تعامل و تقابل مجلس هفدهم شورای ملی با نخست وزیری دکترمصدق
محورهای موضوعی : مباحث معرفتی و روش شناختی و تاریخ پژوهیاکرم نجفی 1 , علی رضا علی صوفی 2
1 - دانشجوی دکتری دانشگاه ازاد محلات
2 - دانشیار دانشگاه پیام نور
کلید واژه: دکتر محمد مصدق, مجلس شورای ملی, دوره هفدهم, پهلوی دوم,
چکیده مقاله :
محمد مصدق از خاندان سببی حکومتگران قاجاری بوده است که منصبهایی را در این حکومت به عهده داشته، درمجلس پنجم شورای ملی به عنوان نماینده مجلس با تغییر سلطنت و انقراض حکومت قاجاریه ،طی یک سخنرانی به شدت مخالفت میورزد و از جلسه خارج میشود. در حکومت جدید با توجه به اینکه پیشنهاد مسئولیتهایی به وی میگردد، ولی از قبول آنها خودداری میکند و از سیاست دوری میگزیند.بعد از استعفای رضا شاه پهلوی و تبعید وی در بحبوبه جنگ جهانی دوم و اشغال ایران از طریق حزب میهن و تبلیغات دوستانش به نمایندگی مجلس چهاردهم انتخاب میگردد، و در همین دوره است که از نمایندگان میخواهد، طرحی را تصویب کنند ،تا زمانی در فطرت است عدهای انتخاب شوند و امور مملکت را اجرا کنند در واقع دور زدن پادشاه طبق قوانین مشروطه، نمایندگان در صحن مجلس رای گیری کرده، مورد موافقت قرار نمیگیرد که در این صورت ناراحت میشود و از مجلس خارج میشود.در مجالس بعدی به وجود تقلب در انتخابات به کمک یارانش در دربار تحص کرده و به اعتراض میپردازد، مصدق همیشه راجع به اجرای قانون وانتخابات سالم صحبت میکرد.
در این پژوهش که به صورت توصیفی تحلیلی انجام میشود به این سوالات میپردازد:
۱- چرا مصدق رفراندوم انحلال مجلس هفدهم را اجرا کرد؟
۲- آیا مصدق که باید مجری قوانین مجلس باشد، خودش میتوانست قوانین وضع کند؟
۱-فرضیه بر این است ، با وجودی که تمام یاران خودش در مجلس حضور داشت، ولی باز مجلس را قبول نداشت
۲- فرضیه دوم، معمولاً فرمانده کل قوا پادشاه بوده است که وزیر جنگ را تعیین میکرد، ولی مصدق، سرپرستی ارتش از شاه گرفت،
کلید واژه: محمد رضا شاه پهلوی، محمد مصدق، نمایندگان مجلس شورای ملی، بریتانیا، نفت
Abstract
Mohammad Mossadegh came from the Qajar ruling family through marital ties, and had held certain governmental positions under that dynasty. As a representative in the Fifth National Consultative Assembly, he strongly opposed the change of monarchy and the fall of the Qajar dynasty in a parliamentary speech and left the session. In the new government, despite being offered various positions, he refused to accept them and distanced himself from politics.
After the abdication and exile of Reza Shah Pahlavi during World War II and the Allied occupation of Iran, Mossadegh, supported by the Homeland Party and through his friends’ propaganda, was elected to the Fourteenth Majlis. In this term, he proposed that a law be passed so that, whenever the throne was vacant, a group of representatives would be chosen to administer the affairs of the country — effectively bypassing the monarch within the framework of constitutional law. However, when the proposal was put to a vote in parliament, it was rejected. Mossadegh, upset by this, left the session.
In subsequent parliaments, he protested against election fraud with the help of his supporters in the royal court and repeatedly voiced objections. Mossadegh consistently spoke about the enforcement of law and the necessity of fair elections.
This descriptive-analytical study addresses the following questions:
- Why did Mossadegh hold a referendum to dissolve the Seventeenth Majlis?
- While Mossadegh, as prime minister, was supposed to implement the laws passed by parliament, could he himself enact laws?
Hypotheses:
- Despite having all his allies present in the Majlis, Mossadegh still did not recognize its legitimacy.
- Traditionally, the commander-in-chief of the armed forces was the king, who appointed the minister of war. Mossadegh, however, took control of the army away from the Shah.
Keywords: Mohammad Reza Shah Pahlavi, Mohammad Mossadegh, Members of the National Consultative Assembly, Britain, Oil
منابع و مأخذ:
افراسیابی، بهرام(۱۳۶۰) مصدق و تاریخ، تهران، نقش جهان.
افشار، ایرج(۱۳۶۸)، خاطرات سید حسن تقیزاده، تهران، مهارت
اکبری، سید حامد(۱۳۸۸)، مصدق و عشایر، شیراز، نوید
امیرتیمور کلالی، محمد ابراهیم(۱۳۸۰)، ناگفتههایی از دولت مصدق، تهران، موسسه مطالعات تاریخ معاصر
آبراهامیان، یرواند(۱۳۷۷) ایران بین دو انقلاب، ترجمه احمد گل محمدی و غیره، تهران، نی
آموزگار، جهانگیر(۱۳۷۵)، فراز و فرود دودمان پهلوی، ترجمه اردشیر لطفعلیان، تهران، رسالت
آوری پیتر(۱۳۹۲)، از رضا شاه تا انقلاب اسلامی، ترجمه مرتضی ثاقب فر ، تهران، چابک
برهان عبدالله(۱۳۷۸)، کارنامه حزب توده و راز سقوط مصدق، تهران، علمی
بو لارد، سر ریدر ویلیام(۱۳۸۸) نامههای از تهران، ترجمه حسین میرزا صالح، تهران، نگاه
پهلوی محمدرضا(۳۷۱ا) پاسخ به تاریخ به کوشش شهریار ماکان، تهران، شهراب
حقیقی، حسین(۱۳۹۲)، شاهد سقوطهای سه گانه، تاریخ معاصر، شرکت کتاب
ذبیح، سپهر(۱۳۶۳)، ایران در دوران مصدق ، ترجمه محمد رفیعی مهرآبادی، تهران، رامین
روحانی، فواد(۱۳۵۲) ملی شدن نفت، ثبت در کتابخانه ملی ۱۱۵۵ تهران
زاهدی، اردشیر(۱۳۸۱ )خاطرات اردشیر زاهدی، تهران ،علمی
زرگرینژاد، عبدالحسین(۱۳۷۳)، خاطرات نخستین اسپهبد ایران امیر احمدی، تهران، آرمان
سرشار هما،(۱۳۹۹ )، خاطرات شعبان جعفری،،تهران، ثالث
سفری، محمدعلی(۱۳۷۱)، قلم و سیاست، از شهریور ۱۳۲۰ تا ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، تهران، نامک
سمیعی شیرین،(۱۳۸۹)، در خلوت مصدق، تهران، ثالث
شروین، محمود(۱۳۷۲ دولت مستعجل(مصدق، کاشانی)، تهران، علمی
صفایی، ابراهیم(۱۳۷۱) اشتباه بزرگ ملی شدن نفت، تهران، کتابسرا
طلوعی، محمود(۱۳۸۴)، زیبای تنها، خاطرات همسر دوم محمدرضا شاه ثریا اسفندیاری، تهران، علم،
طلوعی، محمود(۱۳۷۱) بازی قدرت، جنگ نفت در خاورمیانه، تهران، علم
فاتح، مصطفی(۱۳۵۸)، ۵۰ سال نفت ایران، تهران، پیام
کاتم، ریچارد(۱۳۷۱) ناسیونالیسم در ایران ترجمه فرشته سرلک، تهران، گفتار
کاتوزیان،، محمدعلی همایون(۱۳۷۲)، استبداد، دموکراسی، و نهضت ملی، تهران، مرکز
مکی حسین،(۱۳۷۰)، کتاب سیاه،ج ۵و۶ تهران، علمی
میلانی ،عباس(۱۳۹۲)، نگاهی به شاه، تهران، اختران
