شناسایی گزاره های شهرسازی مشارکتی در نظام برنامه ریزی شهری ایران
محورهای موضوعی : معمار شهر
زهرا ستایشی
1
,
اسماعیل شیعه
2
,
مجید نادری
3
1 -
2 - عضو هیأت علمی دانشگاه علم و صنعت ایران
3 - استادیار گروه شهرسازی و برنامه ریزی شهری دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران غرب
کلید واژه: شهرسازی مشارکتی, برنامه ریزی شهری, ایران, مشارکت,
چکیده مقاله :
برنامه‌ریزی شهری در ایران به‌ویژه در حوزه شهرسازی مشارکتی با چالش‌هایی جدی مواجه است. هدف مقاله شناسایی موانع اجرایی، فرهنگی و قانونی موجود و ارائه راهکارهای عملیاتی برای تقویت مشارکت مردمی در تصمیم‌گیری‌های شهری است. نتایج این مقاله نشان داد که در نظام برنامه‌ریزی شهری ایران، مشارکت مردمی هنوز به‌طور کامل در تصمیم‌گیری‌ها دخالت ندارد. مهم‌ترین موانع شامل ضعف در هماهنگی میان نهادهای دولتی و محلی، محدودیت‌های فرهنگی و اجتماعی، و نارسایی‌های قانونی است که مانع از تحقق اهداف شهرسازی مشارکتی می‌شود. همچنین، قوانین موجود در ایران برای تسهیل مشارکت عمومی به‌طور کامل به‌کار گرفته نمی‌شوند و نیاز به اصلاح دارند. نتیجه‌گیری این مقاله آن است که برای تحقق اهداف شهرسازی مشارکتی در ایران، باید ساختارهای مدیریتی و قانونی بازنگری شوند. اصلاح قوانین و مقررات، تقویت نهادهای محلی با افزایش ظرفیت‌های فنی و منابع مالی، و ایجاد بسترهای مناسب برای مشارکت بیشتر شهروندان در فرآیندهای تصمیم‌گیری شهری، از جمله راهکارهای مؤثر برای گسترش مشارکت مردمی و بهبود کیفیت زندگی شهری است. این مقاله تأکید دارد که تنها از طریق همکاری مؤثر میان نهادهای دولتی، مردمی و خصوصی می‌توان به اهداف شهرسازی مشارکتی دست یافت.
Urban planning in Iran, particularly in the field of participatory urbanism, faces significant challenges. The aim of this paper is to identify existing executive, cultural, and legal barriers and propose practical solutions to enhance public participation in urban decision-making processes. The results of this paper show that in the urban planning system of Iran, public participation is still not fully involved in decision-making. The main obstacles include a lack of coordination between government and local institutions, cultural and social limitations, and legal deficiencies that prevent the realization of participatory urbanism goals. Additionally, existing laws in Iran that could facilitate public participation are not fully implemented and require reform. The conclusion of this paper is that, in order to achieve the goals of participatory urbanism in Iran, managerial and legal structures must be revisited. Legal and regulatory reforms, strengthening local institutions through enhanced technical capacities and financial resources, and creating appropriate frameworks for increased citizen participation in urban decision-making processes are key solutions to expanding public participation and improving urban life quality. This paper emphasizes that only through effective collaboration between governmental, public, and private institutions can the goals of participatory urbanism be achieved.
انصاری، م., وهمکاران. (1403). احیای فضای خاموش مبتنی بر برنامه‌ریزی مشارکتی با رویکرد شهرسازی تاکتیکی (مطالعه موردی: میدان سبحانی شیراز). مجله منظر, 16(67), 14-25.
تقوی، نعیمه، وهمکاران. (1402). تبیین تمایل به اقتصاد مشارکتی در سکونت‌گاه مشارکتی. فصلنامه مطالعات مدیریت راهبردی، 14(55)، 191-211.
حسن‌زاده باغی، ب.، و سالاری پور، ع. ا. (1402). تحلیلی بر جایگاه مشارکت در نظام برنامه‌ریزی شهری با تأکید بر نقش شهروندان. پنجمین کنفرانس بین‌المللی و ششمین کنفرانس ملی عمران، معماری، هنر و طراحی شهری.
خادم الحسینی، احمد، و عارفی پور، صفیه. (1391). شهرسازی مشارکتی و جایگاه مردم در برنامه‌ریزی شهری. مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی (چشم‌انداز جغرافیایی)، 7(19)، 108-123.
روشنی، ص.، و صرافی، م. (1400). تحول برنامه‌ریزی شهری و پیوندهای آن با مسئله ایران در نظام دانش جدید. نشریه دانش شهرسازی، 5(3)، 91-106.
سهرابی، ر. (1398). شهرسازی مشارکتی و جایگاه مشارکت مردم در شهر. انتشارات سنجش و دانش. 92.
صفرنژاد، ع. (1397). شهرسازی مشارکتی و بافت‌های فرسوده شهری. موسسه اندیشه کامیاب ایرانیان. 182.
عامری، ز.، خسروی، ا.، و مقدسی، م.ب. (1398). مولفه‌های بودجه‌ریزی شهری مشارکتی شایسته با نگاهی به نظام حقوقی ایران. نشریه حقوق اداری، 6(19)، 79-96.
عبدالحسینی، م. (1399). مشارکت شهروندی (در مدیریت شهری). انتشارات لوح سفید. 96.
فرجی راد، خ. (1397). مرور الگوهای نهادی- سازمانی پیشنهادی برای مدیریت مجموعه‌های شهری کشور و تبیین دلایل عدم تحقق آن‌ها. فصلنامه شهر پایدار، 1(2)، 47-64.
فقیرشاکر، ن.، و همکاران. (1398). بررسی نظریات و تجارب شهرسازی مشارکتی و جایگاه آن در برنامه‌ریزی شهری ایران. چهارمین کنفرانس بین‌المللی مقاله در علوم و مهندسی.
گیوی، ا.، و مولوی، م. (1401). مروری بر ویژگی‌های نظریه برنامه‌ریزی مشارکتی در برنامه‌ریزی شهری. در مجموعه مقالات اولین کنفرانس ملی عمران، معماری و مدیریت شهری، اهواز.
مختاری‌اصل، غ.ر., حافظی فر، م., و نصرتی، ز. (1400). شهرسازی مشارکتی با تأکید بر نقش کودکان در فرآیند برنامه‌ریزی و طراحی شهری در دوران کرونا. فصلنامه مطالعات طراحی شهری و مقاله‌های شهری, 4(2), 31-44.
مرادی مسیحی، و.، (1379-1380). مقالاتی در زمینه جامعه شناسی شهری دانشکده معماری مرکز انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران.
نصیری، ی., داودپور، ز., و معینی‌فر، م. (1400). نظریه شهرسازی مشارکتی و شرایط تحقق آن در نظام برنامه‌ریزی شهری ایران. فصلنامه جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای), 11(1), 693-714.
نوازی، س.، پرک، م.، و صالحی، ا. (1397). دیدگاه‌های جهانی و تجربیات بین‌المللی در حوزه برنامه‌ریزی مشارکتی محیط زیست شهری. نشریه محیط زیست و توسعه، 9(17)، 5-16.
نوغانی، م.، و همکاران. (1387). شهر، شهروند و مشارکت. انتشارات به نشر (انتشارات آستان قدس رضوی)، سازمان فرهنگی و تفریحی شهرداری مشهد.#
