ماهیت معاملات فردایی ارز در پرتو رویه قضایی (تحلیل فقهی- حقوقی)

الموضوعات :

میلاد منصفی ¹ , ابوذر ابراهیمی ترکمان ² , اصغر عربیان ³

1 - دانشجوی دکترای تخصصی رشته حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - استادیارگروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. (نویسنده مسئول)
3 - دانشیار گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

تاريخ الإرسال : 03 الجمعة , ربيع الأول, 1446 تاريخ التأكيد : 05 الثلاثاء , شعبان, 1446 تاريخ الإصدار : 06 الخميس , رمضان, 1446

الکلمات المفتاحية: معاملات فردایی ارز, نظم عمومی, عقد غیرمعین, بطلان, مشروعیت.,

ملخص المقالة :

معاملات فردایی ارز معاملاتی است که در صرافی یا غیر آن واقع شده و‌ تحویل ارز و مابه‌ازای آن به روز یا روزهای آینده موکول می‎گردد. ولی به تحویل ارز منجر نمی‌شود و گاه از ابتدا قصد تحویل ارز وجود نداشته و صرفاً به تسویه تفاوت قیمت ارز بسنده می‎کنند. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیلی و توصیفی و با ابزار کتابخانه‎ای و نظر به ضرورت تحقق نظم عمومی اقتصادی از یک سو و با توجه به رواج معاملات یادشده میان فعالان ارزی از سوی دیگر، برای اولین بار تحلیل رویه قضایی حقوقی موجود در زمینه ماهیت این معاملات مورد تحلیل فقهی و حقوقی قرار گرفت. در نتیجه ملاحظه شد فارغ از نظرات اقلیت و اکثریت فقها، حقوقدانان و قضات می‎توان گفت این قبیل معاملات دارای ماهیت خاص بوده و در قالب عقود غیرمعین موضوع ماده 10 قانون مدنی قابل تحلیل می‎باشند. لذا پیشنهاد می‎گردد فعالان ارزی با توجه به نظرات فوق از جمله استفتائات مراجع عظام تقلید، شورای فقهی بانک مرکزی و غیره در راستای تحلیل‎های حقوقی و قضایی موجود از راهکارهای جایگزین کوتاه مدت و بلند مدت مورد اشاره در این تحقیق استفاده نمایند و قانون‎گذار نیز با وضع مقرره پیشنهادی نگارنده، وضعیت حقوقی این معاملات را تعیین تکلیف نماید.

المصادر:

منابع
ابن ادریس حلی، محمد (1411). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی. قم: جامعه المدرسین.
ابن منظور (1415). لسان العرب. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
الجزری، مبارک بن محمد (1423). النهایه فی غریب الحدیث واالثر. بیروت:‌ دارالمعرفه.
الزبیدی، محمد مرتضی (1414). تاج العروس من جواهرالقاموس. بیروت: دارالفکر.
الطریحی، فخرالدین (1365). مجمع البحرین، تهران: انتشارات مرتضوی.
امامی، سیدحسن (1386). حقوق مدنی، جلد اول، تهران: اسلامیه.
امین، سید علیرضا؛ معصومی نیا، غلامعلی (1402). بررسی موانع فقهی مشروعیت معاملات فردایی. فصلنامه علمی اقتصاد و بانکداری اسلامی، (43)، ص 12-25.
انصاری، مرتضی (1415). المکاسب، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
بیانی، احسان؛ احدی، فاطمه و بیگی، جمال (1401). تأثیر اقتصاد شادکامی و باورهای دینی بر کاهش بزهکاری مالی. فصلنامه فقه و مبانی حقوق اسلامی، ص 43-58.
بحرانی، یوسف بن احمد (1363). الحدائق الناضره فی احکام العتره الطاهره. قم: انتشارات نشر اسلامی.
جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1394). مبسوط در ترمینولوژی حقوقی. تهران: انتشارات گنج‌دانش.
خوانساری، موسی (1964). منیه الطالب (تقریرات میرزا حسین نائینی). تهران: چاپخانه حیدری.
شهیدثانی (زین الدین ابن نورالدین علی بن احمد عاملی). (1425). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه. قم: انتشارات پیام نوآور.
ﻛﺎﺗﻮزﻳﺎن، ﻧﺎﺻﺮ (1394). ﻗﻮاﻋﺪ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻗﺮاردادﻫﺎ، جلد اول. تهران: ﺷﺮﻛﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ اﻧﺘﺸﺎر.
کریمی، عبدالصمد (1401). بررسی مشروعیت و ماهیت معاملات فردایی در حقوق ایران. هفتمین کنفرانس بین¬المللی پژوهش¬های دینی، علوم اسلامی، فقه و حقوق در ایران و جهان اسلام، ص 12-25.
لطفی، اسداله (1381). ترجمه مباحث حقوقی شرح لمعه. تهران: انتشارات مجد.
میثمی، حسین؛ ندری، کامران (1397). آسیب شناسی فقهی معاملات فردایی ارز و طراحی ابزارهای جایگزین در چهارچوب اسلامی. بیست و هشتمین همایش سالانه سیاست های پولی و ارزی با موضوع: اصلاحات ساختاری برای ثبات مالی. ص 7-15.
نجفی، محمدحسن (1414). جواهر الکلام. بیروت: دار احیاء التراث العربی.