ماهیت معاملات فردایی ارز در پرتو رویه قضایی (تحلیل فقهی- حقوقی)
محورهای موضوعی :میلاد منصفی 1 , ابوذر ابراهیمی ترکمان 2 , اصغر عربیان 3
1 - دانشجوی دکترای تخصصی رشته حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - استادیارگروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. (نویسنده مسئول)
3 - دانشیار گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
کلید واژه: معاملات فردایی ارز, نظم عمومی, عقد غیرمعین, بطلان, مشروعیت.,
چکیده مقاله :
معاملات فردایی ارز معاملاتی است که در صرافی یا غیر آن واقع شده و تحویل ارز و مابه‌ازای آن به روز یا روزهای آینده موکول میگردد. ولی به تحویل ارز منجر نمی‌شود و گاه از ابتدا قصد تحویل ارز وجود نداشته و صرفاً به تسویه تفاوت قیمت ارز بسنده میکنند. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیلی و توصیفی و با ابزار کتابخانهای و نظر به ضرورت تحقق نظم عمومی اقتصادی از یک سو و با توجه به رواج معاملات یادشده میان فعالان ارزی از سوی دیگر، برای اولین بار تحلیل رویه قضایی حقوقی موجود در زمینه ماهیت این معاملات مورد تحلیل فقهی و حقوقی قرار گرفت. در نتیجه ملاحظه شد فارغ از نظرات اقلیت و اکثریت فقها، حقوقدانان و قضات میتوان گفت این قبیل معاملات دارای ماهیت خاص بوده و در قالب عقود غیرمعین موضوع ماده 10 قانون مدنی قابل تحلیل میباشند. لذا پیشنهاد میگردد فعالان ارزی با توجه به نظرات فوق از جمله استفتائات مراجع عظام تقلید، شورای فقهی بانک مرکزی و غیره در راستای تحلیلهای حقوقی و قضایی موجود از راهکارهای جایگزین کوتاه مدت و بلند مدت مورد اشاره در این تحقیق استفاده نمایند و قانونگذار نیز با وضع مقرره پیشنهادی نگارنده، وضعیت حقوقی این معاملات را تعیین تکلیف نماید.
Tomorrow's currency transactions are transactions that take place in the exchange or otherwise, and the delivery of the currency and its payment is postponed to the next day or days. But it does not lead to the delivery of currency, and sometimes there is no intention to deliver currency from the beginning and they just settle for the difference in the price of the currency. In this research, using the analytical and descriptive method and with library tools and considering the necessity of realizing the general economic order on the one hand and considering the prevalence of the aforementioned transactions among foreign exchange activists on the other hand, for the first time the analysis of the existing legal jurisprudence in the nature of these transactions was analyzed jurisprudentially and legally. As a result, it was observed that, regardless of the opinions of the minority and the majority of jurists, lawyers and judges, it can be said that such transactions have a special nature and can be analyzed in the form of indefinite contracts subject to Article 10 of the civil code. Based on this, it is suggested that foreign exchange activists, according to the above opinions, including the polls of the supreme authority of taqlid, the jurisprudence council of the central bank, etc. In line with the existing legal and judicial analysis, use the short-term and long-term alternative solutions mentioned in this research. and the legislator should determine the legal status of these transactions by establishing the regulation proposed by the author.
منابع
ابن ادریس حلی، محمد (1411). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی. قم: جامعه المدرسین.
ابن منظور (1415). لسان العرب. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
الجزری، مبارک بن محمد (1423). النهایه فی غریب الحدیث واالثر. بیروت: دارالمعرفه.
الزبیدی، محمد مرتضی (1414). تاج العروس من جواهرالقاموس. بیروت: دارالفکر.
الطریحی، فخرالدین (1365). مجمع البحرین، تهران: انتشارات مرتضوی.
امامی، سیدحسن (1386). حقوق مدنی، جلد اول، تهران: اسلامیه.
امین، سید علیرضا؛ معصومی نیا، غلامعلی (1402). بررسی موانع فقهی مشروعیت معاملات فردایی. فصلنامه علمی اقتصاد و بانکداری اسلامی، (43)، ص 12-25.
انصاری، مرتضی (1415). المکاسب، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
بیانی، احسان؛ احدی، فاطمه و بیگی، جمال (1401). تأثیر اقتصاد شادکامی و باورهای دینی بر کاهش بزهکاری مالی. فصلنامه فقه و مبانی حقوق اسلامی، ص 43-58.
بحرانی، یوسف بن احمد (1363). الحدائق الناضره فی احکام العتره الطاهره. قم: انتشارات نشر اسلامی.
جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1394). مبسوط در ترمینولوژی حقوقی. تهران: انتشارات گنج‌دانش.
خوانساری، موسی (1964). منیه الطالب (تقریرات میرزا حسین نائینی). تهران: چاپخانه حیدری.
شهیدثانی (زین الدین ابن نورالدین علی بن احمد عاملی). (1425). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه. قم: انتشارات پیام نوآور.
ﻛﺎﺗﻮزﻳﺎن، ﻧﺎﺻﺮ (1394). ﻗﻮاﻋﺪ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻗﺮاردادﻫﺎ، جلد اول. تهران: ﺷﺮﻛﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ اﻧﺘﺸﺎر.
کریمی، عبدالصمد (1401). بررسی مشروعیت و ماهیت معاملات فردایی در حقوق ایران. هفتمین کنفرانس بین¬المللی پژوهش¬های دینی، علوم اسلامی، فقه و حقوق در ایران و جهان اسلام، ص 12-25.
لطفی، اسداله (1381). ترجمه مباحث حقوقی شرح لمعه. تهران: انتشارات مجد.
میثمی، حسین؛ ندری، کامران (1397). آسیب شناسی فقهی معاملات فردایی ارز و طراحی ابزارهای جایگزین در چهارچوب اسلامی. بیست و هشتمین همایش سالانه سیاست های پولی و ارزی با موضوع: اصلاحات ساختاری برای ثبات مالی. ص 7-15.
نجفی، محمدحسن (1414). جواهر الکلام. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
