مبانی سیاست گذاری عمومی در جمهوری اسلامی ایران در آینه نظریه «حکمرانی خوب» و الگوی «حکومت دینی»
محورهای موضوعی : جامعه شناسی سیاسی
مهرداد عطائی
1
,
مسعود مطلبی
2
,
سید مصطفی ابطحی
3
1 - دانشگاه آزاد اسلامی
2 - دانشگاه آزاد اسلامی
3 - استاد دانشگاه.عضو هیئت علمی
کلید واژه: حکمرانی خوب, حکومت دینی, جامعه ایرانی, سیاست گذاری,
چکیده مقاله :
رسالت دین، هدایت و مدیریت انسان‌ها و جوامع در دو ساحت نظری و عملی است. به همین دلیل، فلسفه، علوم سیاسی، اقتصاد و فرهنگ باید به گونه‌ای فهم و اجرا شوند که رسالت فوق را به همراه توسعه و پیشرفت، عدالت اجتماعی و سعادت فردی برای آحاد جامعه فراهم آورند. تمرکز صرف بر ساحت نظری در علوم عقلی و نقلی و همچنین در حوزه‌های علمیه، دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های اسلامی نمی‌تواند به تنهایی این رسالت را تأمین کند. از این رو، توجه به جنبه‌های سیاست‌گذارانه و کاربستی معارف دینی و به طور کلی «حکمرانی دینی» ضروری است. مفهوم «حکمرانی خوب» در سه دهه اخیر توجه زیادی را در علوم اجتماعی جلب کرده است. بر اساس جدیدترین تعریف بانک جهانی، حکمرانی خوب به اتخاذ سیاست‌های شفاف و پیش‌بینی‌پذیر دولت اشاره دارد. این نهاد در گزارشی به تأثیرات حاکمیت نامطلوب بر رشد اقتصادی کشورهای در حال توسعه پرداخته و ضعف در اجرای اصول حکمرانی خوب را یکی از مهم‌ترین موانع توسعه در این کشورها معرفی کرده است. این پژوهش با روش «کاربردی ـ توصیفی و کتابخانه‌ای» و نوع تحقیق «بررسی تطبیقی میان متغیرها» در پی پاسخ به این پرسش است که: در عرصه سیاستگذاری عمومی در ایران، بین الگوی حکومت دینی و حکمرانی خوب (تعریف جهانی) کدام یک شرایط بهتری را دارد؟ هدف پژوهش درک نقاط قوت و ضعف الگوی حکومت دینی و الگوی حکمرانی خوب برای استفاده در سیاستگذاری در جامعه ایرانی-اسلامی است. بنابراین، با توجه به اصل بومی‌سازی در سیاستگذاری عمومی، بر اساس یافته‌های پژوهش، مدل حکومت دینی برای سیاستگذاری عمومی در جمهوری اسلامی ایران مناسب‌تر است.
The mission of religion is to guide and manage individuals and societies in both theoretical and practical dimensions. Therefore, philosophy, political science, economics, and culture must be understood and implemented in a way that fulfills the aforementioned mission while also ensuring development and progress, social justice, and individual well-being for all members of society. Solely focusing on the theoretical dimension in rational and transmitted sciences, as well as in seminaries, universities, and Islamic research institutions, cannot alone achieve this mission. Hence, attention to the policymaking and practical aspects of religious teachings, and more broadly, "religious governance," is essential. The concept of "good governance" has attracted significant attention in social sciences over the past three decades. According to the latest definition by the World Bank, good governance refers to the adoption of transparent and predictable government policies. This institution, in a report, has addressed the impacts of poor governance on the economic growth of developing countries and identified weak implementation of good governance principles as one of the most significant obstacles to development in these nations. This research employs an "applied-descriptive and library-based" method and follows a "comparative analysis of variables" approach to answer the following question: In the realm of public policymaking in Iran, which model provides better conditions—the religious governance model or good governance (as defined globally)? The study aims to identify the strengths and weaknesses of both the religious governance model and the good governance model for application in policymaking within an Iranian-Islamic society. Consequently, based on the principle of localization in public policymaking and the research findings, the religious governance model is deemed more suitable for public policymaking in the Islamic Republic of Iran.
1. اشتریان، کیومرث، علوم سیاستگذاری و دستاوردهای آن برای ایران، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 37، 1376، 159-170
2. جمعه پور، محمود، بومی‌سازی در عرصه توسعه نقش دانش بومی در فرآیند آن، دو فصلنامه دانش های بومی ایران، شماره دو، پاییز و زمستان 1393.
3. چمبرز، رابرت،1396، توسعه روستایی، اولویت‌بخشی به فقرا (حمایت از اقشار آسیب پذیر)، مترجم مصطفی ازکیا، چاپ چهارم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
4. حایری یزدی، آسیه، ملکی، عباس، و بازهم سیاست گذاری عمومی، مطالعات راهبردی و سیاستگذاری عمومی، شماره 7 (24)، 1396، 11-20.
5. خمینی، روح االله، 1379، کتاب البیع، جلد دوم، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
6. دشتکی، محمد صفری، زارع، رضا، طراحی سیاست، فصلنامه سیاستگذاری عمومی، دوره 5، شماره 3، 1398، 309-291.
7. ربیع‌زاده، علی، 1395، حقوق عمومی، دانش نظام ساز، تهران، نشر سدید.
8. روسو، ژان‌ژاک، 1395، قرارداد اجتماعي، ترجمه غلامحسین زیرک‌زاده، تهران، قاصدک صبا.
9. شجاعی زند، عليرضا، 1377، مشروعیت دینی دولت و اقتدار سیاسی دین، تهران، تبيان.
10. صباغ کرمانی، مجید، مهدی باسخا، نقش حکمرانی خوب در بهبود کارکرد هزینه‌های دولت: مطالعه موردی بخش بهداشت و آموزش کشورهای اسلامی، فصلنامه علمي پژوهشي تحقیقات اقتصادی، بهار 1388.
11. غفاری، هدی، نسبت میان حاکمیت شرع و حاکمیت قانون در نظام قضایی جمهوری اسلامی ایران، پژوهش حقوق عمومی،14(36)، 1390، 107-132.
12. فروزنده دهکردی، لطف الله، وجدانی، فواد، سیاستگذاری عمومی چیست؟، اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، شماره 269 و 270، بهمن و اسفند 1388، 180 - 207 .
13. فیرحی، داوود، 1397، قدرت، دانش و مشروعیت در اسلام (دوره میانه)، تهران، نشرني.
14. مصباح یزدی، محمد تقی، 1377، حقوق و سیاست در قرآن، جلد اول، قم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
15. مصباح یزدی، محمد تقی، حکومت و مشروعیت،کتاب نقد، سال دوم، تابستان 1377، ۴۳-۴۴.
16. مطهري، مرتضي، 1377، مقدمه‌ای بر جهان‌بینی اسلامی: جهان بینی توحیدی، جلد دوم، تهران، صدرا.
17. میرموسوي، سید علی،1384، اسلام، سنت، دولت مدرن (نوسازي ، و تحول در اندیشۀ سیاسی معاصر شیعه)، چاپ اول، تهران، نشر نی.
18. ناظمي اردكاني، محمد، 1391، حكمراني خوب با رويكرد اسلامي، فصلنامة راهبرد ياس، شماره31، 1391، 88 -63.
19. واعظي، احمد، 1380، حکومت اسلامی: سی و دو درس در زمینه اندیشه سیاسی اسلام، تهران، سامير.
20. یزدانی زازرانی، محمدرضا، بررسی رابطۀ مفهومی و تأثیر حکمرانی بر سیاستگذاری عمومی، تهران، پژوهش های روابط بین الملل، 2(4)، 1391، 109- 142.
21. Kaufmann, D., Kraay, A., & Mastrorillo, M. (2011). The Worldwide Governance Indicators: A Summary of Methodology, Data, and Analytical Issues. [Online] Available at: WGI Methodology.
22. Clarke, Chris. (2018). Localisation - Implications for the International Non-Government Organisation sector, The Council for International Development (CID) 30 November 2018, https://www.cid.org.nz.
23. Johnson, R., & Lee, T. (2022). Navigating Political Challenges in Policy Design: A Framework for Understanding. Policy Studies Review, 39(1), 15-37.
24. Hoppe, Robert. (2018). Heuristics for practitioners of policy design: Rules-of-thumb for structuring.
25. Meehan, Elizabeth. (2003). From Government to Governance, Civic Participation and ‘New Politics’; the Context of Potential Opportunities for the Better Representation of Women, Queen's University Belfast, School of Politics and International Studies, October 2003.
26. Peters, B. G., & Pierre, J. (2016). The SAGE Handbook of Public Administration. London: SAGE Publications.
27. Smith, B.C. (2007). Good Governance and Development, Published by Palgrave Macmillan, New York, “unstructured problems. Public Policy and Administration”, Special Issue: Questioning Policy Design 33(4). ; pp. 384–408.
28. Smith, M. J. (2018). Governance, Development and the Politics of Public Policy. London: Routledge.
29. Smith, J. (2023). Good Governance in Contemporary Societies. Journal of Governance Studies.
30. Smith, J., Brown, A., & Green, T. (2021). Indigenous Knowledge and Sustainable Development: A Global Perspective. Journal of Sustainable Development, 14(3), 45-60.
31. Johnson, L. (2022). The Relevance of Governance Models in Modern Societies. International Journal of Public Administration.
32. UNDP. (2022). Human Development Report 2022: Inequality in Human Development in the 21st Century.
33. World Bank. (2023). World Development Report 2023: Governance and Development.
