بررسی کارایی روش ترکیبی تحلیل سلسله مراتبی و سوآت در ارزیابی مدیریت آتش سوزی در عرصه‌های منابع طبیعی استان فارس(مطالعه موردی: شهرستان شیراز)
محورهای موضوعی : مدل سازی در محیط زیست و منابع طبیعیحسین قره داغی 1 , زهرا ماکولاتی 2
1 - استادیار، گروه کشاورزی و منابع طبیعی، واحد ارسنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، ارسنجان، ایران
2 - دانشجوی کارشناسی ارشد مرتعداری، گروه کشاورزی و منابع طبیعی، واحد ارسنجان، دانشگاه آزاد اسلامی ، ارسنجان، ایران
کلید واژه: منابع طبیعی, آتشسوزی, SWOT, تحلیل سلسله مراتبی, شهرستان شیراز.,
چکیده مقاله :
مقدمه: شناسایی مهمترین عوامل بروز بحران آتشسوزی در عرصه‌های منابع طبیعی از اهمیت بالایی برخوردار است. هدف از انجام این تحقیق، شناسایی و ارزیابی مهمترین فاکتور‌های تأثیرگذار در مقابله با آتشسوزی در عرصه‌های منابع ملی (جنگلها و مراتع) شهرستان شیراز با استفاده از روش ترکیبی تصمیم‌گیری چندمعیاره و سوآت (SWOT) می‌باشد. مواد و روش‌ها: منطقه موردمطالعه مراتع و جنگلهای شهرستان شیراز می‌باشد. نمونه تحقیق در این پژوهش متشکل از 20 نفر از مسئولین و کارشناسان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان فارس، 4 نفر از اعضاء هیأت علمی دانشگاه و مرکز تحقیقات منابع طبیعی استان فارس، 5 نفر از اعضای هیأت مدیره تعاونی‌های بهره برداران منابع طبیعی فارس و درمجموع 29 نفر می‌باشد که بصورت تصادفی از بین جامعه هدف انتخاب شدند. پرسشنامه تحقیق با استفاده از نظرات کارشناسان تهیه گردید. نتایج و بحث: ﻧﺘﺎﯾﺞ نشان داد که ﺗﻌﺪاد 8 ﻧﻘﻄﻪ ﻗﻮت داﺧﻠﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ 9 ﻧﻘﻄﻪ ﺿﻌﻒ داﺧﻠﯽ ﻗﺮار ﮔﺮفت. جمع عوامل داخلی برابر با 42/2 می‌باشد که بیانگر این است که ضعف‌های پیش رو بر نقاط قوت غلبه دارد. ﺗﻌﺪاد 9 فرصت خارجی در ﺑﺮاﺑﺮ 9 تهدید خارجی ﻣﻮرد ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ و ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﺮفت. با عنایت به اینکه جمع عوامل خارجی در این تحقیق برابر با 7/2 می‌باشد که بیانگر غلبه فرصت‌های پیش رو بر تهدیدهاست. نتیجه‌گیری: با توجه به امتیاز حاصله ﺑﺎﯾﺪ اﺳﺘﺮاﺗﮋی محافظه کارانه(so) را ﺑﻪ اﺟﺮا درآورد ﮐﻪ ﻫﺪف آن ﺣﻔﻆ و ﻧﮕﻬﺪاری وﺿﻊ ﻣﻮﺟﻮد است و بایستی از نقاط قوت استفاده نموده و بر نقاط ضعف غلبه کرد. نتایج حاصل از تحلیل سلسله مراتبی نشان داد که از میان نقاط قوت، هماهنگی بین ارگان‌های مسئول در اطفاء حریق، از بین نقاط ضعف نیز معیار کمبود اعتبار، از بین فرصت‌ها نیز معیار توسعه امکانات و تجهیزات برای اطفاء حریق، از بین تهدید‌ها نیز معیار کاهش تعلق مردم جنگل‌نشین به مناطق مجاور، به‌عنوان اولویت‌ها در مدیریت مقابله با آتش سوزی مطرح گردید.
Introduction: Identifying the most important factors of fire crisis in the fields of natural resources is of great importance. The purpose of this research is to identify and evaluate the most important influencing factors in dealing with fire in the fields of national resources (forests and rangeland) of Shiraz city by using the combined method of multi-criteria decision making and SWOT. Materials and Methods: The studied area is pastures and forests of Shiraz city. The research sample in this study consists of 20 officials and experts of the General Directorate of Natural Resources and Watershed Management of Fars Province, 4 members of the academic staff of the University and Natural Resources Research Center of Fars Province, 5 members of the Board of Directors of Fars Natural Resources Users Cooperatives and there are a total of 29 people who were randomly selected from the target population of the research. The research questionnaire was prepared using experts' opinions. Results and Discussion: The results showed that the number of 8 points of internal strength was compared to 9 points of internal weakness. The sum of the internal factors is equal to 2.42, which indicates that the upcoming weaknesses will prevail over its strengths. The number of 9 external opportunities against 9 external threats was identified and examined. Given that the sum of external factors in this research is equal to 2.7, which indicates that the upcoming opportunities will overcome its threats. Conclusion: According to the obtained score, a conservative strategy(so) should be implemented, which aims to preserve and maintain the existing situation and use the strengths and overcome the weaknesses. The results of the hierarchical analysis showed that among the strengths, the coordination between the responsible bodies in firefighting, among the weaknesses is the criterion of lack of credit, among the opportunities is also the criterion of the development of facilities and equipment for firefighting, among the threats. The criterion of reducing the belonging of forest dwellers to nearby areas was proposed as a priority in the management of fire fighting.
ابراهیمی رستاقی، م. 1382. جنگل های ایران (جنگل های نیمه مرطوب و نیمه خشک). مجموعه مقاله های کیمیای سبز، انتشارات حوزه معاونت جنگل، سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور، 41-37.
اسلام‌فرد، ف.،1391. بررسی پیامدهای توسعه تعاونی‌های صنایع دستی بر گردشگری در ایران، کارشناسی ارشد جغرافیا - برنامه‌ریزی توریسم، دانشگاه سیستان و بلوچستان
پوررضا، م. صفری، ح. خداکرمی،ی. مشایخی، ش. 1388. نتایج اولیه جست دهی بلوط ایرانی، بعد از آتش سوزی در جنگلهای زاگرس. استان کرمانشاه. فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، جلد17، شماره2، 236-225.
دره‌رودی محمود، 1394. مکان‌یابی مناطق مستعد جمع‌آوری آب باران با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی و سیستم‌های پشتیبانی تصمیم‌گیری؛ (مطالعه موردی: حوزه آبخیز حسین‌آباد بلوک عنبرآباد)، کارشناسی ارشد مهندسی منابع طبیعی – آبخیزداری، دانشگاه کاشان.
دلیر، زهرا، فرج زاده، زکریا، زیبایی، منصور،1400. عوامل اقتصادی- اجتماعی و زیست‌محیطی مؤثر بر وقوع آتشسوزی در جنگلهای ایران و راهبردهای مقابله با آن، اقتصاد کشاورزی و توسعه، 29(1)، 25-55.
رابینسون ریچاردکنت، جان پیرس، 1393. برنامه‌ریزی و مدیریت استراتژیک، ترجمۀ خلیلی شورینی،دکتر سهراب. انتشارات یادواره کتب. چاپ پنجم صفحات 307-309.
رحیمی، ا. اسماعیلی، ع. 1389. بررسی پتانسیل آتش سوزی جنگلها و مراتع با استفاده از تصاویر ماهواره ای سنجنده و تکنیکهای سنجش از دور: منطقه مورد مطالعه جنگلهای شهرستان مریوان. همایش ژئوماتیک، 12ص.
رجایی، امید،1397. نگرشی به روش تحلیلیSWOT، ششمین همایش ملی مطالعات و تحقیقات نوین در حوزه علوم تربیتی، روانشناسی و مشاوره ایران، تهران.
غضنفرپور، حسین و حسن زاده، سمیرا و حامدی، محدثه،1395. مدیریت مقابله با آتش سوزی جنگل های شمال ایران (مطالعه موردی:جنگل گلستان)، مخاطرات محیط طبیعی، 5(10)، 78-61.
محمدی، ف. شعبانیان، ن. پورهاشمی، م. فاتحی،پ. 1389. تهیه نقشه خطر آتش سوزی جنگل با استفاده از GIS و AHP در بخشی از جنگلهای پاوه. فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، جلد 18، شماره 4، 569-586.
میرکی مژده، 1391. ارایه الگوی مناسب جهت مدیریت بحران آتش در جنگلهای مریوان، کارشناسی ارشد جنگل‌داری، دانشگاه تربیت مدرس.
هانگر، جی دیوید، توماس ال، ویلن، (1381)، مبانی مدیریت استراتژیک، ترجمه سید محمد اعرابی، داود ایزدی، انتشارات دفتر پژوهش‌های فرهنگی، چاپ اول، تهران.
همت بلند، ا. اکبری نیا، م. بانج شفیعی، ع. 1388. اثر آتشسوزی بر برخی ویژگی های خاک در جنگلهای بلوط مریوان. فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، جلد 18، شماره 2، 218-205.
همتی فاطمه، 1396. ارتباط بین دانش روستاییان درباره آتشسوزی و فراوانی حریق در جنگل های استان ایلام، کارشناسی ارشد مهندسی منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه.
Duarte, Carolina & Ettkin, Lawrence & Helms, Marilyn & Anderson, Michael. (2006). the challenge of Venezuela: a SWOT analysis. Competitiveness Review: An International Business Journal incorporating Journal of Global Competitiveness. 16. 233-247. 10.1108/10595420610818857.
Ni’mah N L K, H Herdiansyah, T E B Soesilo and E F Mutia, 2017. Strategy for increasing the participation of masyarakat peduli api in forest fire control, IOP Conference Series: Earth and Environmental Science, Volume 126, Friendly City 4 'From Research to Implementation For Better Sustainability' 11–12 October 2017, Medan, Indonesia.
