وجوب آموزش و تعالی فرزندان بر حکومت و والدین در پرتو آموزه‌های فقه شیعه
محورهای موضوعی : مدیریت تعالی آموزشی
1 - واحد اسلامشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
کلید واژه: آموزش, فقه تربیتی, فرزندان, حکومت, والدین, خانواده, تربیت,
چکیده مقاله :
هدف تحقیق حاضر بررسی حکم وجوب تربیت از دیدگاه فقهی است. روش پژوهش اسنادی- تحلیلی از نوع کیفی بوده و جمع‌آوری اطلاعات براساس ادلّه کتاب، سنّت، اجماع و عقل صورت گرفته است. نتایج حاکی از آن است که تربیت فرآیندی مستمر و پویا در جهت رشد همه‌جانبه (جسمانی، شناختی، روانی، عاطفی، اجتماعی و...) کودک، در جهت دستیابی او به کمالات وجودی است. تربیت در اسلام ماهیتّی ارزشی و هنجاری دارد و باید در راستای تقرّب به خداوند صورت پذیرد و در میان همه مکاتب مبادرت به آن امری اجتناب‌ناپذیر است. فقها براساس ادلّه اجتهادی در ساحت‌های مختلف تربیت، خصوصاً تربیت دینی و اخلاقی، حکم بر وجوب تربیت داده‌اند. این مهم یا مستقلاً واجب شمرده شده و یا از باب مقدمه واجب، واجب شده و فقها حداقل آن را از نوع واجب کفایی دانسته‌اند. در نتیجه تربیت فرزندان براساس ادلّه خاصّ بر دو گروه خانواده و حکومت واجب شمرده شده است. بر خانواده واجب است علاوه‌بر امر حضانت، در همه ساحت‌های تربیت، خصوصاً به تربیت دینی و اخلاقی فرزندان مبادرت ورزند. بر حاکم نیز واجب است بستر تربیت را در جامعه فراهم نماید و با به کارگیری نهادهای تربیتی، مردم را به قدر متیقن در تربیت دینی و اخلاقی آگاه سازد. از سوی دیگر، فقها همانگونه که اقدام به تربیت را واجب دانسته‌اند، ترک این مهم را از سوی والدین، سرپرست قانونی، مربّیان و متولیان نهاد تربیتی حرام شمرده‌اند. بی‌شک تحقق این امر نیازمند جرم‌انگاری و ضمانت اجرایی از سوی قانونگذار است
The objective of the present study is to examine the ruling regarding the obligation of upbringing from a jurisprudential perspective. The research method is document–analytical and qualitative, with data collection based on evidences derived from Kitāb, Sunnah, ijmāʿ, and ʿaql. The findings indicate that upbringing is a continuous and dynamic process aimed at the holistic development (physical, cognitive, psychological, affective, social, etc.) of the child, facilitating his/her attainment of existential perfections. In Islam, upbringing possesses an intrinsic normative essence and must be pursued as a means of drawing near to God; across all schools of thought, its implementation is regarded as an inescapable imperative. Jurists, based on ijtihadi evidences in various spheres of upbringing—particularly in religious and moral education—have ruled the obligation of upbringing. This duty has either been deemed an independent obligation or rendered obligatory as a prerequisite to another duty, with jurists considering it, at the very least, as a wājib kifāyah. Consequently, the upbringing of children—based on specific evidences—has been deemed obligatory for two groups: the family and the government. The family is incumbent not only with the duty of guardianship but also with engaging in all spheres of upbringing, especially in the religious and moral education of children. Likewise, the ruling authority is obligated to provide the societal framework for upbringing and, by employing educational institutions, to adequately promote religious and moral instruction among the populace. Moreover, as jurists have declared the undertaking of upbringing obligatory, its neglect by parents, legal guardians, educators, and those entrusted with educational institutions is considered haram. Undoubtedly, the realization of this imperative necessitates criminalization and the provision of enforceable guarantees by the legislator.
