امامت شیعی و مشروعیت تبارشناختی
محورهای موضوعی : تاریخ و تمدن اسلامی
1 - هیات علمی گروه مطالعات تاریخی پژوهشکدۀ تحقیق و توسعۀ علوم انسانی(سمت)
کلید واژه: آل محمد, امامت, اهل بیت, تشیع, جانشینی پیامبر, خویشاوندی, ذریه, عترت, عَصَبه, مشروعیت تبارشناختی,
چکیده مقاله :
مشروعیت تبارشناختی، یعنی خویشاوندی با رسول خدا حضرت محمد(ص)، یکی از پایه های نظریه امامت شیعی در کنار نص و فضیلت های شخصی است و ازآنجاکه اهمیت مفهوم خویشاوندی برای عموم مسلمانان قابل درک و پذیرش بود، جایگاه مهمی در بحث ها و مجادله های سیاسی و فرقه ای پیرامون امامت پیدا کرد. مسأله مقاله حاضر بهطور کلی عبارت از این است که از چشم انداز فرهنگ خویشاوندی و نظام حقوقی پیشااسلامیِ عرب ها، جانشینی علی(ع) پس از پیامبر چگونه سنجیده می شد و دیدگاه علویان و شیعیان درباره انتقال رهبری امت از پیامبر به علی(ع) و سپس فرزندان او و فاطمه(س) با چه دشوارههایی روبهرو بود؟ به سخن دیگر آیا مطابق معیارهای عرف پیشااسلامی، علی(ع) و فرزندان او از دختر پیامبر میراث بران طبیعی جایگاه پیامبر به شمار می آمدند یا نه؟ بررسی این مسأله پیش از هر چیز در گرو شناخت روابط و اصطلاح های خویشاوندی در فرهنگ اعراب و همچنین شناسایی موقعیت علی(ع)، فاطمه(س) و سپس حسن بن علی(ع) و حسین بن علی(ع) در شبکه مناسبات تبارشناختی و سرانجام واکاوی دشواره های مربوط به آن است، کاری که همراه با توضیح دو گزارش تاریخی مربوط به سده دوم هجری انجام خواهیم داد.
The Umayyads, as a ruling dynasty had a great impact on the history of the East and West of the Islamic world. Despite the existence of many sources about the lives of the famous people of this family, their lineage has received less attention. The main question is about the validity of the reports related to the authenticity or non-authenticity of their attribution to the Quraysh. Although the power and influence of the Umayyads was a great obstacle to mentioning things contrary to their well-known lineage in the sources of the first history of Islam, some Shiite scholars and historians claim that they have valid reasons and sources for rejecting this attribution. Nevertheless, the views of those in favor of their relationship with the Quraysh are more widely accepted in historical perspective. In this study, while quoting the reasons for and against this attribution, their arguments have been examined and analyzed by descriptive-explanatory method.
