تحلیل و بررسی داستان دژهش¬ربا بر اساس نظریه انتخاب ویلیام گلسر
محورهای موضوعی :آناهیتا چیتگرزاده 1 , نزهت نوحی 2 , تورج عقدایی 3
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران. نویسنده مسئول: Noohi_Nozhat@yahoo.com
3 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.
کلید واژه: تئوری انتخاب, ویلیام گلسر, دژ هش‌ربا, مثنوی, قدرت, عشق, آزادی. ,
چکیده مقاله :
در این مقاله به واکاوی داستان دژ هش‌ربا از منظر روان‌شناسی با تکیه بر نظریه انتخاب می‌پردازیم تا این داستان را از ورای نظریههای عرفانی ناب بررسی‌کنیم. سه برادری که هریک راهی را برای سلوک خود برمی‌گزینند. پادشاهی که نگران سلامت فرزندان خود است. پادشاه چین که در مواجهه با هر یک از برادران رفتار خاصی را در پیش¬می‌گیرد. شیوه‌های سلوک آنان با توجه به نظریه انتخاب و مؤلفه‌های اصلی آن مسئولیت‌پذیری، واقعیت‌پذیری و انتخاب موضوع این مقاله است. به¬طورکلی تئوری انتخاب توضیح¬می‌دهد که افراد چرا و چگونه رفتارمی‌کنند. تئوری انتخاب معتقد است هرآنچه از ما سرمی‌زند یک رفتار است. و همه رفتارها از درون ما برانگیخته¬می‌شوند و معطوف به هدفی هستند. هدف هر رفتار ارضای یکی از پنج نیاز اساسی ماست: عشق و احساس تعلق، قدرت، تفریح، آزادی، بقا و زنده¬ماندن. در این مقاله شیوه سلوک شاهزادگان، از منظر تئوری انتخاب را بررسی¬کردیم و به این نتیجه¬رسیدیم که در برادر بزرگ‌تر، عشق و آزادی، در برادر میانی، قدرت و در برادر کوچک‌تر، عشق برجسته‌تر است. در پادشاهِ پدر مؤلفه بقا غلبه¬دارد و در پادشاه چین مؤلفه قدرت بارز‌تر است. در این داستان دنیای مطلوب و تأثیر آن در حرکت شاهزادگان و تغییر نگرش آنان مورد توجه قرارگرفته¬است. عشق به سرزمین پدری جای‌گاه ضعیف‌تری در دنیای مطلوب آنان می‌گیرد و سرزمین، پادشاه و دختر پادشاه چین در دنیای مطلوب آنان برجسته‌تر می‌شود. هر یک از شاهزادگان مسئولیت انتخاب خود را می‌پذیرد و بهای انتخاب خود را می‌پردازد. در این داستان به¬طرز بارزی تفاوت دنیای ادراکی شاهزادگان با پدرشان و با یکدیگر بیان¬شده¬است. مقاله حاضر به روش کتابخانه‌ای با رویکرد تحلیلی- توصیفی انجام¬شده¬است. کلیدواژه‌ها: تئوری انتخاب، ویلیام گلسر، دژ هش‌ربا، مثنوی، قدرت، عشق، آزادی.
In this article, we analyze the story of Dezh-e Hushroba from a psychological point of view, relying on the Choice Theory, in order to examine this story beyond pure mystical theories. Three brothers choose their own path. The king is concerned about the safety of his children. The king of China takes a special behavior when facing each of the brothers. Their ways of behavior according to the Choice Theory is based on its main components: responsibility, realism and choice of the subject of this article. In general, Choice Theory explains why and how people behave. Choice Theory believes that everything that happens to us is a behavior. And all behaviors are motivated from within us and are aimed at a goal. The goal of every behavior is to satisfy one of our five basic needs: love and belonging, power, fun, freedom, survival, and survival. In this article, we studied the behavior of princes from the perspective of selection theory and came to the conclusion that love and freedom are more prominent in the elder brother, power is more prominent in the middle brother, and love is more prominent in the younger brother. In the father (the king), the survival component prevails, and in the king of China, the power component is more obvious. In this story, the desired world and its effect on the movement of the princes and the change of their attitude have been considered. The present article is done in a library method with an analytical-descriptive approach. Keywords: Choice Theory, William Glasser, Dezh-e Hushroba, Masnavi, Power, Love, Freedom.
منابع و مآخذ
1) استعلامی، محمد.(۱۳۸۷). متن و شرح مثنوی معنوی. جلد ششم. چاپ نهم. تهران. سخن.
2) اسوندسن، لارس. (۱۳۹۲). فلسفه ترس. ترجمه خشایار دیهمی. چاپ نهم. تهران. گمان.
3) ـــــــــــــــ.. (۱۳۹۷). فلسفه تنهایی. ترجمه خشایار دیهمی، تهران. نو.
4) امینی، آناهیتا و سرامی قدمعلی(۱۴۰۱). «کارکرد تربیتی اسطوره فریدون و ضحاک بر مبنای تئوری انتخاب گلسر». فصل نامه علمی تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا). دوره ۱۴، شماره،۵۱، صص۵۹-۸۴
5) انقروی، اسماعیل. ( 1374). شرح کنیر انقروی. ترجمه عصمت ستارزاده، تهران، زرین.
6) تامپسون، مل. (۱۳۹۸). من، ترجمه سونا انزابی نژاد، تهران: گمان، چاپ ششم.
7) جانی، مینا و عقدایی تورج و تلخابی و نوحی. (زمستان ۱۴۰۰). «تحلیل داستان هلال پنداشتن آن شخص خیال را از مثنوی معنوی بر اساس مؤلفه‌های فردیت یونگ». سال هجدهم، شماره ۷۰.، صص ۲۱۷-۲۳۶.
8) سیاح زاده، مهدی.(۱۴۰۱). پیمانه و دانه، چاپ دوازدهم. تهران. مهراندیش.
9) زمانی، کریم. (۱۳۹۱). شرح جامع مثنوی معنوی، جلد ششم. چاپ بیستم. تهران. اطلاعات.
10) صاحبی علی و سلطانی‌فر. (۱۳۹۴). دعوت به مسئولیت پذیری، تهران: سایه سخن.
11) فروم، اریک.(۱۳۶۶). هنر عشق ورزیدن، مترجم پوری سلطانی، تهران. مروارید.
12) کیرکگور، سورن. (۱۳۷۸). ترس و لرز، مترجم عبدالکریم رشیدیان. تهران. نی.
13) ـــــــــــــــــ. (۱۴۰۱). مفهوم اضطراب. مترجم صالح نجفی. تهران. مرکز.
14) گلسر، ویلیام. (۱۳۹۷). درآمدی بر امید تئوری انتخاب. مترجم علی صاحبی. چاپ بیستم. تهران. سایه سخن.
15) ـــــــــــ.. (۱۳۹۸). واقعیت درمانی، مترجم علی صاحبی، چاپ پنجم. تهران. سایه سخن.
16) ـــــــــــ. (۱۳۹۲). مدرسه کیفی، ترجمه علی صاحبی با همکاری فاطمه معین الغربایی، تهران: سایه سخن.
17) ـــــــــــ. (۱۳۹۷). تئوری انتخاب و مدیریت زندگی، ترجمه علی صاحبی، تهران: سایه سخن.
18) گلسر، ویلیام و گلسر، کارلر. (۱۳۹۹). ازدواج بدون شکست، مترجم علی صاحبی. چاپ 21. تهران. سایه سخن،
19) ملکیان، مصطفی. (ترجمه) (۱۳۸۶). سیری در سپهر جان (مقالات و مقولاتی در معنویت)، تهران، نگاه معاصر.
20) نیکلسون، رینولد الین ( 1374). شرح مثنوی معنوی مولوی، ترجمه و تعلیق حسن لاهوتی، تهران، علمی فرهنگی.
21) ووبولدینگ، رابرت. (۱۳۹۴).واقعیت¬درمانی برای قرن بیست و یکم، ترجمه حسین زیرک و علی صاحبی، تهران: سایه سخن.
22) همایی، جلال¬الدین. (۱۳۹۴). دژ هوش¬ربا، تهران: سخن، چاپ هفتم.
23) یالوم، اروین د. (۱۳۹۸). روان درمانی اگزیستانسیال، ترجمه سپیده حبیب، تهران: نی، چاپ سیزدهم.
24) حسینی سعادتی، سید هادی. مؤمنی هزاره، امیر و همکاران.(دی ۱۴۰۱). « بررسی مبانی فلسفی و عرفانی نظریه عشق ونقش آن در هستی، در آقار منظوم عطار». فصلنامه عرفان اسلامی، دوره ۱۹، شماره ۷۴، صص۲۱-۴۰.
