیابی به اهداف از‌بین بردن عدم کفایت­سازمان، افزایش بهره‌وری، تغییر و انطباق بیشتر با فعالیت‌های جدید و استفاده از تمام تخصص‌ها و توانایی‌ها، سازماندهی خلاقانه با هدف رهایی از فعالیت ممنوع‌شده یا زیانده، گسترش فعالیت‌ها، تمرکز در مدیریت منابع و تفکیک مسئولیت‌های واحدها و افراد بهره می­گیرند (اریکسون و جنگ³⁶، 2021). از طرفی، نخبگان، درصد بسیار کمی از جامعه را تشکیل می­دهند که استعدادهای برتر محسوب شده و افرادی با زایش­های جدید فکری هستند که می­توانند در سطوح مختلف نوآوری ایجاد کنند و ثروت­های بسیار عظیم و کارساز هر مملکت محسوب می­شوند که از مهمترین نکات بهره­برداری از این ثروت­های استعدادی، شناخت و راه­گشایی این قشر، توسط مدیران آن جامعه می­باشد که با نهادینه کردن این استعدادها در بخش­های مختلف کشور و با شناخت و قراردادن فرصت­های مناسب دراختیار آنها بتوان، در راه پیشرفت و توسعه پایدار کشور بهره کافی در منافع ملی استفاده نمود و با در اختیار گرفتن نخبگان و اعتماد به آنها از فرصت سوزی­ها جلوگیری شود و از ناامیدی و فرار این استعدادها جلوگیری بعمل آید (واترز³⁷، 2018). درواقع، در هزاره سوم که جوامع با سرعت چشم­گیری در حال پیشرفت و توسعه می­باشند حضور نخبگان در عرصه­های علمی و صنعتی و ساخت و تولید دانش­های زیربنایی می­تواند بسیار موثر باشد، استفاده از قابلیت­های این گروه در قالب کارآفرینی و حمایت از آنان می­تواند در ایجاد و تقویت انگیزه آنان در جهت ارتقاء و پیشرفت کشور تاثیرگذار باشد که احقاق این امر نیاز به وجود مدیران با استعداد در زمینه شناخت نخبگان و دادن میدان و فرصت به این افراد در زمینه­های مختلف استعدادی آنها می­باشد چراکه خواستگاه این نخبه­ها در حوزه نظام­آموزشی می­باشد.

یکى از اصولى که باید در تهیه و تدوین مواد و محتواى آموزشى رعایت شود، هماهنگى با میزان درک و فهم مخاطب است، در صورتى که مباحث و مطالب آموزشى در سطح بالاتر و یا پایین تر از توان ذهنى فراگیر تنظیم شوند مسائل و مشکلاتى به بار مى­آورند. جامعه بشری به سرعت در حال تغییر است و دانش­ها و علوم نیز به سرعت دگرگون می­شوند و همپایی مردم با پیشرفت­های روز دنیا امری اساسی تلقی می­شود، نظام­های­آموزشی همواره خود را با تغییر و تحولات جدید در علوم و تکنولوژی و نیازهای زندگی انسان هماهنگ ساخته و با ارائه رویکردها و الگوهای آموزشی مناسب خود را با این تغییرات وفق می­دهند (کیای­جمالی و همکاران، 1397). بر این پایه، نظام­های­آموزشی نسبت به تمام حوزه­های دانش به­ویژه نخبه­پروری در این حوزه احساس مسئولیت کرده و به فعلیت بخشیدن به کلیه توانائی­های بالقوه این افراد اهتمام می­ورزند. از این رو هر چه نظام­های­آموزشی قوی­تر باشند، تولید علم، نظریه­پردازی، بسط نظری و بومی­سازی سریع­تر اتفاق می­افتد، بی­تردید ظهور نوآوری­های­آموزشی جدید به ویژه نوآوری در حوزه برنامه­های­درسی به تحولی گسترده در نظام­آموزشی خواهد انجامید. بدون شک، نوآوری و تغییر در برنامه­های­درسی در حال حاضر بعنوان یکی از بهترین ابزارهای تعلیم و تربیت مدرن در سطح جهان مطرح است (واش³⁸، 2016). در راستای تایید مطالب فوق، یافته­های تحقیق نشان داد که شاخص تغییرمحتوای­درسی از عوامل موثر بر خط­مشی­گذاری ارتقای نخبه­پروری در نظام­آموزشی ایران محسوب می­شوند و در سطح­سوم مدل پژوهش قرار گرفت و با نتایج پژوهش­های پراسر (2018)، خالویی و همکاران (2022)، ذبیحی و قادری (1401) و کاظمی و همکاران (1401) مطابقت دارد.

شاخص­ها تغییرنگرش، تغییرعادات، منابع­انسانی، توسعه­تعامل و انگیزش در راستای آینده­نگری و شکوفایی استعداد و پیشرفت نخبگان تاثیر بسزایی در ارتقای نخبه­پروری در نظام­آموزشی ایران دارد و این شاخص­ها در سطح­دوم مدل این پژوهش قرار گرفت همچنین اهمیت این شاخص­ها در یافته­های تحقیق پراسر (2018)، مهرعلیان (1398)، ذبیحی و قادری (1401) و کاظمی و همکاران (1401) نشان داده شده­است. در تبیین این نتایج می­توان اینگونه بیان کرد، امید به زندگی بهتر و آینده­نگری احساس وجد و نشاط را در بر می­گیرد و هنگامی تجربه می­شود که فرد آینده بهتری را فراسوی چشمان خود انتظار داشته باشد و مطابق نظریه اسنایدر³⁹ در این زمینه، امید و آینده­نگری مشتمل بر دو مفهوم طراحی گذرگاه­هایی به سوی اهداف مطلوب به­رغم موانع موجود و عامل انگیزش لازم درجهت استفاده بهینه از امید و آینده­نگری است که در سایه این دو مفهوم، فرد درک روشنی از اهداف ارزشمند خود بدست آورد و سپس توانایی تولید راهبرد در راستای دستیابی به این اهداف را داشته باشد که قدرت اراده، قدرت راهیابی و تشخیص موانع لازمه اینکار است (اسنایدر، 2000). از طرفی، با توجه به نظریه یادگیری­اجتماعی⁴⁰، باندورا⁴¹ براین باور است که یادگیری افراد از طریق مشاهده، تقلید و مدل­سازی رخ می­دهد (باندورا، 1978)، بر این اساس نخبه­پروری در نظام­آموزشی را می­توان بر پایه این نظریه براساس الگوبرداری تبیین نمود، یافته­های تحقیق نشان داد، استخدام نخبه­ها در مراکز آموزشی و همچنین الگوبرداری از سایر کشورها در زمینه نخبه­پروری می­تواند نقش بسزایی در این زمینه داشته باشد. همچنین، برای بهبود رفتار منابع­انسانی در مراکز آموزشی در راستای ارتقای نخبه­پروری باید عوامل تأثیرگذار بر آن را شناسایی کرد، بدین منظور باید استراتژی­های لازم برای بهبود کمیت و کیفیت رفتار منابع­انسانی شناسایی شود و در جهت بهبود آن تلاش نمود، رفتار منابع­انسانی ارتباط مثبتی با نوع کار، نگرش، انگیزش، توانایی و کیفیت ابعاد زندگی آنها دارد سطوح بالای کیفیت ابعاد زندگی افراد و ادراک آنها از سیستم پاداش­دهی، حقوق و دستمزد منجر به انگیزش، رضایت شغلی، تعهد و بهره­وری بالاتر خواهد شد (خلیل­پور و همکاران، 1400). 

شاخص توسعه­استعداد در سطح­اول مدل پژوهش قرار دارد بطوریکه این شاخص تحت تاثیر عوامل دیگر موثر بر ارتقای نخبه­پروری در نظام­آموزشی قرار گرفته­است، به این نتایج در پژوهش خالویی و همکاران (2022) و کاظمی و همکاران (1401) نیز اشاره شده­است. در عصری که کتاب­های­درسی به سرعت کهنه می­شوند خلاقیت و نوآوری دائما تجربه می­شوند، اهداف­نهایی و کلی تعلیم و تربیت ناگزیر باید تغییر یابد؛ بعبارت دیگر، روش­های سنتی تدریس و یادگیری یعنی جایگاه منفعل فراگیران در محیط­های­آموزشی و تکیه بر پرکردن ذهن از اطلاعات، دیگر جواب­گوی نیازهای تربیتی نسل حاضر و آینده نخواهد بود. برای تربیت صحیح فراگیران نیاز است تا آنها آزادانه، خلاقانه، نقادانه و علمی بیندیشند و برنامه­های­مدارس، دانشگاه­ها و مراکزآموزشی باید نظم­فکری در فراگیران ایجاد کنند و چنان سازماندهی شوند که آنان را افرادی خلاق و نوآور بار آورد. به همین منظور، برنامه­ریزان و سیاست­گذاران نظام­آموزشی باید درصدد حمایت و استفاده بهینه از ظرفیت­های افراد مستعد و نخبه در راستای دستیابی به چشم­اندازهای تعیین­شده در این حوزه باشند، بطور مسلم در نظام­آموزشی دستیابی به این اهداف میسر نخواهد شد مگر اینکه نیروی­انسانی فعال، باانگیزه و خلاق و نوآور داشته باشند (کوثری و همکاران، 1393). در تایید این موضوع یافته­های پژوهش حاکی از آن است،  زندگی پیچیده امروزی، هرلحظه در حال نوشدن است و خلاقیت و نوآوری، ضرورت استمرار زندگی­فعال است. انسان برای خلق نشاط و پویایی در زندگی، نیازمند نوآوری و ابتکار است، تا انگیزه تنوع­طلبی خود را ارضا کند و زمینه شکوفائی استعدادها و توانایی­های خویش را فراهم سازد. جامعه­انسانی برای زنده­ماندن و گریز از مرکز و ایستایی به تحول و نوآوری نیاز دارد. از این­رو، نظام­آموزشی وظیفه فراهم آوردن زمینه رشد و پرورش خلاقیت و نوآوری و همچنین استفاده صحیح و جهت­دار از استعدادها و توانایی­های افراد در زمینه نخبه­پروری را بعنوان امری مهم به عهده دارند که این خود زمینه ساز توسعه فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی در جامعه است.بصورت جمع­بندی و نتیجه­گیری کلی از نتایج پژوهش می­توان اینگونه بیان­کرد، اهمیت و ضرورت توجه خاص به تعلیم و تربیت نخبگان در راستای نخبه­پروری در نظام­آموزشی کشور بر کسى پوشیده نیست، فراگیران سرآمد نیازها و استعدادهاى سرشارى دارند که در قالب برنامه­هاى­آموزشى مدارس و کلاس­هاى عادى برآورده نمى­شوند و به درستى پرورش نمى­یابند. از این­رو، این نوع برنامه­ها باید دست خوش تغییر قرار گیرند به همین منظور پیشنهادهایی در این زمینه ارائه شد :

 

---

[1]  . Human capital

[2]  . Nam

[3]  . Organisation for Economic Co-Operation and Development

[4]  . Elite

[5]  . Elite-Training

[6]  . World Bank

[7]  . Bezodis & et al

[8]  . Chubik & Zamyatina

[9]  . Sutoris

[10]  . Freire & Aleman

[11]  . Prosser

[12] . Policy

[13]  .Valdez & et al

[14]  . Howard & et al

[15]  . Simister

[16]  . TIMSS

[17]  . PIRLS

[18]  . Policy process

[19]  . Qualitative-Quntititve Mixed

[20]  . Sequential-Exploratory Mixed Methods Design

[21] . Thematic analysis

[22] . Braun & Clarke

[23]  . Interpretive structural model

[24] . Purposeful Sampling 

[25] . Snowball sampling 

[26]  . Peer debriefing

[27]  . Member checking

[28]  . Intercoder reliability

[29] . Soti & et al

[30] . Content Validity Ratio

[31] . Lawshe

[32] . Structural Self-Interaction Matrix

[33] . Reachability Matrix

[34]  . Ravi & et al

[35]  . Du & et al

[36] . Eriksson & Kjeang

[37] . Waters

[38]  .Walsh

[39] . Snyder 

[40]  . Social Learning Theory

[41]  . Bandura

1.       استعدادیابی و شناسایی نخبه­ها

2.       توجه به تفاوت­های­فردی

3.       تدوین نظام­ جامع نخبه­پروری در نظام­آموزشی کشور

4.       تصویب امتیازهای حمایتی از نخیه­ها

5.       ارائه امکانات و تجهیزات ویژه در راستای نخبه­پروری در نظام­آموزشی

6.       جلب اعتماد نخبه­ها در نظام­آموزشی

7.       تغییر محیط­های­آموزشی

8.       تغییر روش­تدریس (دانش­آموز محوری)

9.       ایجاد مدارس ویژه

10.       ارائه مطالب عمیق­تر و وسیع­تر با توجه به توانایی­های فراگیران

11.       ایجاد شتاب در برنامه­های­آموزشی

 

 Reference

1.       Abedi Jafari, H , Salmani, D & Radmand, M (2010). Evaluating Human Resource Requirements of the Fifth Development Plan: A Futures Study Approach. Strategy, 18(3), 345 364. [Persian]

2.       Bandura, A. (1978). Social learning theory of aggression. Journal of communication, 28(3), 12-29.

3.       Bezodis, I. N., Kerwin, D. G., Cooper, S. M., & Salo, A. I. (2018). Sprint running performance and technique changes in athletes during periodized training: an elite training group case study. International Journal of Sports Physiology and Performance, 13(6), 755-762.

4.       Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative research in psychology, 3(2), 77-101.

5.       Chubik, P. S., & Zamyatina, O. M. (2013). Training Elite Specialists in Engineering and Technologies. In Proceedings of the 9th International CDIO Conference, on Engineering Leadership in Innovation and Design. Massachusetts Institute of Technology and Harvard University School of Engineering and Applied Sciences.(Cambridge, Massachusetts, USA.

6.       Du, M., Zhang, X., & Mora, L. (2022). Strategic planning for smart city development: assessing spatial inequalities in the basic service provision of metropolitan cities. In Sustainable Smart City Transitions (pp. 113-132). Routledge.

7.       Elite strategic document (2013). The country's strategic document on elite affairs, Secretariat of the Supreme Cultural Revolution Council. [Persian]

8.       Eriksson, L., & Kjeang, A. (2021). Local organization for promoting energy efficiency—reform of local energy advice service in Sweden. Energy Efficiency, 14(1), 1-16.

9.       Freire, J. A., & Alemán Jr, E. (2021). “Two schools within a school”: Elitism, divisiveness, and intra-racial gentrification in a dual language strand. Bilingual Research Journal, 44(2), 249-269.

10.       Farhadi, R (2010). Old and new elitism, Political Review, 7(26), 53-67. [Persian]

11.       Hashemi, A., & Ghasemi, Y. (2020). Doing a Research by Thematic Analysis: A Practical, Step-by-Step Guide for Learning and Teaching (Case Study: Music usage of M.A. Students at Ilam University), Ilam Culcure, 20(64.65), 7-33. [Persian]

12.       Hooman,. HA. (2017). Research Methology in Behavioral Sciences (research foundations), 9st Edition, Organization of studying and compiling university books in Islamic and human sciences. [Persian]

13.       Howard, A., Pine, J., Muench, W., & Peck, S. (2020). Securing eliteness: class strategies of an elite school in Chile. Globalisation, Societies and Education, 18(5), 564-577.

14.       Jvadzadeh, P (2015). Social causes of migration of Iranian elites to American universities, Journal of Cultural Management, 9 (28), 112-94. [Persian]

15.       Kousari, R., Niknami, M., Delavar, A., Arasteh, H. R., & Qorchian, N. Q. (2015). Presenting a Structural Model of Scientific Innovation for Members of Young Scholars and Elite Club on the Basis of Personal Factors. Journal of Innovation and Creativity in Human Science, 4(3), 159-189. [Persian]

16.       khalilipour, H., Nadaf, M., & Sinaei, H. (2021). The Effect of Perception of Financial and Nonfinancial Performance Evaluative Measures on Motivation and Behavioral Outcomes Water and Wastewater Employees’s Motivation in Ahwaz. The Journal of Productivity, 15(3(58)Autumn), 209-243. [Persian]

17.       Khastar, H. (2009). A Method for Calculating Coding Reliability in Qualitative Research Interviews. Methodology of Social Sciences and Humanities, 15(58), 161-174. [Persian]

18.       Khodabakhshi, N., Amini Sabeg, Z. A., Hosseini, M. G., & Sadeh, E. (2017). The Construction and Personal Experience of Professors and Experts in Rural Cooperatives Policy on Successful Implementation of Rural Cooperative Policies in association with Resistance Economy. Community Development (Rural and Urban Communities), 9(1), 121-144. [Persian]

19.       Kazemi, M., Moazami, M., & mohammadi moghadam, Y. (2022). Identifying the dimensions and components of the elitism process in elementary schools of Iran country. Educational Development of Judishapur, 13(0), 87-99. [Persian]

20.       kiaee jamali, S. M., fathi vajargah, K., Moosapoor, N., & khorasani, A. (2018). The evolution of curriculum in Iran's higher education system. The Journal of New Thoughts on Education, 14(2), 41-76. [Persian]

21.       Mack, E., Breit, M., Krischler, M., Gnas, J., & Preckel, F. (2021). Talent development in natural science in elementary school: A juxtaposition of research and practice. Teaching and Teacher Education, 104, 103366.

22.       Mahale  Khaloee  M, NikpourA,Salajegheh  S(2022). An optimal model for elitism and relevant factors affecting organizational effectiveness.Soc Determinants Health 8(1) : 1-12. [Persian]

23.       Mehrahian, M (2019). Understanding the categories of elitism in Iranian organizations with a data-based approach, Naragh Branch University. [Persian]

24.       Navidkia, A., vaezi, R., & ghorbanizaddeh, V. (2021). Analysis of the implementation of the document of fundamental change in education. Public Policy In Administration, 12(3), 13-30. [Persian]

25.       Nam, B. H., Shin, Y. H., Jung, K. S., Kim, J., & Nam, S. (2019). Promoting knowledge economy, human capital, and dual careers of athletes: a critical approach to the Global Sports Talent Development Project in South Korea. International Journal of Sport Policy and Politics, 11(4), 607-624.

26.       OECD (2019), The Economy of Well-being: Creating Opportunities for People’s Well-being and Economic Growth, Centre for Educational Research and Innovation.

27.       Prosser, H. (2018). Elites go public? International Baccalaureate’s decolonising paradox in Ecuador. Elite education and internationalisation: From the early years to higher education, 229-245.

28.       Shahriyari Pur, R (2016). Modeling the factors affecting the emigration of scientific elites from the higher education system and predicting their migration-acceptability using intelligent systems, PhD thesis, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Semnan University. [Persian]

29.       Sepahvand, R. Vahdati, H. Esmaeili, M & RahimiAgdam, S (2016). Designing a Constant Competitive Advantage Model Based on Human Capital Competency in Insurance Industry, Human Resource Management Researches, 8(1), 179 – 208. [Persian]

30.       Shahlaei, N (2016). Strategic Positioning and Identification of Key Factors Affecting the Recruitment of Elites in the Army of the Islamic Republic of Iran, A Research Quarterly in Military Management, 16(64). 1 – 25. [Persian]

31.       School management growth magazine (2018). Rise and fall of Thames and Perils in Iran, 16(3), No. 118. [Persian]

32.       Sutoris, P. (2018). Elitism and its challengers: Educational development ideology in postcolonial India through the prism of film, 1950–1970. International Journal of Educational Development, 60, 1-9.

33.       Snyder, C. R., Ilardi, S. S., Cheavens, J., Michael, S. T., Yamhure, L., & Sympson, S. (2000). The role of hope in cognitive-behavior therapies. Cognitive therapy and Research, 24(6), 747-762.

34.       Simister, J. (2011). Elitism and meritocracy in UK universities: the UK needs investment in its labour force. Higher Education Quarterly, 65(2), 113-144.

35.       Soti, A., Shankar, R., & Kaushal, O. P. (2010). Modeling the enablers of Six Sigma using interpreting structural modeling. Journal of Modelling in Management., 3(9): 897-878.

36.       Tabatabaee A, Hasani P, Mortazavi H, Tabatabaeichehr M. (2013) Strategies to enhance rigor in qualitative research. Journal of Khorasan University of Medical Sciences, 5 (3) :663-670. [Persian]

37.       The World Bank. (2017). Migration and Remittances Data, Annual Remittances Data (updated as of Apr. 2018). Available at: http://www.worldbank.

38.       Valdez, A. C., Kluge, J., & Ziefle, M. (2018). Elitism, trust, opinion leadership and politics in social protests in Germany. Energy Research & Social Science, 43, 132-143.

39.       Walsh, J. (2016). Creating a modern educational system? International influence, domestic elites and the transformation of the Irish educational sector, 1950–1975. Essays in the history of Irish education, 235-266.

40.       Waters, J. L. (2018). Elites. British Journal of sociology of Education, 39(3), 412-419.

41.       Yazdanpanah, A & Soltani, O. (2014). Identification and analysis of relationship between strategic planning with flexibility ability and performance of higher education institutions: Shahid Beheshti University case, Qurterly Journal of Research and Planing in Higher Education, 20(3), 67-93. [Persian]

42.       Zolfagharzadeh, M. M., Didari, M., & Hadavand, M. (2020). Typology of Actors' Mindset in Developing Elite-Selection and Elite-Training Policies: A Research Based on Q Methodology. Journal of Iranian Public Administration Studies, 3(1), 97-131. [Persian]

43.       Zabihi, S & Gaderi, G (2022). The horizon of elitism of children and adolescents in schools and the pathology of elitism (the film "The Society of Dead Poets in the Bush of Vilfredo Pareto's Critique of Elitism"), Journal of New Developments in Psychology, Educational Sciences and Education, 5(50), 78 – 103. [Persian]

44.       Zeinivandmoghadam, R., Bagherzadeh, M., Gholami Kanani, Y., Matani, M., & aref nejad, M. (2021). Designing a Model for Implementing the Policies of the Ministry of Education using Interpretive Structural Modeling. Public Policy In Administration, 12(42), 67-84. [Persian]

 

 

 

Designing policy model for the promotion of training elite in Iran's educational system

Abstract

Background and purpose: Training elite and its use is the most important competitive advantage of countries. Therefore, the purpose of this study was to design a policy model for the promotion training elite in Iran's educational system.

Methodology: The aim of the research is developmental-applied and in terms of nature, it is mixed (qualitative-quantitative) with a combined exploratory-sequential design. The target community of the research was experts who were aware of the research topic. In order to conduct interviews in the qualitative part, from the purposeful snowball method to the theoretical saturation stage, 17 people were selected as a sample. In the quantitative part, a sample of 5 people was proposed to complete the questionnaires extracted from the qualitative part. became. From the method of thematic analysis based on the model of Braun & Clarke (2006), the policy indicators of training elite promotion in the educational system were identified and then modeling was done using structural-interpretive analysis (ISM).

Findings: 116 primary concepts were identified in the form of 22 sub-themes and 10 main themes affecting the training elite the educational system. These factors are in the five levels of the structural-interpretive model consisting of indicators of strategic plans in the fifth level, supportive management and infrastructure development in the fourth level, curriculum change in the third level, motivation indicators, habit change, attitude change, The development of interaction and human resources was at the second level and the talent development index was at the first level.

Conclusion: According to the findings of the research, strategic planning and attention to infrastructures in the shadow of supportive management in educational centers are very important in the direction of elitism, and if the educational system strategies are developed. have been done, their effective implementation will achieve the best interests and future needs.

Key words: Human Capital, Training Elite, Educational System

 

---