تبیین بوروکراسی تمرکززدایی در حکمرانی و بازتاب اجتماعی آن بر فرهنگ‌سازمانی نهادهای حکومتی ایران
محورهای موضوعی : مسائل اجتماعی ایران
مجید نوری
1
,
نادر شیخ الاسلامی‌کندلوسی
2
,
زهرا علی‌پوردرویشی
3
,
آزاده اشرفی
4
1 - گروه مدیریت‌دولتی، واحد تهران‌شمال، دانشگاه آزاداسلامی، تهران، ایران.
2 - گروه مدیریت‌دولتی، واحد تهران‌شمال، دانشگاه آزاداسلامی، تهران، ایران.
3 - گروه مدیریت‌دولتی، واحد تهران‌شمال، دانشگاه آزاداسلامی، تهران، ایران.
4 - گروه مدیریت‌دولتی، واحد تهران‌شمال، دانشگاه آزاداسلامی، تهران، ایران.
کلید واژه: بوروکراسی, تمرکززدایی, حکمرانی, فرهنگ‌سازمانی.,
چکیده مقاله :
بوروکراسی تمرکززدایی در حکمرانی، به‌عنوان راهبردی مؤثر در ارتقای فرهنگ‌سازمانی و افزایش اعتماد عمومی به نهادهای حکومتی مطرح است. تمرکززدایی ضمن کاهش تمرکز قدرت، تقویت مسئولیت‌پذیری و افزایش انعطاف‌پذیری ساختارهای سازمانی، زمینه‌ساز توسعۀ ارزش‌های اخلاقی و تمدن سازمانی در سازمان‌های حکومتی می‌شود. پژوهش حاضر باهدف تبیین تأثیر بوروکراسی تمرکززدایی بر فرهنگ سازمانی نهادهای حکومتی ایران و شناسایی ابعاد تمدن سازمانی اجرا شده است. این مطالعه ازنظر هدف بنیادی–کاربردی، روش‌تحقیق توصیفی و از نوع هم‌بستگی و رگرسیونی است و داده‌ها ازطریق پرسش‌نامه به روش کمی جمع‌آوری شد. جامعۀ آماری شامل مدیران و کارکنان استانداری‌ها و فرمانداری‌های استان‌های مرکزی ایران (اصفهان، یزد، کرمان)، بود که حجم‌نمونه ۱۹۹نفر بااستفاده‌از نرم‌افزار G*Power و روش نمونه‌گیری چندمرحله‌ای تعیین شد. برای ارزیابی و اعتبارسنجی مدل مفهومی، از مدلسازی ساختاری–تفسیری با تکنیک حداقل مربعات جزئی (PLS-SEM) ، در نرم‌افزار SmartPLS بهره گرفته شد. یافته‌ها نشان دادندکه بوروکراسی تمرکززدایی با تقویت چهار بعد تمدن سازمانی شامل دانش‌مداری، انسان‌مداری، جامعه‌مداری و عدالت‌مداری، تأثیر مثبت بر شفافیت سازمانی، مشارکت ذی‌نفعان و تسریع فرایندهای تصمیم‌گیری دارد و در نهایت باعث افزایش اعتماد سازمانی در میان کارکنان و مدیران می‌شود. این نتایج بازتاب مستقیم سیاست‌های تمرکززدایی بر فرهنگ سازمانی نهادهای حکومتی ایران و اثربخشی آن در بهبود کارآمدی و مشروعیت سازمان‌ها را تأیید می‌کند.
Decentralized bureaucracy in governance is recognized as an effective strategy for enhancing organizational culture and strengthening public trust in governmental institutions. By reducing the concentration of power, fostering accountability, and increasing structural flexibility, decentralization paves the way for the development of ethical values and organizational civilization within public institutions. The present study aims to explain the impact of decentralized bureaucracy on the organizational culture of Iranian governmental institutions and to identify the dimensions of organizational civilization. This research is fundamental–applied in purpose, employs a descriptive-correlational and regression-based design, and collected data quantitatively through questionnaires. The statistical population consisted of managers and employees of provincial and district governorates in central provinces of Iran (Isfahan, Yazd, Kerman). Using G*Power software and a multistage sampling method, a sample size of 199 was determined. To evaluate and validate the conceptual model, structural equation modeling (PLS-SEM) was applied using SmartPLS software. Findings revealed that decentralized bureaucracy, through strengthening four dimensions of organizational civilization—knowledge-orientation, human-orientation, community-orientation, and justice-orientation—exerts a positive influence on organizational transparency, stakeholder participation, and the acceleration of decision-making processes. Ultimately, this leads to an increase in organizational trust among managers and employees. These results confirm the direct reflection of decentralization policies on the organizational culture of governmental institutions in Iran and demonstrate their effectiveness in improving institutional efficiency and legitimacy.
پرمهر، تورج. بهرامی، شهاب. جلیلوند، محمد. (1401). اثر تمدن سازمانی بر تصویر سازمانی با نقش میانجی مستندسازی تجارب و شبکۀ اجتماعی سازمان )مطالعه‌موردی: سازمان ورزش شهرداری تهران(. فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-مدیریت منابع انسانی در ورزش، دورۀ 10، شمارۀ 1، 148-129.
خادمی‌کوهی، مرتضی. ذوالفقاری، سیدمحمد. بیگلری، احمد. خادمی‌کوهی، روحالله. (1401). توانمندسازی بازوی دولت در حکمرانی متعالی از منظر تمرکززدایی و توسعۀ حکمرانی استانی. فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-حکمرانی متعالی، دورۀ 3، شمارۀ 2؛ (پیاپی 10)، 86-69.
عمادی، عباس. (1402). ترسیم وضعیت مطلوب تمرکززدایی مدیریتی از دیدگاه شهیدبهشتی (ره). فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-حکمرانی متعالی، دورۀ 4، شمارۀ 2؛ (پیاپی 14)، 128-107.
فاني، علی‌اصغر. زرين‌نگار، محمدجعفر. دانايي‌فرد، حسن. دلخواه، جلیل. (1397). واكاوي و تبيين تمدن سازماني در سازمان‌هاي دولتي ايران. فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-مدیریت دولتی، دورۀ 10، شمارۀ 1، 108-89.
قاسمی، ابوالفضل. (1403). تمرکززدایی دولت و حکمرانی خوب شهری در ایران. فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-دولت پژوهی، دورۀ 10، شمارۀ 38، 162-121.
کاظمی، سیما. محمدی، محمد. یعقوبی، نورمحمد. جراحی‌فریز، جلیل. ( 1400). مؤلفه‌های سیستم روابط بین کارکنان مبتنی‌بر تمدن سازمانی دانش‌محور در دانشگاه‌های علوم‌پزشکی. فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-مدیریت سلامت، دورۀ 24، شمارۀ 2، 69-59.
معدنی، جواد. الوانی، سیدمهدی. (1401). شناسایی و تبیین مؤلفه‌های اصلی و مؤثر در تمرکززدایی امور اداری از سازمان‌های دولتی. فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-حکمرانی متعالی، دورۀ 10، شمارۀ 3؛ (پیاپی 39)، 140-123.
میرسپاسی، ناصر. (1387). نقش آموزش در تکوین و ارتقای تمدن سازمانی. فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-علوم مدیریت، دورۀ 2، شمارۀ 5، 20-7.
نمازیان، حسین. فروتنی، زهرا. بحرانی، عطیه. گرامیپور، مسعود. (1401). طراحی و تبیین مدل تمدن سازمانی، پژوهش موردي: شرکت فولاد مبارکه اصفهان. فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-مدیریت سازمان‌هاي دولتی، دورۀ 10، شمارۀ 4. 52-35.
یکانگی، سیدکامران. رضاپورتنها، معصومه. (1402). مروری‌بر مفهوم تمدن سازمانی. فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-پژوهش‌های معاصر در علوم مدیریت و حسابداری، دورۀ 5، شمارۀ 17، 67-55.
Calabrese Barton, Angela. Tan, Edna. Birmingham, Daniel J. (2020). Rethinking High-Leverage Practices In Justice-Oriented Ways. Journal Of Teacher Education, 71(4), 477-494.
Dick-Sagoe, Christopher (2020). Decentralization For Improving The Provision Of Public Services In Developing Countries: A Critical Review. Journal Of Cogent Economics & Finance, 8(1): 1-13.
Jia-lin, LI. Man-hong, Shen. Ren-feng, MA. Hong-sheng, Yang. Yi-ning, Chen. Cai-zhi, Sun. Ming, Liu. Xi-qiu, Han. Zhi-ding, HU. Xue-guang, MA. (2022). Marine Resource Economy And Strategy Under The Background Of Marine Ecological Civilization Construction. Journal Of Natural Resources, 37(4),: 829-849.
Mohd, Shah. (2025). Good Governance And The Role Of bureaucracy. International Journal Of Arts, Humanities And Social Studies, 7(1): 695-701.
Reineke, Philipp. Katila, Riitta. Eisenhardt, Kathleen M. (2025). Decentralization In Organizations: A Revolution Or A Mirage?. The Academy Of Management Annals, 19(1): 298-342.
