تحلیل نقش ميانجي مسئوليتپذيري اجتماعي در رابطۀ دينداري و مداراي اجتماعي شهروندان تبريز
محورهای موضوعی : مسائل اجتماعی ایران
لیلا عبدالهیبکتاش
1
,
محمود علمی
2
,
فیروز راد
3
,
مهران صمدی
4
1 - گروه جامعهشناسي، واحد تبريز، دانشگاه آزاداسلامي، تبريز، ايران.
2 - گروه جامعهشناسي، واحد تبريز، دانشگاه آزاداسلامي، تبريز، ايران.
3 - گروه علوماجتماعي، واحد تهران، دانشگاه پيامنور، تهران، ايران.
4 - گروه علومارتباطات، واحد تبريز، دانشگاه آزاداسلامي، تبريز، ايران.
کلید واژه: مداراي اجتماعي, دينداري, مسئوليتپذيري اجتماعي, شهروندان.,
چکیده مقاله :
مدارای اجتماعی یکی از اصول بنیادین زیست انسانی و پیشنیاز تحقق دموکراسی و زندگی متمدن است؛ ازاینرو، شناسایی عوامل مستقیم و میانجیگر مؤثر بر آن اهمیت ویژهای دارد. پژوهش با هدف بررسی ارتباط میان دینداری، مسئولیتپذیری اجتماعی و میزان بروز مدارای اجتماعی در میان شهروندان تبریز انجام شد. روشتحقیق از نظر هدف کاربردی و از نوع روش، پیمایشی است. جامعۀ آماری شامل کلیۀ شهروندان ۱۸ تا ۷۰ سالۀ تبریز در سال ۱۴۰۳شمسی به تعداد 1070375 نفر بود که براساس فرمول کوکران، حجمنمونه 384 نفر تعیین شد. نمونهگیری بهصورت تصادفی طبقهای و متناسب با مناطق شهرداری انجام گرفت. ابزار گردآوری دادهها پرسشنامههای استاندارد و محققساخته بود. تجزیهوتحلیل دادهها بااستفادهاز آزمون همبستگی پیرسون، تحلیل عاملی تأییدی و مدلسازی معادلات ساختاری در نرمافزارهای SPSS و Amos انجام شد. یافتهها نشان داد دینداری تأثیر مثبت و معناداری بر مدارای اجتماعی و مسئولیتپذیری اجتماعی دارد (05/0p < ). همچنین مسئولیتپذیری اجتماعی اثر مثبت و معناداری بر مدارای اجتماعی داشته و نقش میانجی مؤثری در رابطۀ میان دینداری و سطح مدارا ایفاء میکند. این نتایج بر اهمیت تقویت ارزشهای دینی و مسئولیتپذیری اجتماعی در جهت ارتقای مدارا در جامعه دلالت دارد.
Social tolerance is a fundamental principle of human coexistence and a prerequisite for the realization of democracy and civilized life; therefore, identifying the direct and mediating factors influencing it is of particular importance. The present study aimed to examine the relationship between religiosity, social responsibility, and the level of social tolerance among citizens of Tabriz. The research method is applied in purpose and survey-based in terms of approach. The statistical population comprised all citizens of Tabriz aged 18 to 70 in 2024 (1403 SH), totaling 1,070,375 individuals. Using Cochran’s formula, a sample size of 384 respondents was determined. Stratified random sampling proportional to municipal districts was employed. Data were collected through standard and researcher-developed questionnaires. Data analysis was conducted using Pearson correlation, confirmatory factor analysis, and structural equation modeling in SPSS and AMOS software. The findings indicated that religiosity has a positive and significant effect on both social tolerance and social responsibility (p < 0.05). Moreover, social responsibility exerts a positive and significant effect on social tolerance and plays an effective mediating role in the relationship between religiosity and tolerance. These results underscore the importance of strengthening religious values and social responsibility to enhance tolerance within society.
اميري، محمد. کريمي، مجيدرضا. خدامي، عليرضا. (1399). تبيين جامعهشناختي رابطۀ الگوهاي دينداري و متغيرهاي جمعيتي با رواداري اجتماعي (موردمطالعه: قوميتهاي ساکن در شهرستان کازرون). فصلنامۀ علمیپژوهشی-اسلام و مطالعات اجتماعي، دورۀ 8، شمارۀ 3؛ (پیاپی 31)، 221-183.
اونق، نازمحمد. حقي، ناصر. صوفيخجسته، عبدالخليل. (1398). بررسي رابطۀ بين ميزان دينداري با ميزان مداراي اجتماعي در بين دانشجويان دانشگاههاي شهر کلاله. فصلنامۀ علمیپژوهشی-مطالعات جامعهشناسي، دورۀ 12، شمارۀ 42، 124-103.
ايمان، محمدتقي. مرادي، گلمراد، جلاييانبخشنده، وجيهه. (1389). بررسي ارتباط بين مسئوليت اجتماعي جوانان و احساس امنيت اجتماعي (موردمطالعه شهر مشهد). فصلنامۀ علمیپژوهشی-مطالعات امنيت اجتماعي، شمارۀ 24، 140-117.
پاکزمانقمي، محمدامين. نيازي، محسن. (1400). بازبيني رابطه دينداري و نامداراگري (موردمطالعه: شهر کاشان). فصلنامۀ علمیپژوهشی-اسلام و مطالعات اجتماعي، دورۀ 9، شمارۀ 2؛ (پیاپی 34)، 188-153.
پودينه، مرضيه. حسينقليزاده، رضوان. مهرام، بهروز. (1397). مسئوليتپذيري اجتماعي مدرسه؛ مطالعهموردي: دو مدرسۀ متوسطه دخترانۀ شهر مشهد. فصلنامۀ علمیپژوهشی-رويکردهاي نُوين آموزشي، دورۀ 13، شمارۀ 2، 102-95.
فوکوياما، فرانسيس. (1397). نظم و زوال سياسي. ترجمۀ: رحمن قهرمانپور. چاپاول، تهران: انتشارات روزنه.
قاسمي، مهدي، بادسار، محمد. فتحي، سهيلا (1397). بررسي نقش ميانجي دينداري در تحليل عوامل مؤثر بر مسئوليتپذيري اجتماعي دانشجويان. فصلنامۀ علمیپژوهشی-جامعهشناسي کاربردي، دورۀ 29، شمارۀ 1، 207-189.
کوزر، لوئيسآلفرد. (1393). زندگي و انديشۀ بزرگان جامعهشناسي. ترجمۀ: محسن ثلاثي. چاپنوزدهم، تهران: انتشارات علمي.
محمدشفيعي، مجيد. احمدزاده، سميه. (1396). تأثير چابکي سازماني و مسئوليت اجتماعي شرکت بر تصوير برند. فصلنامۀ علمیپژوهشی-مديريت برند، دورۀ 5، شمارۀ 9، 51-36.
ميرزائي، مجتبي. ميرزايي، حسين. آوريده، سولماز. شهپوري، هما. (1402). مطالعۀ تأثير علل ديني و سرمايۀ اجتماعي بر ميزان مداراي اجتماعي. فصلنامۀ علمیپژوهشی-فرهنگ در دانشگاه اسلامي، دورۀ 13، شمارۀ 1، 191-165.
ميرمحمدي، منيرسادات. حقيقتيان، منصور. جهانبخش، اسماعيل. (1395). عوامل اجتماعي-فرهنگي مؤثر بر مسئوليتپذيري جوانان شهر تهران. فصلنامۀ علمیپژوهشی-مطالعات راهبردي ورزش و جوانان، دورۀ 15، شمارۀ 34، 167-151.
نيکخواه، هدايتالله. وليپور، زهرا. سرافراز، پرنيان. آهوقلندري، سيدهزينب. (1400). سنجش تعيينکنندههاي اجتماعي مؤثر بر مداراي اجتماعي در شهر بندرعباس. فصلنامۀ علمیپژوهشی-رفاه اجتماعي، دورۀ 20، شمارۀ 78، 180-139.
يزدانپناه، ليلا. حکمت، فاطمه. (1393). بررسي عوامل مؤثر بر مسئوليتپذيري اجتماعي جوانان (مطالعۀ دانشجويان دانشگاه شهيد باهنر کرمان). فصلنامۀ علمیپژوهشی-مطالعات اجتماعي ايران، دورۀ 8، شمارۀ 2، 152-128.
Afrilsah, Muh. (2024). Investigating The Role Of Religion In Shaping Moral Values And Social Norms. Mahogany Journal De Social, 1(1), 29-36.
Alshehri, Faisal. Fotaki, Marianna. Kauser, Saleema. (2021). The Effects Of Spirituality And Religiosity On The Ethical Judgment In Organizations. Journal Of Business Ethics, 174(3), 567-593.
Berkowitz, Marvin W. Bier, Melinda. (2014). Research-Based Character Education. The ANNALS Of The American Academy Of Political And Social Science, 591(1), 72–85.
Jang, Sung Joon. Johnson, Byron R. (2024). Religion And Rehabilitation As Moral Reform: Conceptualization And Preliminary Evidence. American Journal Of Criminal Justice, 49(1), 47-73.
Junaidi, Junaidi. Wicaksono, Ready. Hamka, Hamka. (2022). The Consumers’ Commitment And Materialism On Islamic Banking: The Role Of Religiosity. Journal Of Islamic Marketing, 13(8), 1786-1806.
Parvatiyar, Atul. Sheth, Jagdish N.. (2023). Confronting The Deep Problem Of Consumption: Why Individual Responsibility For Mindful Consumption Matters. Journal Of Consumer Affairs, 57(2), 785-820.
Rashid, M. (2023). The Role Of Religion In Shaping Social Attitudes And Values. Liberal Journal Of Language & Literature Review, 1(01), 35-44.
Schwartz, Shalom H. (2012). An Overview Of The Schwartz Theory Of Basic Values. Online Readings In Psychology And Culture, 2(1), 1–20.
