نقش اقتصادی و فرهنگی زنان ایرانی در تاریخ نگاری باستانی پاریزی
محورهای موضوعی : تاریخ ایران دوره اسلامیمریم ابوطالبی پاریزی 1 , محمد خداوردی تاج آبادی 2 , ابراهیم خراسانی پاریزی 3
1 -
2 - هیئت علمی دانشگاه آزاد سیرجان
3 - هیئت علمی گروه علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بافت
کلید واژه: زنان, اقتصاد خانواده, فرهنگ, تاریخ‌نگاری, باستانی پاریزی,
چکیده مقاله :
چکیده
زنان در تاریخ ایران همواره نقش‌های متنوع و تأثیرگذاری داشته‌اند که در آثار محمدابراهیم باستانی پاریزی به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین تاریخ‌نگاران معاصر ایران، بازتاب یافته است. این مقاله با بررسی دیدگاه‌های باستانی پاریزی، نقش اقتصادی و فرهنگی زنان را در تاریخ‌نگاری او تحلیل می‌کند. باستانی پاریزی ضمن پرداختن به ویژگی‌های مثبت زنان از جمله فداکاری، شجاعت، قناعت، غیرت و نقش مدیریتی آنان، همچنین به ابعاد منفی نظیر لجاجت و کینه‌ورزی اشاره می‌نماید. مطالعه نشان می‌دهد که باستانی پاریزی زنان را نه صرفاً به‌عنوان سوژه‌های تاریخ‌نگاری بلکه به‌عنوان عوامل فعال در شکل‌گیری روندهای اقتصادی و فرهنگی جوامع ایرانی می‌بیند که با فداکاری و مدیریت دقیق، بستر پایداری و پیشرفت خانواده و اجتماع را فراهم کرده‌اند. این دیدگاه مکمل تاریخ مردانه است و به درک عمیق‌تری از جایگاه زنان در جامعه تاریخی ایران کمک می‌کند. استفاده از متون گسترده باستانی پاریزی و منابع تاریخی متعدد، زمینه‌ساز تبیین این نقش‌ها شده و نشان‌دهنده اهمیت زنان در بازسازی هویت فرهنگی و اجتماعی است. این پژوهش ضمن معرفی دیدگاه‌های خاص باستانی پاریزی، نقشی کلیدی زنان در حوزه‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی را برجسته ساخته و ضرورت توجه به زنان در مطالعات تاریخی را یادآور می‌شود.
Abstract
Women have always played diverse and influential roles throughout Iranian history, a reality reflected in the works of Mohammad Ebrahim Bastani Parizi, one of Iran’s most prominent contemporary historians. This article analyzes Bastani Parizi’s perspectives on the economic and cultural roles of women in his historiography. While highlighting women’s positive traits—such as sacrifice, courage, frugality, honor, and managerial ability—he also acknowledges certain negative aspects like obstinacy and vindictiveness. The study reveals that Bastani Parizi viewed women not merely as subjects of historiography but as active agents in shaping the economic and cultural dynamics of Iranian society. Through their sacrifice and precise management, women provided the foundation for familial and societal stability and progress. This viewpoint complements the traditionally male-centered historical narrative and contributes to a deeper understanding of women's positions in Iran’s historical society. Drawing on Bastani Parizi’s extensive writings and numerous historical sources, the study elucidates women’s significant role in reconstructing cultural and social identity. It emphasizes the necessity of recognizing women’s contributions in historical research while introducing Bastani Parizi’s distinctive views.
1) آزاد، ابوالکلام. (1380). کوروش کبیر. ترجمه محمدابراهیم باستانی پاریزی. تهران: انتشارات علم
2) انصاف‌پور، غلامرضا. (1346). قدرت و مقام زن در ادوار تاریخ. تهران: انتشارات شرکت نسبی کانون کتاب
3) باستانی پاریزی، محمدابراهیم. (1355). وادی هفت واد، جلد اول. تهران: سلسله انتشارات انجمن آثار ملی
4) باستانی پاریزی، محمدابراهیم. (1361). سیاست و اقتصاد عصر صفوی. تهران: صفی‌علیشاه
5) باستانی پاریزی، محمدابراهیم. (1365). یاد و یادبود. تهران: انتشارات علمی
6) باستانی پاریزی، محمدابراهیم. (1371). کوچه هفت پیچ. تهران: انتشارات نگاه
7) باستانی پاریزی، محمدابراهیم. (1376). نوح هزار طوفان. تهران: نشر نامک
8) باستانی پاریزی، محمدابراهیم. (1377). یعقوب لیث. تهران: انتشارات علم
9) باستانی پاریزی، محمدابراهیم. (1380). کاسه کوزه تمدن. تهران: نشر علم
10) باستانی پاریزی، محمدابراهیم. (1381). از پاریز تا پاریس. تهران: نشر علم
11) باستانی پاریزی، محمدابراهیم. (1384). گذار زن از گدار تاریخ. تهران: نشر علم
12) باستانی پاریزی، محمدابراهیم. (1385). جامع المقدمات. تهران: نشر علم
13) باستانی پاریزی، محمدابراهیم. (1388). مار در بتکده کهنه. تهران: نشر علم
14) بهروزی، محمدجواد. (1381). سرگذشت دوازده تن از زنان موثر در تاریخ ایران. تهران: واژه‌آرا
15) بیهقی، محمد بن حسین. (1376). تاریخ بیهقی. تهران: انتشارات هیرمند
16) حسن باستانی‌راد. (1383). «مکتب تاریخ‌نگاری کرمان» مجله پژوهشگران فرهنگ، سال سوم، شماره ۹-۱۰
17) حسن باستانی‌راد. (1384). «باستانی پاریزی وارث والاتبار بیهقی» مجله حافظ، شماره ۲۳# 18) طبری، محمد بن جریر. (1352). تاریخ طبری، جلد دوم. ترجمه ابوالقاسم پاینده. تهران: انتشارات اساطیر
