بررسی اثرات توسعه ژئوتوریسم بر ژئومورفوسایت¬های شهرستان بوشهر با استفاده از مدل ام¬گام
محورهای موضوعی : مربوط به گردشگری
1 - استاد ژئومورفولوژی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.
2 - دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.
کلید واژه: ژئوتوریسم, بوشهر, ژئوسایت, M-GAM,
چکیده مقاله :
َ
ژئوتوریسم، به عنوان نوعی از گردشگری پایدار، تأثیرات مثبت اقتصادی و زیست‌محیطی را در بر دارد. این تحقیق با استفاده از مدل M-GAMبه بررسی پنج ژئوسایت شهرستان بوشهر شامل نخلستان‌های دیدنی، اسکله زیبای جفره، پارک بزرگ تی‌وی، ساحل شفاف و صدفی، و کوه شور و نمکی جاشک می‌پردازد. با استفاده از 30 پرسشنامه که به گردشگران و کارشناسان محلی توزیع شده، اطلاعات لازم جمع‌آوری گردید و تحلیل‌های آماری با نرم‌افزارهای ARC GIS، Excel، SPSS.26 و PLS انجام شد. نتایج به‌دست‌آمده نشان داد که ارزش‌های گردشگری بالاترین امتیاز (0.925) و ارزش‌های علمی-آموزشی کمترین امتیاز (0.420) را دارند. اسکله زیبای جفره در زمینه ارزش‌های طبیعی و انسان‌ساخت بیش‌ترین امتیاز را دارد و نخلستان‌های دیدنی دارای بالاترین امتیاز در ارزش‌های کاربردی دیگر هستند. این مطالعه بر تقویت زیرساخت‌های گردشگری و بهبود خدمات در این منطقه تأکید می‌کند تا پتانسیل بالای ژئوسایت‌ها برای توسعه گردشگری به حداکثر برسد. در نهایت، پیشنهاد می‌شود که حفاظت از ژئوسایت‌ها به عنوان یک اولویت جدی در نظر گرفته شود تا تعادل بین توسعه و حفظ محیط زیست برقرار گردد.
Geotourism, as a type of sustainable tourism, has positive economic and environmental impacts. This study uses the M-GAM model to examine five geosites in Bushehr, including the scenic palm groves, the beautiful Jafrah pier, the large TV Park, the transparent and shell beach, and the salty Jashak Mountain. Using 30 questionnaires distributed to tourists and local experts, the necessary information was collected and statistical analyses were performed using ARC GIS, Excel, SPSS.26, and PLS software. The results showed that tourism values have the highest score (0.925) and scientific-educational values have the lowest score (0.420). The beautiful Jafrah pier has the highest score in the field of natural and man-made values, and the scenic palm groves have the highest score in other functional values. This study emphasizes strengthening tourism infrastructure and improving services in this region to maximize the high potential of geosites for tourism development. Finally, it is suggested that the protection of geosites be considered as a serious priority to strike a balance between development and environmental protection.
1- ابراهیم¬پور، ح.، نعمتی، و.، نظافت‌تکله، ب.(1401). بررسی توانمندی‌های ژئوتوریستی استان اردبیل با استفاده از مدل‌کوبالیکوا و مدل فیولت: مطالعه موردی نیر، نمین، سرعین. جغرافیا و روابط انسانی، 5(3): 161-144.
2- اصغری، ص.، خوشخو، پ.، معدنی، ج.(1402). ارزیابی توان ژئوتوریستی ژئوسایت‌های حوضه بابل‌رود با استفاده از مدل M GAM.جغرافیای فضای گردشگری،48 (12): 118-95.
3- تهمک, ر.، یمانی, م.، مقصودی, م (2022). پتانسیل¬سنجی توسعة ژئوتوریسم در مناطق پیرامونی شهرهای مناطق خشک (مطالعة موردی: شهر جدید ایوانکی). پژوهش‌های جغرافیای انسانی, 54(2):763-753.
4- سعادتی¬فر، ر.، زنگنه‌اسدی، م.، گلی‌مختاری، ل (1400). اهمیت زمین گردشگری و پیشنهادی برای ژئوپارک:یک اولویت در‌اقتصاد منطقه شمال‌غرب نیشابور-خراسان‌رضوی.دو‌فصالنامه توسعه پایدار محیط جغرافیایی،3(4):72-582.
5- سلیمانی, خ.، عامریون، م.، سلیمانی، ز.(2023). آموزش برای توسعه گردشگری پایدار با تأکید بر آموزش مجازی. جغرافیا و روابط انسانی, 5(3): 52-44.
6- عابدینی، م.، نظری¬گزیگ، ز.(1403). تجزیه و تحلیل میزان فرونشست زمین و اثرات آن بر ژئو مورفوسایت‌ها‌ی گردشگری شهر توریستی شاندیز خراسان رضوی. پژوهش¬هاي ژئومورفولوژي كمي. 12(4): 192-171.
7- عابدینی¬، م.، رنجبری، ا.(1395). ژئوتوریسم آذربایجان شرقی، انتشارات نگین سبلان،297 صفحه.
8- عابدینی، م.، همتی، ط.، نظافت¬تکله، ب.، خیاطی، آ.(1401). ارزیابی توانمندی‌های توسعه گردشگری پایدار ژئومورفوسایت‌ها با استفاده از مدل کومانسکو و مدل پائوولووا (مطالعه موردی: مسیر توریستی سبلان تا گردنه حیران). فصلنامه جغرافیایی فضای گردشگری، 11(44):38-19.
9- عابديني،م.، شيخ¬محمدي، ب.، پاسبان،ا.(1402). ارزيابي و تحليل قابليت‌هاي ژئوتوريستي شهرستان گرمي با استفاده از مدل‌هاي پروالونگ و اكولوژيكي، جغرافیای فضاي گردشگري، شماره 48 (12). 22-1.
10- قنواتی،عزت‌ا...؛کرم، امیر.، فخاری، سعیده. (1391). مروری بر‌روند تحولات ژئوتوریسم و مدلهای‌مورد‌استفاده آن در ایران، فصلنامه جغرافیایی سرزمین،9 (2):91-75.
11- مقصودی، م.، گنجائیان، ح.، صفدری، ا.، عبدالملکی، م.(1398). شناسایی و ارزیابی‌پایش ژئوسایت‌های‌استان زنجان و ارزیابی تأثیر آن بر توسعه گردشگری پایدار.فصلنامه مطالعات مدیریت‌گردشگری، 14(48): 178-149.
12- Arora, K., Rajput, S., & Anand, R. (2020). Geomorphosites assessment for the development of scientific geotourism in north and middle andaman's, india. GeoJournal of Tourism and Geosites, 32(4), 1244-1251.
13- Braholli, E., & Menkshi, E. J. Q. G. (2021). Geotourism potentials of geosites in Durrës municipality, Albania. Quaestiones Geographicae, 40(1), 63–73. https://doi.org/102478/quageo-2021-0005.
14- Comanescu, L., Nedelea, A., & Dobre, R. (2011). Evaluation of geomorphosites in vistea valley (Fagaras Mountains-Carpathians, Romania). International Journal of the Physical Sciences, 6(5), 1161 -1168.
15- Gioncada, A., Pitzalis, E., Cioni, R., Fulignati, P., Lezzerini, M., Mundula, F., & Funedda, A. (2019). the volcanic and mining geoheritage of San Pietro Island (Sulcis, Sardinia, Italy): the potential for geosite valorization. Geoheritage, 11(4), 1567-1581.
16- Kamran, H., Alizadeh, M., & Nikbakht, R. (2020). Evaluation of the capabilities of selected geosites of Isfahan province with Braille model. Geography (Quarterly Scientific-Research and International Journal of the Geographical Society of Iran), 18(64), 5-22 [In Persian].
17- Kubalíková L., & Kirchner K (2015). Geosite and geomorphosite assessment as a tool for geoconservation and geotourism purposes: A case study from Vizovická vrchovina Highland (eastern part of the Czech Republic). Geoheritage, 12.
18- Mahato, M. K., & Jana, N. C. (2021). Exploring the potential for development of Geotourism in Rarh Bengal, Eastern India using M-GAM. International Journal of Geoheritage and Parks, 9(3), 313-322.
19- Newsome, D., & Ladd, P. (2022). The dimensions of geotourism with a spotlight on geodiversity in a subdued landscape. International Journal of Geoheritage and Parks, 10(3), 351-366.
20- Özşahin, E. (2017). Geodiversity assessment in the Ganos (Isıklar) Mount (NW Turkey). Journal of Environmental Earth Sciences, 76(7), 271.
21- Raeisi, R., Dinca, I., Almodaresi, S. A., Swart, M. P., & Boloor, A. (2022). An assessment of geosites and geomorphosites in the Lut Desert of Shahdad Region for potential geotourism development. Land, 11(5), 736.
22- Ríos-Reyes, C. A., Manco Jaraba, D. C., & Castellanos Alarcón, O. M. (2021). Geotourism potential and challenges of the coastal region around Santa Marta (Colombia): A novel strategy for socioeconomic development. Cuadernos de Geografia: Revista Colombiana de Geografia, 30(1), 106–124 24. https://doi.org/10.15446/rcdg.v30n181239.
23- Tamang, L., Mandal, U. K., Karmakar, M., Banerjee, M., & Ghosh, D. (2023). Geomorphosite evaluation for geotourism development using geosite assessment model (GAM): A study from a Proterozoic terrain in eastern India. International Journal of Geoheritage and Parks, 11(1), 82-99.
24- Tesfa, C., & Zewdie, M. M. (2023). Assessment and map of geotourism potential sites in Amhara Regional State, Northwestern Ethiopia. International Journal of Geoheritage and Parks, 11(4), 634-651.
25- Tessema, G. A., Van Der Borg, J., Minale, A. S., Van Rompaey, A., Adgo, E., Nyssen, J.,... Poesen, J. (2021). Inventory and assessment of geosites for geotourism development in the Eastern and Southeastern Lake Tana Region, Ethiopia. Geoheritage, 13(2), 43. https://doi.org/10.1007/s12371-021-00560-0.
