نمودهای ادب غنایی در رمان «دختر رعیت» با رویکرد نظریۀ گریماس

محورهای موضوعی : زبان و ادبیات فارسی

گلستان احمدی ¹ , شاهپور شهولی کوه شوری ² , امیدوار عالی محمودی ³

1 - گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد ایذه، دانشگاه آزاد اسلامی، ایده، ایران
2 - گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد ایذه، دانشگاه آزاد اسلامی، ایذه، ایران.
3 - گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد ایذه، دانشگاه آزاد اسلامی، ایده، ایران

تاریخ دریافت : 1404/04/12 تاریخ پذیرش : 1404/05/18 تاریخ انتشار : 1404/04/01

کلید واژه: رمان فارسی, رویکردهای اجتماعی, نظریۀ گریماس, دختر رعیت, به‌آذین.,

چکیده مقاله :

ادبیات داستانی معاصر ایران، آمیزه‌ای از مسائل اجتماعی و غنایی است. همراهی این دو ویژگی در برخی آثار شاخص داستانی بر جذابیت و ابعاد فنی و هنری آن‌‌ها افزوده و توجه مخاطبان را برانگیخته است. رمان «دختر رعیت» از محمود اعتمادزاده (م.ا. به‌آذین) با وجود پرداختن به زندگی عاطفی شخصیت محوری خود، صغری، و روابط پیچیدۀ او با اربابان و عوامل اجتماعی، از عناصر ادب غنایی فراوان بهره می‌برد. این مقاله با استفاده از نظریۀ گریماس به تحلیل ساختار روایی و تقابل‌های معنایی در داستان می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه احساسات، عواطف و رنج‌های فردی در قالب روایتی غنایی بازتاب یافته‌‌اند. بررسی عناصری مانند عشق، رنج، تسلیم و تلاش در زندگی صغری، در کنار تقابل‌های دوگانۀ گریماس، درک عمیق‌تری از عناصر ادب غنایی در این داستان ارائه می‌دهد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که تقابل‌های دوگانۀ داستان، در بستر غنایی، اجتماعی و فرهنگی خاص خود به تحلیل و روایت زندگی افراد و چالش‌های اجتماعی می‌پردازند و با وجود تفاوت‌های ساختاری و روایی، در یک نقطه مشترک هستند، پردازش عمیق مسائل اجتماعی و فرهنگی و ارائۀ تصویری واقعی از زندگی مردم در شرایط سخت در جامعه‌ای که بر آن گفتمان سلطۀ فرادستان و حاکمان جریان دارد. از سوی دیگر، این داستان‌ها به نوعی نمایانگر تلاش‌های انسان‌ها برای تحمل و تغییر در برابر نابرابری‌ها و مشکلات اجتماعی هستند و از طریق روایت‌های خود، به خواننده پیامی از امید و ضرورت تغییر را منتقل می‌کنند.

چکیده انگلیسی:

Contemporary Iranian fiction is a mixture of social and lyrical issues. The combination of these two features in some notable works of fiction has increased their attractiveness and technical and artistic dimensions and has attracted the attention of the audience. The novel " Dokhtare Raeiyat " by Mahmoud Etemadzadeh (M. A. Beh Azin) despite dealing with the emotional life of its central character, Soghra, and her complex relationships with squires and social factors, uses many elements of lyrical literature. Using Greimas' theory, this article analyzes the narrative structure and semantic contrasts in the story and shows how individual feelings, emotions, and suffering are reflected in the form of a lyrical narrative. Examining elements such as love, suffering, surrender, and effort in the life of a minor, along with the dual oppositions of Greimas, provides a deeper understanding of the elements of lyrical literature in this story. The research findings show that the dual oppositions of the story, in their own lyrical, social, and cultural context, analyze and narrate the lives of individuals and social challenges, and despite structural and narrative differences, they have one thing in common: deep processing of social and cultural issues and presenting a realistic picture of people's lives in difficult conditions in a society dominated by the discourse of domination by the elite and rulers. On the other hand, these stories somehow represent human efforts to endure and change in the face of inequalities and social problems, and through their narratives, they convey a message of hope and the necessity of change to the reader.

منابع و مأخذ:

1. آل داود، علی؛ سمیعی گیلانی، احمد؛ سیدحسینی، رضا (1390). فرهنگ آثار ایرانی اسلامی. تهران: سروش.
2. احمدی، بابک (1382). ساختار و تأویل متن. تهران: مرکز.
3. اسکولز، رابرت (1379). درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات. ترجمۀ فرزانه طاهری. تهران: آگه.
4. اعتمادزاده، محمود (م.ا. به‌آذین) (1342). دختر رعیت. تهران: نیل.
5. اﯾﮕﻠﺘﻮن، ﺗﺮي (1380). ﭘﯿﺶ‌درآﻣﺪي ﺑﺮ ﻧﻈﺮﯾﮥ ادﺑﯽ. ﺗﺮﺟﻤﮥ ﻋﺒﺎس ﻣﺨﺒﺮ. ﺗﻬﺮان: مرکز.
6. شعیری، حمیدرضا (1397). مبانی معناشناسی نوین. تهران: سمت.
7. عباسی، علی (1395). نشانه معناشناسی روایی مکتب پاریس، جایگزینی نظریۀ مدلیته‌ها بر نظریۀ کنشگران: نظریه و عمل. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
8. غرویان، محسن (1375). آموزش منطق. قم: دارالعلم.
9. فتوگرافی، ناصر (1385). مروری اجمالی بر زندگی محمود اعتمادزاده (به آذین). چیستا. 10، 731-724.
10. کالر، جاناتان (1382). نظریۀ ادبی. ترجمۀ فرزانه طاهری. تهران: مرکز.
11. گریماس، آلژیرداس ژولین (1389). نقصان معنا. ترجمۀ حمیدرضا شعیری. تهران: علم.
12. مارتینه، آندره (1380). مبانی زبان‌شناسی عمومی: اصول و روش‌های زبان‌شناسی نقش‌گرا. ترجمۀ هرمز میلانیان. تهران: هرمس.
13. میرعابدینی، حسن (1368). صد سال داستان‌نویسی در ایران. تهران: چشمه.
14. یلمزلف، لویی (1397). تمهیداتی بر نظریۀ زبان. ترجمۀ محمدامین شاکری. تهران: خوارزمی.