چارچوبی مفهومی برای یادگیری خط‌مشی در حوزه سلامت

محورهای موضوعی : خطمشی‌گذاری عمومی در مدیریت

وجه الله قربانی زاده ¹ , سیّد محسن علّامه ² , هادی خان‌محمّدی ³ , حمیدرضا محمّدی‌سیاهبومی ⁴

1 - دانشیار گروه مدیریت دولتی، دانشگاه علامه طباطبائی (ره)، دانشکده مدیریت و حسابداری، تهران، ایران
2 - دانشیار گروه مدیریت، دانشگاه اصفهان، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، اصفهان، ایران.
3 - استادیار گروه مدیریت دولتی، دانشگاه علامه طباطبائی (ره)، دانشکده مدیریت و حسابداری، تهران، ایران.
4 - دانشجوی دکتری مدیریت دولتی، دانشگاه علامه طباطبائی (ره)، دانشکده مدیریت و حسابداری، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1401/04/04 تاریخ پذیرش : 1401/05/10 تاریخ انتشار : 1401/07/01

کلید واژه: یادگیری, آموزش, خط‌مشی‌گذاری عمومی, سلامت, اپیدمی,

چکیده مقاله :

زمینه: نظام جمهوری اسلامی ایران، همانند سایر سیستم‌های حکومتی باید برای مسائل مربوط به بهداشت و سلامت، خط‌مشی‌ها و استراتژی‌های کاربردی در دستور کار داشته باشد و از آنجائیکه سلامتی، بهداشت و درمان همواره از اولویت‌ها و نیازهای اولیه بشر از اوان مدنیت تا کنون بوده و هست، می‌بایست برنامه‌های کاربردی که ضامن سلامتی و زندگی بهینه برای انسان‌هاست، در دستور کار قرار گیرد. در اواخر سال 2019، دنیا با یک پدیده‌ همه‌گیر، به نام کرونا مواجه شد که کلیه روابط انسانی، سازمانی و حتی بین‌المللی را تحت تاثیر خود قرار داد و خط‌مشی‌گذاران و تصمیم‌گیران حوزه سلامت را به چالش کشید، تا برای رفع این معضل فکر چاره‌ای بیندیشند. هدف: فلذا این پژوهش با هدف ارائه چارچوبی مفهومی برای یادگیری خط‌مشی در حوزه سلامت انجام شده است، تا درس‌آموزی‌های مفیدی برای خط‌مشی‌گذاران حوزه سلامت ایجاد کند و در آینده با تجربه‌اندوزی و الگوگیری از این یادگیری‌ها، با خط‌مشی‌گذاری‌های برنامه‌ریزی شده و مبتنی بر خرد جمعی، تضمین سلامت جامعه بشری را تامین کنند. روش پژوهش: روش تحقیق حاضر، روش مطالعه چندموردی بوده که یک روش کیفی است و از استراتژی تحلیل مضمون و نرم‌افزار Max QDA برای تجزیه و تحلیل داده‌ها استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش، شامل 12 نفر از خبرگان و خط‌مشی‌گذاران حوزه سلامت در وزارت بهداشت بوده که با استفاده از مصاحبه نیمه‌ساخت یافته و نمونه‌گیری هدفمند و گلوله‌برفی به گردآوری داده‌ها از آنان مبادرت شد. یافته ها: پس از گردآوری داده‌ها و رسیدن به اشباع نظری، تحلیل صورت پذیرفت. با مطالعه داده‌ها و اطلاعات استخراج شده در نهایت، 431 کد باز/ شناسه، 152 مضمون پایه، 39 مضمون سازمان‌دهنده و 11 مضمون فراگیر شناسایی شد. نتایج: این مضامین و مفاهیم عمدتاً از مصاحبه‌ها و اسناد بالادستی بدست آمدند و بارها توسط محقّق بازبینی و اصلاح شد و مضامین مشابه و یکسان در یک دسته قرار گرفته و چارچوب مفهومی ارائه گردید.

چکیده انگلیسی:

Background:The system of the Islamic Republic of Iran, like other systems of government, must have on its agenda for health issues, policies and strategies; applications that guarantee thehealth and optimal life for human beings. In late 2019, the world faced a pandemic phenomenon called corona It affected all human, goal:organizational and eveninternational relations and challenged health policy makers and decision makers. To ensure the health of human society with planned policies. metofology:The present method is a multi-case study method which isa qualitative methodand the content analysis strategy and MaxQDA software have been used toanalyze the data. finding:The statistical population of the study includes 12 experts and policy makers. Healthat the Ministry of Health, which collected data using semi-structured interviews and purposeful samplingand snowballs. After collecting the data and reaching it. Theoretically, the analysis was performed. After studying the extracted data and information, 431 open source code / IDs, 152 basic themes, 39 organizing themes and 11 comprehensive themes were identified.Results: These themes and concepts were mainly obtained from interviews and upstream documents and were reviewed and corrected many times by the researcher and similar themes were placed in the same category and a conceptual framework was presented.

منابع و مأخذ:

قرآن کریم؛

نهج‌البلاغه؛

امیری، سروش (1396). «نقش تجربیات بین‌المللی بریادگیری سیاست گذاران»‏. پژوهش های روابط بین الملل، 7 (26)، 223-242؛

امیری، علی‌نقی، دانائی‌فرد، حسن، زارعی‌متین، حسن و سیدمجتبی امامی (1390). «فهم جوهره خط‌مشی‌های عمومی: واکاوی نظری ماهیت تقلیدپذیری خط‌مشی‌گذاران ملی»، مجله اندیشه مدیریت راهبردی، سال پنجم، شماره اول، بهار و تابستان 1390، شماره پیاپی 9، 39 صص 6-44؛

شاهمرادی، روح‌اله، تدبیری، سیروس، مجیدی، مریم و علیرضا افشارنژاد (1399). «ارایه مدل ساختاری تفسیری، خط‌مشی‌گذاری مسئولیت اجتماعی اسلامی در نظام سلامت»، فصلنامه خط‌مشی‌گذاری عمومی در مدیریت، سال یازدهم، شماره 38، 18 صص، 1-18؛

شیخ‌بگلو، زین‌العابدین، تیمورنژاد، کاوه و یداله عباس‌زاده سهرون (1400). «تدوین و اعتباریابی مدل مشارکت ذی‌نفعان در خط‌مشی‌گذاری عمومی در سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت»، فصلنامه خط‌مشی‌گذاری عمومی در مدیریت، سال دوازدهم، شماره 44، 11 صص، 47-57؛

صفراهنگ، رسول (1399). «نقد فرانظری مبانی هستی‌شناختی حکمرانی دولت‌ها در سیاست‌گذاری سلامت برای کنترل همه‌گیری کووید- 19، (مطالعه موردی ایران)»؛ پژوهشنامه علوم سیاسی، سال پانزدهم، شماره دوم، 42 صص 183-224؛

عباسی، طیبه (1389). «تبیین عوامل موثر بر تغییر خط‌مشی در حوزه علوم، پژوهش­ها و فناوری؛ موردکاوی: قانون اهداف، وظایف و تشکیلات وزارت علوم، پژوهشات و فناوری و قانون نحوه پذیرش دانشجو در دانشگاهها و موسسات عالی کشور»، رساله دکتری، دانشکده مدیریت، دانشگاه تربیت مدرّس، تهران، ایران.

عباسی، طیبه؛ دانائی‌فرد، حسن؛ آذر، عادل؛ و الوانی، مهدی (1389). تبیین تغییر خطمشی با استفاده از نظریۀ جریانات چندگانۀ کینگدون: مطالعه موردی تغییر قانون اهداف، وظایف و تشکیلات وزارت علوم، پژوهشات و فناوری، فصلنامه سیاست علم و فناوری، سال سوم، شماره، 1صص 97-8؛

قدیری‌نوفرست، علی و وحید سینایی (1400). «بحران کرونا؛ تغییر یا تداوم الگوهای حکمرانی در دولت جمهوری اسلامی ایران»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال شانزدهم، شماره 2، پیاپی 62، 46 صص 175-220؛

مافی­مرادی، شیوا (1399). «ارائه مدلی برای تحلیل از خط مشی گذاری در حوزه سلامت»، رساله دکتری. موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی، گروه مدیریت؛

یزدانی، حمیدرضا (1391). «تدوین مدلی برای اندازه گیری زنجیره ارزش منابع انسانی در  گروه صنعتی سایپا: کاربردی از پژوهش آمیخته»، رساله دکتری، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران؛

Albright, E. A. (2009). Policy change and policy learning in a new democracy: Response to extreme floods in Hungary. Duke University.

Ansell, C. (2011). Pragmatist Democracy: Evolutionary Learning as Public Philosophy. Oxford: Oxford University Press.

Aubin, D., Brans, M., & Fobé, E. (2017). Policy analysis in the central and regional governments. Policy analysis in Belgium, 81-106.

Bennett, C., & Howlett, M. (1992). The lessons of learning: reconciling theories of policy learning and policy change. Policy Sciences, 25(3), 275–294.

Deutsch, K. W. (1963). The nerves of government; models of political communication and control (No. 04; JA73, D4.).

Dunlop, C. (2013). Epistemic communities. In M. Howlett, S. Fritzen, W. Xun, & E. Araral (Eds.), Routledge handbook of public policy (pp. 229–243). New York, NY: Routledge.

Dunlop, C. A., & Radaelli, C. M. (2020). The lessons of policy learning: Types, triggers, hindrances and pathologies. In A Modern Guide to Public Policy. Edward Elgar Publishing.

Dunlop, C. A., Radaelli, C. M., & Trein, P. (2018). Introduction: The family tree of policy learning. In Learning in public policy (pp. 1-25). Palgrave Macmillan, Cham.

Eisenhardt, K.M.  (1989), “Building theories from case study research”, Academy of Management Review, Vol. 14, No. 4, pp.532-550.

Faraji, O., Etemad, K., Sari, A. A., & Ravaghi, H. (2015). Policies and programs for prevention and control of diabetes in Iran: a document analysis. Global journal of health science, 7(6), 187.

Haas, P. M. (1992). Introduction: epistemic communities and international policy coordination. International organization, 46(1), 1-35.

Haas, P.M. (1992). Introduction: Epistemic communities and international policy coordination. International Organization 46(1), 1-36

Heclo, H. (1974). Modern Social Politics in Britain and Sweden New Haven.

Heclo, H. (1974). Modern Social Politics in Britain and Sweden. New Haven, CT: Yale
University Press;

Howlett, M., & Cashore, B. (2009). The dependent variable problem in the study of policy change: Understanding policy change as a methodological problem. Journal of Comparative Policy Analysis, 11, 29–42.

Kingdon, J. W. (1995). Agendas, Alternatives, and Public Policies, 2nd ed. Boston: Little, Brown & Company

Lee, S., Hwang, C., & Moon, M. J. (2020). Policy learning and crisis policy-making: Quadruple-loop learning and COVID-19 responses in South Korea. Policy and Society, 39(3), 363-381.

Mann J. Health and Human Rights (2006): If Not Now, When? American Journal of Public Health. 2006; 96: 1940-3.

Martsolf, G. R., & Thomas, T. H. (2019). Integrating political philosophy into health policy education. Policy, Politics, & Nursing Practice, 20(1), 18-27.

Mehrdad, R. (2009). Health system in Iran. JMAJ, 52(1), 69-73.

Mintrom, M., Vergari. S., (1996). “Advocacy Coalitions, Policy Entrepreneurs, and Policy Change.” Policy Studies Journal 24: 420–34

Moyson, S., Scholten, P., & Weible, C. M. (2017). Policy learning and policy change: Theorizing their relations from different perspectives. Policy and society, 36(2), 161-177.

Petridou, E., & Mintrom, M. (2020). A research agenda for the study of policy entrepreneurs. Policy Studies Journal.

Raoofi, A., Takian, A., Sari, A. A., Olyaeemanesh, A., Haghighi, H., & Aarabi, M. (2020). COVID-19 pandemic and comparative health policy learning in Iran. Archives of Iranian medicine, 23(4), 220-234.

Rose, R. (1991). What is lesson-drawing? Journal of Public Policy, 11, 3–30;

Sabatier, P., & Jenkins-Smith, H. (Eds.). (1999). Policy change and learning: An advocacy coalition approach. Boulder, CO: Westview Press.

Takian, A., Raoofi, A., & Kazempour-Ardebili, S. (2020). COVID-19 battle during the toughest sanctions against Iran. Lancet (London, England), 395(10229), 1035.

Witting, A., & Moyson, S. (2015). Learning in post-recession framing contests: Changing UK road policy (pp. 107-130).

Yin, K.R. (2003). Case study Research: Design and methods. Sage publicatons.

Yin, R., (1994). Case study research: Design and methods (2nd ed.). Beverly Hills, CA: Sage.