راهبردهای سنجش اثربخشی درس تربیت بدنی در دوران پساکرونا: با تاملی بر وضع موجود و مطلوب

محورهای موضوعی : روانشناسی

مجید کهرازهی ¹ , امیرحسین پوربخشی ²

1 - کارشناسی ارشد مدیریت و برنامه ریزی آموزش عالی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
2 - کارشناسی ارشد برنامه ریزی آموزشی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1403/09/17 تاریخ پذیرش : 1403/10/15 تاریخ انتشار : 1403/10/24

کلید واژه: تربیت بدنی, سنجش درس تربیت بدنی, ابتدایی, پساکرونا, دوران کرونا.,

چکیده مقاله :

سنجش اثربخشی فعالیت های درس تربیت بدنی در مدارس بخصوص در دوران کرونا که آموزش به صورت مجازی در شبکه شاد دنبال شد از دغدغه‌های اصلی معلمان و دانش‌آموزان بود. برای اثربخشی هر چه بیشتر فعالیت های تربیت بدنی در مدارس، طراحی و تدوین یک برنامه‌ریزی استراتژیک برای دوران کرونا و بخصوص در حال حاضر در دوران پساکرونا ضروری به نظر می‌رسد. این مطالعه با هدف بررسی راهبردهایی به منظور سنجش اثربخشی درس تربیت بدنی با تمرکز بر دوره ابتدایی در دوران پساکرونا با تاملی بر وضع موجود و وضع مطلوب انجام شده است. این پژوهش به روش کیفی و به صورت توصیفی تحلیلی انجام شده که برای گردآوری اطلاعات، از منابع اینترنتی و کتابخانه‌ای شامل کتب و مقالات فارسی و لاتین با بهره گیری از کلیدواژگان پژوهش استفاده شده است. براساس مبانی نظری و تحقیقات پیشین مهمترین چالش های درس تربیت بدنی دوران کرونا مشخص گردید در ادامه نیز با آسیب شناسی دقیق و عمیق از شناخت تمامی ابعاد موضوع، راهبردهایی موثر و کاربردی به منظور تبدیل چالش ها به فرصت و اثربخشی درس تربیت بدنی در دوران پساکرونا ارائه شد. نتایج موید این نکته مهم است که ایجاد سازوکار مناسب در شبکه شاد و استفاده از امکانات موجود در این برنامه، توجیه و آموزش معلمان، توجه به روش‌های فعال یاددهی-یادگیری و رعایت اصولی مراحل تدریس درس تربیت بدنی موجب اثربخشی درس تربیت بدنی در دوران پساکرونا خواهد شد.

چکیده انگلیسی:

Evaluating the effectiveness of physical education lessons in schools, especially during the Corona era, when training was followed virtually on the Shad network, was one of the main concerns of teachers and students. For the maximum effectiveness of physical education activities in schools, it seems necessary to design and develop a strategic planning for the corona era and especially now in the post-corona era. This study has been conducted with the aim of investigating strategies to measure the effectiveness of physical education lessons with a focus on the primary period in the post-corona era, with a reflection on the current situation and the desired situation. This research was conducted in a qualitative and descriptive analytical way, which was used to collect information from internet and library sources, including Persian and Latin books and articles, using research keywords. Based on the theoretical foundations and previous researches, the most important challenges of the physical education lesson during the Corona era were determined, and further, with the detailed and deep pathology of knowing all aspects of the subject, effective and practical strategies were developed in order to turn the challenges into opportunities and the effectiveness of the physical education lesson. It was presented in the post-corona era. The results confirm the important point that creating a suitable mechanism in the Shad network and using the facilities available in this program, justifying and training teachers, paying attention to active teaching-learning methods and following the principles of teaching physical education lessons make physical education lessons effective in the post-corona era. will be.

منابع و مأخذ:

تسلیمی، زهرا (1400). نقش مدرسه در پیشگیری و کنترل وزن و چاقی دانش¬آموزان، رشد آموزش تربیت بدنی (ویژه نامه کنترل وزن و چاقی)، 3-2.
جعفری، سلمان؛ کاشف، مجید؛ آزمون، جواد (1396). مقایسه اثر شیوه¬های اجرای فعالیت بدنی خارج از کلاس بر برخی عوامل آمادگی جسمانی دانش¬آموزان پسر. پژوهش در مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی. ۷ (۱۴) : 48-37.
حمیدی، محسن؛ نجفی جویباری، لیلا (1399). الگوی توسعه ورزش تربیتی درآموزش و پرورش در زمان بروز بحران‌های بهداشتی: مطالعه موردی پاندمی کووید 19، پژوهش در ورزش تربیتی، 8 (20): 32-17.
دهنوی، احمد و همکاران (1397). دستنامه تربیت بدنی ویژه آموزگاران ابتدایی (دوره اول)، معاونت پرورشی، موسسه فرهنگی منادی تربیت، وزارت آموزش و پرورش.
راهنمای تدریس تربیت بدنی دوره ابتدایی (راهنمای معلم) (1391). دفتر برنامه¬ریزی و تالیف کتاب¬های درسی، ناشر اداره کل چاپ و توزیع کتاب¬های درسی، وزارت آموزش و پرورش.
رنجبر، حافظ (1395). عوامل تاثیرگذار بر کیفیت¬بخشی درس تربیت بدنی از دیدگاه معلمان تربیت بدنی استان مازندران، پایان نامه کارشناسی ارشد تربیت بدنی و علوم ورزشی، دانشگاه شمال.
روحی، انوشه؛ یکتایار، مظفر؛ خدامرادپور، مرتضی (1402). چالش¬های پیش روی آموزش درس تربیت بدنی در مدارس پس از کرونا در افق 1405، پژوهش در ورزش تربیتی، 11 (30): 251-219.
صفانیا، علی محمد؛ برهمند، رها (1399). ارزیابی اثرات ویروس کرونا در صنعت ورزش، فصلنامه روان شناسی تربیتی، 16 (56): 131-119.
عبدالهی، محمدحسن؛ غلامی ترکسلویه، سجاد؛ عباسیان، مهدی (1400). تدوین مدل عوامل موثر در اثربخشی آموزش مجازی درس تربیت بدنی عمومی در شرایط همه¬گیری کرونا، نشریه پژوهش در ورزش تربیتی، 9 (25): 110-89.
عسکری، فاطمه؛ اکبری، مائده (1400). ارائه چالش¬های سلامتی یادگیری در دوران کرونا و راهکارهایی برای آن، دومین همایش ورزش و سلامت عمومی.
قاسمیان، فرحناز؛ قاسمیان، بهناز (1399). چگونه توانستم دانش¬آموزان را به درس تربیت بدنی در شرایط کرونا علاقمند کنم؟ سومین همایش ملی دستاوردهای ورزشی دانش¬آموزی، سنندج، اداره کل آموزش و پرورش استان کردستان.
محمدبیگی، معصومه؛ بهرامی، شهاب؛ عیدی، حسین؛ ویسی، کوروش (1399). شناسایی شاخص¬های توسعه یافتگی آموزش تربیت بدنی در مدارس ایران. مدیریت مدرسه، 8 (2): 30-27.
Apriyanto, R & Adi, S. (2021). Effectiveness Of Online Learning and Physical Activities Study In Physical Education During Pandemic Covid 19. Kinestetik : Jurnal Ilmiah Pendidikaصفانیاn Jasmani. 5. 64-70. 10.33369/jk.v5i1.14264.
Blain, D. O., Standage, M., & Curran, T. (2022). Physical education in a post-COVID world: A blended-gamified approach. European Physical Education Review, 28(3), 757-776. https://doi.org/10.1177/1356336X221080372
Flores, MA. (2020). Preparing teachers to teach in complex settings: opportunities for professional learning and development, European Journal of Teacher Education, 43:3, 297-300. DOI: 10.1080/02619768.2020.1771895
Guan H, Okely AD, Aguilar-Farias N, Del Pozo Cruz B, Draper CE, El Hamdouchi A, Florindo AA, Jáuregui A, Katzmarzyk PT, Kontsevaya A, Löf M, Park W, Reilly JJ, Sharma D, Tremblay MS, Veldman SLC (2020). Promoting healthy movement behaviours among children during the COVID-19 pandemic. Lancet Child Adolesc Health; 4(6):416-418. doi: 10.1016/S2352-4642(20)30131-0.
Gumbo, S., Magonde, S., & Nhamo, E. (2017). Teaching strategies employed by physical education teachers in Gokwe North primary schools. International Journal of Sport, Exercise and Health Research, 1 (2): 61-65.
Hambali, S., Akbaruddin, A., Bustomi, D., Rifai, A., Iskandar, T., Ridlo, A., ... & Tyas, R. (2020). The effectiveness learning of physical education on pandemic covid-19. Universal Journal of Educational Research, 8 (12), 8428-32.
He, Q. (2024). Research on Reforming Physical Education Teaching Strategies Based on Student Needs Perspective. Frontiers in Sport Research, 6(3). 1-5.
Jeong HC, Young So W. (2020). Difficulties of Online Physical Education Classes in Middle and High School and an Efficient Operation Plan to Address Them. Int J Environ Res Public Health. 5;17(19):7279. doi: 10.3390/ijerph17197279.
Martins J, Marques A, Gouveia ÉR, Carvalho F, Sarmento H, Valeiro MG. (2022). Participation in Physical Education Classes and Health-Related Behaviours among Adolescents from 67 Countries. Int J Environ Res Public Health. 15;19(2):955. doi: 10.3390/ijerph19020955.
Mujiono, M., & Gazali, N. (2021). Literature review: Physical education in the covid-19 pandemic. JUARA: Jurnal Olahraga, 6(1), 50-63.
Nieman D & Wentz LM (2019). The compelling link between physical activity and the body's defense system. J Sport Health Sci; 8(3):201-217. doi: 10.1016/j.jshs.2018.09.009

O’Brien, W, Manolis Adamakis, Niamh O’ Brien, Marcos Onofre, João Martins, Aspasia Dania, Kyriaki Makopoulou, Frank Herold, Kwok Ng & João Costa (2020). Implications for European Physical Education Teacher Education during the COVID-19 pandemic: a cross-institutional SWOT analysis, European Journal of Teacher Education, 43:4, 503522, DOI: 10.1080/02619768.2020.1823963
Roman-Viñas B, Chaput J-P, Katzmarzyk PT (2016). Proportion of children meeting recommendations for 24-hour movement guidelines and associations with adiposity in a 12-country study. Int J Behav Nutr Phys Act;13:123.
Ruiz-Ranz, E., & Asín-Izquierdo, I. (2024). Physical Activity, Exercise, and Mental Health of Healthy Adolescents: A Review of the last 5 Years., Sports Medicine and Health Science, https://doi.org/10.1016/j.smhs.2024.10.003.
Schwendinger, F & Pocecco, E (2020). Counteracting Physical Inactivity during the COVID-19 Pandemic: Evidence-Based Recommendations for Home-Based Exercise. International Journal of Environmental Research and Public Health. 17. 3909. 10.3390/ijerph17113909.
Tomás, GC & Leo, Francisco & Gonzalez, Inmaculada & Mouratidis, Thanasis & Ntoumanis, Nikos (2014). Perceived coach-created and peer-created motivational climates and their associations with team cohesion and athlete satisfaction: evidence from a longitudinal study. Journal of Sports Sciences.
Varea, V., Riccetti, A., González-Calvo, G., Siracusa, M., & García-Monge, A. (2024). Physical Education and COVID-19: what have we learned?. Curriculum Studies in Health and Physical Education, 15(3), 340-357.
Voll, S. (2023). Corona and Now? The Consequences of the Corona Pandemic and Possibilities of Intervention of School Sport. US-China Education Review, 13 (4): 232-236.
Xie, L. (2023). Reform and innovation strategies in physical statistics teaching based on student needs. Contemporary Sports Science and Technology, 13(23), 60-63.
Yu, J, & Jee, Y (2021). "Analysis of Online Classes in Physical Education during the COVID-19 Pandemic" Education Sciences 11, no. 1: 3. https://doi.org/10.3390/educsci11010003

متن کامل:



 

Journal of Psycho Res and Edu Studies      Volume 2, Issue 4- Winter 2025 - Pages 1- 15

---

 

 

Strategies for measuring the effectiveness of physical education lessons in the post-corona era: by reflecting on the current and desired situation

  Majid Kahrazahi 1*, Amirhossein Pourbakhshi 2 

1. Master's degree in Higher Education Management and Planning, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.

2.Master's degree in Educational Planning, Faculty of Humanities, Shahed University, Tehran,Iran.

 

OPEN ACCESS Research Article   *Correspondence : Majid Kahrazahi* [e-mail]     Received: December 7, 2024 Accepted: January 4, 2025 Published: Winter 2025                                                       Citation: Kahrazahi, M. (2025). The Effectiveness of Group Reality Therapy Training on Responsibility, Academic Progress and Happiness of Female Students.. Journal of Psycho Research and Educational Studies, 2(4): 1- 15

Abstract Evaluating the effectiveness of physical education lessons in schools, especially during the Corona era, when training was followed virtually on the Shad network, was one of the main concerns of teachers and students. For the maximum effectiveness of physical education activities in schools, it seems necessary to design and develop a strategic planning for the corona era and especially now in the post-corona era. This study has been conducted with the aim of investigating strategies to measure the effectiveness of physical education lessons with a focus on the primary period in the post-corona era, with a reflection on the current situation and the desired situation. This research was conducted in a qualitative and descriptive analytical way, which was used to collect information from internet and library sources, including Persian and Latin books and articles, using research keywords. Based on the theoretical foundations and previous researches, the most important challenges of the physical education lesson during the Corona era were determined, and further, with the detailed and deep pathology of knowing all aspects of the subject, effective and practical strategies were developed in order to turn the challenges into opportunities and the effectiveness of the physical education lesson. It was presented in the post-corona era. The results confirm the important point that creating a suitable mechanism in the Shad network and using the facilities available in this program, justifying and training teachers, paying attention to active teaching-learning methods and following the principles of teaching physical education lessons make physical education lessons effective in the post-corona era. will be. Key words: Physical Education, assessment of physical education lessons, primary school, post-corona, Corona era.

 

Journal of Psycho Research and Educational Studies, 2(4): 1-15 Winter 2025                                                       2

Extended Abstract

Introduction 

The results of the research show that most of the students stated that online and distance learning for physical education lessons during the Corona epidemic was not completely effective. Among the important consequences of holding physical education classes online and on the other hand home quarantines for students, we can mention their inactivity and, in more serious cases, their inactivity. All in all, the implementation of the physical education course is still not in a favorable condition, and the development of a strategy plan by providing a strategy to measure the effectiveness of this course for the post-corona era is strongly felt. Therefore, the main goal of this research is to examine strategies to measure the effectiveness of physical education lessons with a focus on the elementary school in the post-corona era, reflecting on the current situation and the desired situation.

Methodology 

The research method is qualitative and descriptive and analytical. Also, this research is practical in terms of purpose, and the results of this study will help teachers and physical education specialists in schools to measure the effectiveness of the activities and the quality of this lesson. To achieve the goals of this research and collect information in internet and library sources, Persian and Latin books and articles available in databases such as SID, Magiran, CIVILICA, NOORMAGS, Science direct, Pub Med, Google Scholar were used. In this way, first, by presenting the keywords of physical training and post-corona physical training, printed articles were reviewed in different sites and sources, and then the articles that were more related to the topic were selected and carefully studied. In library resources, books and magazines related to physical education after the corona era were examined.

Discussion

The results confirm the important point that creating a suitable mechanism in the Shad network and using the facilities available in this program, justifying and training teachers, paying attention to active teaching-learning methods and following the principles of teaching physical education lessons make physical education lessons effective in the post-corona era. will be.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصلنامه روان پژوهی و مطالعات علوم رفتاری سال دوم، شماره چهارم، زمستان 1403- صفحات 1- 15

---

 

راهبردهای سنجش اثربخشی درس تربیت بدنی در دوران پساکرونا: با تاملی بر وضع موجود و مطلوب

مجید کهرازهی1*، امیرحسین  پوربخشی2

1- کارشناسی ارشد مدیریت و برنامه ریزی آموزش عالی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

2-کارشناسی ارشد برنامه ریزی آموزشی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران.

دسترسي آزاد مقاله علمي پژوهشي نويسنده مسئول*: مجید کهرازهی [e-mail]     تاريخ دريافت: 17/9/1403 تاريخ پذيرش: 15/10/1403 تاريخ انتشار: زمستان 1403 استناد: کهرازهی ، مجید.(1403). راهبردهای سنجش اثربخشی درس تربیت بدنی در دوران پساکرونا: با تاملی بر وضع موجود و مطلوب. فصلنامه روان پژوهی و مطالعات علوم رفتاری زمستان 1403 2(4): 1- 15 .

چکیده سنجش اثربخشی فعالیت های درس تربیت بدنی در مدارس بخصوص در دوران کرونا که آموزش به صورت مجازی در شبکه شاد دنبال شد از دغدغه‌های اصلی معلمان و دانش‌آموزان بود. برای اثربخشی هر چه بیشتر فعالیت های تربیت بدنی در مدارس، طراحی و تدوین یک برنامه‌ریزی استراتژیک برای دوران کرونا و بخصوص در حال حاضر در دوران پساکرونا ضروری به نظر می‌رسد. این مطالعه با هدف بررسی راهبردهایی به منظور سنجش اثربخشی درس تربیت بدنی با تمرکز بر دوره ابتدایی در دوران پساکرونا با تاملی بر وضع موجود و وضع مطلوب انجام شده است. این پژوهش به روش کیفی و به صورت توصیفی تحلیلی انجام شده که برای گردآوری اطلاعات، از منابع اینترنتی و کتابخانه‌ای شامل کتب و مقالات فارسی و لاتین با بهره گیری از کلیدواژگان پژوهش استفاده شده است. براساس مبانی نظری و تحقیقات پیشین مهمترین چالش های درس تربیت بدنی دوران کرونا مشخص گردید در ادامه نیز با آسیب شناسی دقیق و عمیق از شناخت تمامی ابعاد موضوع، راهبردهایی موثر و کاربردی به منظور تبدیل چالش ها به فرصت و اثربخشی درس تربیت بدنی در دوران پساکرونا ارائه شد. نتایج موید این نکته مهم است که ایجاد سازوکار مناسب در شبکه شاد و استفاده از امکانات موجود در این برنامه، توجیه و آموزش معلمان، توجه به روش‌های فعال یاددهی-یادگیری و رعایت اصولی مراحل تدریس درس تربیت بدنی موجب اثربخشی درس تربیت بدنی در دوران پساکرونا خواهد شد. واژگان کلیدی: تربیت بدنی، سنجش درس تربیت بدنی، ابتدایی، پساکرونا، دوران کرونا.

 

 

 

 

 

راهبردهای سنجش اثربخشی درس تربیت بدنی در دوران پسا کرونا با تاملی بر وضع موجود و مطلوب---------------------- کهرازهی                        4  

بیان مسئله

انجام دادن ورزش به صورت معمول تنظیم سیستم ایمنی را بهبود می­بخشد. ورزش یک محرکی قوی جهت کمک به سیستم ایمنی است که فعالیت دفاعی و سلامت متابولیک را بهبود می­بخشد. تحقیقات رابطه معناداری بین ورزش (انجام دادن فعالیت بدنی) و سیستم دفاعی بدن توصیف کرده­اند (نیمن و ونتز¹، 2019). انجام فعالیت­های بدنی می‌تواند تأثیر مثبتی بر ابعاد مختلف سلامت داشته باشد. برخی مداخلات فعالیت بدنی می‌توانند به بهبود بهزیستی ذهنی، عزت نفس، و کاهش اضطراب در نوجوانان کمک کنند. بنابراین، طراحی برنامه‌های مناسب و مؤثر ورزشی برای نوجوانان به منظور بهبود سلامت روان آنها ضروری است (رویز رانز و آسین ایزکویردو²، 2024).    

برنامه درسی تربیت بدنی در دوره ابتدایی برمبنای نیازها، علائق و ویژگی­های جسمانی، حرکتی، ذهنی و عاطفی کودکان استوار است. از این رو ایجاد بستری مناسب برای توسعه و بهبود هرچه بیشتر توانایی­های ذهنی، جسمانی و حرکتی دانش آموزان در کنار توسعه روابط اجتماعی، پرورش ارزش­های اخلاقی و نگرش مثبت به فعالیت بدنی از جمله اهداف اصلی این برنامه درسی در مدارس به شمار می­آید (دهنوی و همکاران، 1397). برگزاری کلاس­های تربیت بدنی در مدارس فرصت منحصر به فردی برای افزایش سطح آمادگی جسمانی دانش­آموزان فراهم می­کند. مشارکت منظم در فعالیت­های ورزشی در درس تربیت بدنی با توسعه سطح عزت نفس کودکان و نوجوانان رابطه دارد که این ارتباط به نوبه خود در مراتب بالاتر، موفقیت تحصیلی بیشتر دانش­آموزان و تمایل کمتر به مصرف سیگار، کاهش مصرف دارو، رفتار­های ناهنجار اجتماعی و اخراج از مدرسه را نیز در بر می­­گیرد (تسلیمی، 1400). فعالیت­های درس تربيت بدنى درمدارس دوره ابتدايى مفهوم بازى به شکل آزاد و حکم ساعت تنفس بين دو کلاس را ندارد. کلاس درس تربیت بدنی حکم آزمایشگاهی را دارد که در طی آن، کودک با وظیفه مهم فراگیری حرکت و یادگیری از طریق حرکت درگیر می­شود. هدف اصلی برنامه تربیت بدنی سرگرمی و شادی نیست. در برنامه­هاى درسى درهم تنيده، تربيت بدنى مى­تواند کمک مؤثرى براى ساير دروس باشد. در برنامه درسى تربيت بدنى، جهت­گيرى اساسى ياددهى ــ يادگيرى، کسب و حفظ سلامتى براى دانش آموزان است (راهنمای تدریس تربیت بدنی دوره ابتدایی، 1391: 2-3).

دستورالعمل­های رفتار حرکتی جهانی توصیه می­کند که کودکان پیش دبستانی (سنین 3 تا 4 سالگی) حداقل 180 دقیقه در روز فعالیت بدنی داشته باشند. کودکان و نوجوانان در سنین مدرسه (بین 5 تا 17 سال) هم نیاز است تا حداقل 60 دقیقه در روز فعالیت بدنی با شدت متوسط تا شدید به صورت فردی یا گروهی داشته باشند. اما با توجه به همه­گیری ویروس کووید 19 فرصت انجام فعالیت­های بدنی و حرکتی توسط کودکان بر طبق این دستور العمل­های رفتار حرکتی تحت تاثیر تعطیلی مدارس و اقدامات فاصله­گذاری فیزیکی که توسط دولت­ها اجرا شده، قرار گرفته است (گوان³ و همکاران، 2020). نتایج تحقیقات نیز گویای این حقیقت است که اکثر دانش آموزان اظهار داشتند که یادگیری آنلاین و از راه دور برای تربیت بدنی در طول این همه­گیری به طور کامل مؤثر نبوده است (موجیونو و گزالی⁴، 2021).

فصلنامه روان پژوهی و مطالعات علوم رفتاری زمستان 1403 2(4): 1- 15--------------------------------------- کهرازهی                              5     

شرایط پاندمی کرونا تحولات گسترده­ای در سیستم های آموزش و پرورش کشورها برجا گذاشته که درس تربیت بدنی در مدارس ایران با توجه به ماهیت فیزیکی و عملی بودن، بیشترین چالش را برای معلمان، دانش­آموزان و حتی مدارس ایجاد کرد. در این شرایط آموزش در مدارس به سمت الکترونیکی شدن پیش رفت و در بستر شبکه­های مجازی (شبکه شاد) برگزار ­شد. کلاس­های تربیت بدنی بنا به ماهیت این درس که همیشه بایستی به صورت فیزیکی انجام شود در این برهه زمانی و با شرایط پیش آمده، به صورت آنلاین در شبکه شاد توسط معلمان و بدون ارتباط فیزیکی از نزدیک برگزار می­شد.

از مهمترین پیامدهای برگزاری کلاس­های تربیت بدنی به صورت آنلاین و از طرفی قرنطینه­های خانگی دانش­آموزان می­توان به کم تحرکی و در موارد جدی­تر بی­تحرکی آنان اشاره کرد که خود عاملی مخرب و سایر بیماری­های جسمی و روانی دیگر را در پی خواهد داشت. اقدامات ایمنی مختلف به منظور کاهش انتقال ویروس کرونا منجر به کاهش سطح فعالیت بدنی در جمعیت عمومی شد (شوندینگر و پوچکو⁵، 2020). در این بین جامعه دانش­آموزان به علت روحیه آسیب­پذیری بالای خود به شدت در خطر این پیامد مخرب قرار گرفتند که در صورت بی­توجهی به آن عواقب جبران ناپذیری در پی خواهد داشت.

بسیاری از تحقیقات انجام شده همزمان با شیوع بیماری کووید 19 با تمرکز بر درس تربیت بدنی در مدارس به چگونگی طراحی برنامه درسی و ارائه آموزش این درس و جلب مشارکت و تعامل دانش­آموزان پرداخته­اند. واریا⁶ و همکاران (2024) در مقاله­ای با عنوان «تربیت بدنی و کووید 19: آنچه که آموختیم؟» به بررسی تجارب آموزش تربیت بدنی در دوران همه‌گیری کووید 19 در سه کشور آرژانتین، اسپانیا و سوئد می‌پردازد. داده‌های به‌دست‌آمده از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته و با استفاده از مفهوم عاملیت میدانی تحلیل شده‌اند. نتایج نشان‌دهنده تفاوت‌هایی در محتوای کلاس‌ها، منابع آموزشی و احساسات معلمان در این کشورهاست که تحت تأثیر مقررات و منابع موجود قرار دارند. همه‌گیری کووید 19 به طور قابل توجهی نحوه تدریس و یادگیری را مختل کرد و چالش‌هایی برای معلمان و دانش‌آموزان بخصوص در درس تربیت بدنی به‌وجود آورد. هرچند که معلمان توانستند با پذیرش این شرایط جدید، راهکارهای جایگزینی برای کلاس‌ها ایجاد کنند. استفان وول⁷ (2023) در مطالعه­ای که به پیامدهای همه گیری کرونا و احتمالات مداخله آن در تربیت بدنی مدارس پرداخته بود، بر چالش‌های روان‌شناختی، سلامت جسمانی، رشد اجتماعی و شناختی ناشی از قرنطینه و انزوای اجتماعی تأکید می‌کند. همچنین، وی دستورالعمل‌هایی برای مربیان ارائه می‌دهد تا به بهبود تجربیات خودکارآمدی، تطبیق تربیت بدنی با نیازهای فردی، تقویت شایستگی‌های اجتماعی و بهبود عملکردهای شناختی کمک کند. هدف این دستورات نیز، ایجاد رویکردی جامع در تربیت بدنی مدارس با در نظر گرفتن مؤلفه‌های روان‌شناختی، اجتماعی و شناختی در کنار مهارت‌های فنی است.  

نتایج بررسی برخی تحقیقات حاکی از این موضوع است که دانش آموزان آموزش تربیت بدنی را با یادگیری آنلاین بسیار موثرتر از آموزش به صورت حضوری در مدارس ارزیابی کرده­اند. دانش­آموزان علاقه عمیقی به استفاده از برخی رسانه­های آنلاین مورد استفاده معلمان دارند (آپریانتو و آدی⁸، 2021).

راهبردهای سنجش اثربخشی درس تربیت بدنی در دوران پسا کرونا با تاملی بر وضع موجود و مطلوب---------------------- کهرازهی                        6 

جانگ و یانگ سو⁹ (2020) در مطالعه خود با هدف برنامه عملیاتی کارآمد برای کلاس­های آنلاین درس تربیت بدنی در کره معتقد­ است که تغییراتی در روش­های یادگیری استراتژیک برای درک ویژگی­های تربیت بدنی آنلاین و در نتیجه، انتقال بهتر ارزش تربیت بدنی برای دانش­آموزان لازم است. همچنین، برای تشویق مشارکت فعال دانش­آموزان باید فرآیند ارزشیابی کمتر مدنظر قرار گیرد. همچنین، هامبالی¹⁰ و همکاران وی (2020) در پژوهش خود نشان دادند که اثربخشی یادگیری تربیت بدنی در دوره همه‌گیری کرونا به 50 درصد محدود بوده و این بدان معنی است که آموزش آنلاین در این زمینه هنوز بهینه نیست. لازم است که دانش‌آموزان و معلمان برای بهبود فرآیند یادگیری آنلاین تربیت بدنی بهتر سازگار شوند. 

مجموع بررسی تحقیقات صورت گرفته در آسیب­شناسی عمیق درس تربیت بدنی در دوران­کرونا توانسته بسیاری از چالش­ها و موانع اصلی در اثربخشی سنجش درس تربیت بدنی برای دانش­آموزان و حتی معلمان در مدارس را شناسایی کرده و پیشنهادات بسیاری نیز توسط صاحبنظران و پژوهشگران در این حوزه ارائه گردیده است. با این حال تجزیه و تحلیل کلی پژوهش­ها بیانگر آن است که شرایط درس تربیت بدنی همچنان در وضعیت مطلوبی قرار ندارد و تدوین برنامه استراتژی با ارائه راهبردی به منظور سنجش اثربخشی این درس برای دوران پساکرونا به شدت احساس می­شود.  

دوران پساکرونا فرصت مغتنمی است تا با بهره­گیری از آن و ارائه برنامه­ راهبردی به دنبال جبران کاستی­ها و اثربخشی سنجش درس تربیت بدنی باشیم. درس تربیت بدنی در دوران پساکرونا نیازمند توجه ویژه دست اندرکاران حوزه تعلیم و تربیت و معلمان برای تحقق بخشیدن به اهداف طراحی شده در این درس برای دانش­آموزان به­خصوص در دوره ابتدایی است. این پژوهش به­دنبال راهبردهای سنجش اثربخشی درس تربیت بدنی در دوران پساکرونا است. برای ارائه راهبردهای موثر درجهت سنجش اثربخشی درس تربیت بدنی در این دوران نیاز است تا ابتدا چالش­ها و عواملی که منجر به چنین وضعیتی شود مشخص گردد. درک عمیق و تحلیل صحیح از چالش‌های آموزش مجازی در این درس می‌تواند به ما در عمق بخشیدن به شناخت از موضوع و ارائه راهکارهایی موثر و کارآمد برای تقویت آن کمک کند. براساس این چالش­ها می­توان راهبردهایی تعیین نمود تا با به کارگیری این پیشنهادات درس تربیت بدنی جایگاه واقعی خود را بیابد و اهداف تعیین شده محقق شود. بدین منظور راهبردهایی جهت ارتقا و اثربخشی سنجش درس تربیت بدنی در مدارس ارائه شده است. 

روش اجرای پژوهش

روش انجام پژوهش از نوع کیفی و به صورت توصیفی تحلیلی است. همچنین این پژوهش از نظر هدف کاربردی می­باشد و نتایج حاصل از این مطالعه به معلمان و متخصصان تربیت بدنی در مدارس جهت سنجش اثربخشی فعالیت­ها و کیفیت این درس کمک خواهد کرد. برای رسیدن به اهداف این پژوهش و جمع­آوری اطلاعات در منابع اینترنتی و کتابخانه­ای از کتب و مقالات فارسی و لاتین موجود در پایگاه­های اطلاعاتی مثلSID, Magiran, CIVILICA, NOORMAGS, Science direct, Pub Med, Google Scholar استفاده شد.

 

فصلنامه روان پژوهی و مطالعات علوم رفتاری زمستان 1403 2(4): 1-15--------------------------------------- کهرازهی                               7   

 بدین صورت ابتدا در سایت‌ها و منابع مختلف با ارائه کلید واژه‌های تربیت بدنی و تربیت بدنی پسا کرونا مقالات چاپ شده مرور و سپس مقالاتی که با موضوع ارتباط بیشتری داشتند، انتخاب و مورد مطالعه دقیق قرار گرفتند. در منابع کتابخانه ای هم کتب و مجلات مرتبط با تربیت بدنی بعد از دوران کرونا مورد بررسی قرار گرفت.

یافته ها

مرور یافته­های حاصل از سنجش اثربخشی درس تربیت بدنی در دوران پساکرونا در قالب دو بخش تاملی بر وضع موجود و وضع مطلوب گزارش می­شود. در وضعیت موجود مهمترین چالش­های درس تربیت بدنی بطور کل مرور شده و در وضعیت مطلوب نیز عوامل موثر در ارتقای جایگاه درس تربیت بدنی و راهبردهایی سنجش اثربخشی درس تربیت بدنی در دوران پساکرونا بررسی شده است.

وضعیت موجود

شناسایی چالش­های موجود درس تربیت بدنی

در دوران کرونا، دانش­آموزان و معلمان با چالش­های بسیاری در درس تربیت بدنی و سنجش کیفیت­بخشی مناسب فعالیت­های آن در مدارس مواجه بودند. به طوری که حتی در بسیاری از موارد این درس حذف شد و هیچ توجهی به آن نمی­شد. معلمان هیچ برنامه و استراتژی برای برگزاری کلاس تربیت بدنی نداشتند. همه این عوامل دست به دست هم داد تا درس تربیت بدنی از اهداف خود و جایگاه واقعی خود فاصله گیرد و اهداف تعیین شده در این درس محقق نشود. برگزاری کلاس­های تربیت بدنی به صورت آنلاین سبب گردید تا فرصت­ها و مزایایی چون ترویج همکاری بین دانش­آموزان، تشویق تعاملات اجتماعی از طریق رویدادهای گروهی یا رویدادهای رقابتی در قالب بازی برای دانش­آموزان فراهم نشود، زیرا، در این نوع از آموزش مربی و دانش آموز از نظر فیزیکی و فضایی از هم جدا هستند (یو و جی¹¹، 2021؛ توماس¹² و همکاران، 2014). عسکری و اکبری (1400) مهمترین چالش­ها و عوامل تهدیدکننده برای سلامت جسم و روان دانش­آموزان در دوران کرونا را آسیب­های جسمی همچون: چاقی، کم­تحرکی، اضافه وزن، ضعف عضلات اسکلتی – عضلانی) کمر درد، گردن درد، بیماری­های چشمی و آسیب های روحی از جمله؛ کاهش تعاملات کودک با همسالان، افسردگی، آسیب روحی، استرس، اضطراب، بی­حوصلگی، ترس از بیماری عنوان کرده است.

دانش­آموزان در درس تربیت بدنی مدارس قبل از پیدایش دوران کرونا نیز با چالش­های مختلفی از قبیل چاقی، کم­تحرکی، عدم علاقه دانش آموزان به ورزش مواجه بودند. از طرفی نیز تحقیقات نشان می­دهد بطور متوسط تنها یک پنجم کودکان پیش دبستانی و کمتر از 10 درصد از کودکان در مدرسه تمام دستورالعمل­های حرکتی را رعایت می­کنند (رومن ویناس¹³ و همکاران، 2016). با این حال دوران کرونا بر شدت این مسائل افزود و مسئله کم­تحرکی در بین دانش­آموزان به عنوان اصلی­ترین چالش در بین صاحبنظران تربیت بدنی تبدیل شد. پژوهش دیگری که به بررسی چالش‌های آموزش درس تربیت بدنی در مدارس پس از کرونا تا افق 1405 با استفاده از روش‌های توصیفی-تحلیلی و آینده پژوهی پرداخته بود. 

راهبردهای سنجش اثربخشی درس تربیت بدنی در دوران پسا کرونا با تاملی بر وضع موجود و مطلوب---------------------- کهرازهی                        8

نشان داد که شش عامل عمده شامل افزایش کم‌تحرکی، کاهش دانش‌آموزان ورزشکار، کاهش مهارت‌های کار گروهی، گرایش به ورزش‌های الکترونیکی، شیوع ناهنجاری‌های قامتی و کاهش تمایل به فعالیت‌های ورزشی، بیشترین تأثیر را بر چالش‌های آینده آموزش تربیت بدنی دارند. این عوامل به عنوان پیشران‌های مهم در تدوین برنامه‌ها و سناریوهای آینده این آموزش ضروری شناخته شدند (روحی و همکاران، 1402).

وضعیت مطلوب

عوامل موثر در ارتقای جایگاه درس تربیت بدنی

سنجش کیفیت­بخشی درس تربیت بدنی همواره یکی از دغدغه­های اساسی معلمان بوده است. آموزش تربیت بدنی نیازمند استفاده از مجموعه‌ای از راهبردهای آموزشی برای تسلط بر مفاهیم و مهارت‌ها است. پژوهش­ها نشان می­دهد که معلمان تربیت بدنی از راهبردهای مختلفی مانند سخنرانی، آموزش فردی و یادگیری مشارکتی استفاده می‌کنند، اما استفاده اثربخش از این راهبردها تحت تأثیر عوامل منفی از جمله نگرش منفی، کمبود وقت و تجهیزات مناسب قرار دارد. لذا، توصیه می‌شود که وزارت آموزش و پرورش به بهبود نگرش معلمان و تأمین تجهیزات لازم توجه کند تا اثربخشی آموزش افزایش یابد (گامبو، ماگونده و نامو¹⁴، 2017). برنامه­ریزی صحیح، ارزشیابی، میزان ساعت درس تربیت بدنی، عملکرد معلمات تربیت بدنی تعامل و نگرش اولیاء، مدیران و دانش آموزان درس تربیت بدنی و محتوای آموزشی درس تربیت بدنی، امکانات و تجهیزات، نیروی انسانی کارآمد، بخشنامه­های ارسال شده از وزارت خانه با شرایط استان و منطقه، سوءگیری دانش­آموزان و معلمان به یک رشته خاص و شرایط اقلیمی منطقه از عوامل موثر در کیفیت بخش درس تربیت بدنی می­باشند (رنجبر، 1395).

شناسایی شاخص­های توسعه یافتگی آموزش تربیت بدنی در مدارس از راهبردهای موثر در ارتقای جایگاه و سنجش اثربخشی درس تربیت بدنی است. توجه به الگوی توسعه ورزش تربیتی در مدارس می­تواند یکی از شاخص­های مهم در زمان کرونا باشد. چرا که فعالیت­های ورزشی وزارت آموزش و پرورش در حکم یکی از متولیان اصلی ورزش تربیتی و پرورشی در بین دانش­آموزان ماموریت دارد تا ضمن توسعه و تقویت درس تربیت بدنی در میان دانش­آموزان فعالیت­های ورزشی فوق برنامه را در چارچوب سند تحول بنیادین، برنامه درسی ملی و اهداف و سیاست­های وزارت آموزش و پرورش در آنان گسترش دهد (حمیدی و نجفی جویباری، 1399).

 

 

 

 

 

فصلنامه روان پژوهی و مطالعات علوم رفتاری زمستان 1403 2(4): 1- 15--------------------------------------- کهرازهی                               9   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فلوچارت شاخص­های توسعه یافتگی تربیت بدنی در مدارس (محمدبیگی و همکاران، 1399)

راهبردهای سنجش اثربخشی درس تربیت بدنی در دوران پسا کرونا با تاملی بر وضع موجود و مطلوب---------------------- کهرازهی                        10

راهبردهای سنجش اثربخشی درس تربیت بدنی در دوران پساکرونا

پژوهشگران و صاحبنظران همواره جهت سنجش اثربخشی درس تربیت بدنی پیشنهادات و راهبردهایی موثر و عملی ارائه کرده­اند. در این بخش سعی شده است تا با بررسی پیشینه موضوع، راهبردهایی با تاملی بر وضع موجود و مطلوب با تمرکز بر دوران پساکرونا گزارش شود. در این زمینه، بلاین¹⁵ و همکاران (2022) تاکید دارند که مزایای سلامت جسمی و روانی تربیت بدنی مدارس در دوران همه‌گیری بطور جدی­تری مورد توجه قرار گرفته و هدف اصلی جلب کودکان به فعالیت بدنی به‌گونه‌ای لذت‌بخش و سازگار است. آنان در مقاله خود با استفاده از نظریه‌های خودتعیینی، سواد فیزیکی و دیدگاه‌های اجتماعی و بوم‌شناختی، رویکردهای بازی‌سازی ترکیبی را به‌عنوان ابزاری برای بهبود تربیت بدنی در دنیای پس از همه‌گیری معرفی می‌کنند. نویسندگان پیشنهاد می‌کنند که یک رویکرد سیستماتیک و مبتنی بر شواهد برای توسعه و ارزیابی برنامه‌ها مورد استفاده قرار گیرد تا به تعیین بهترین شیوه‌ها برای حمایت از جوانان در داشتن سبک زندگی فعال و سالم کمک کند.  

یافته­های تحقیقات مارتینز¹⁶ و همکاران (2022) حاکی از ارتباط مثبت بین شرکت در کلاس­های درس تربیت بدنی و طیفی از رفتارهای مرتبط با سلامت و ترویج سبک زندگی سالم تر در میان توجوانان است. با این همه اهمیت انجام فعالیت­های ورزشی بر سلامت افراد و کسب آمادگی جسمانی بر کسی پوشیده نیست. انجام ورزش و داشتن تحرک پایه و اساس معیارهای سبک زندگی سالم هستند. درس تربیت بدنی نیز با این هدف، برنامه­ها، آموزش­ها، محتواها و دستورالعمل­هایی برای تحقق چنین اهدافی ترسیم کرده تا بتوان سبک زندگی سالم با انجام ورزش و فعالیت­های بدنی را در دوران ابتدایی در بین دانش­آموزان ترویج دهد. علاوه بر این، تنظیم راهبردهای تدریس تربیت بدنی بر اساس نیازهای دانش‌آموزان می‌تواند به افزایش علاقه‌مندی به یادگیری، بهبود اثربخشی تدریس و ارتقاء سلامت جسمی و روانی آنان کمک کند (هی¹⁷، 2024).

اوبرین¹⁸ و همکاران (2020) در تحقیقی با عنوان مفاهیم ضمنی در آموزش مجازی برای یادگیری بهتر تربیت بدنی برای دانشجویان عنوان نمودند که باید از وسایل کمک­آموزشی به همراه تماس فیزیکی، گرفتن بازخورد و راهنمایی از مربی، تولید محتوا با توجه به امکانات دانشگاه­ها و استفاده از روش­های جدید و جذاب برای ارتقای کیفیت آموزش مجازی دانشجویان استفاده کرد. با توجه به ماهیت کلی درس تربیت بدنی می­توان بسیاری از این تدابیر را برای دانش­آموزان مدارس ابتدایی نیز به کار برد.

یو و جی¹⁹ (2021) در تجزیه و تحلیل کلاس­های آنلاین و اثربخشی تربیت بدنی در طول همه­گیری کرونا در پژوهش خود، بازخورد به موقع و با­کیفیت اجرای موفقیت آمیز کلاس­های آنلاین و تربیت بدنی، آمادگی قبلی مربیان با کاهش خطای فنی و ایجاد انگیزه در فراگیران بطور مستمر را ضروری می­داند. در این راستا لازم به ذکر است که، شناسایی نیازها و استعدادهای دانش­آموزان در تربیت بدنی یک اصل و ضرورت است. نیازهای دانش‌آموزان در تدریس تربیت بدنی تأثیر زیادی بر اثربخشی فرآیند آموزشی دارد. هدف اصلی تربیت بدنی علاوه بر انتقال مهارت‌ها، برانگیختن علاقه به ورزش و سلامتی و پرورش عادات ورزشی مادام‌العمر است.

فصلنامه روان پژوهی و مطالعات علوم رفتاری زمستان 1403 2(4): 1- 15--------------------------------------- کهرازهی                               11    

برای طراحی برنامه‌های آموزشی مؤثر، شناسایی علایق، ترجیحات ورزشی و شرایط جسمانی دانش‌آموزان ضروری است، زیرا عدم علاقه به ورزش می‌تواند منجر به نگرش‌های منفعلانه و کاهش تعامل با محتوای آموزشی شود (زی²⁰، 2023).

عبدالهی و همکاران (1400) در تدوین مدل عوامل موثر در اثربخشی آموزش مجازی درس تربیت بدنی در شرایط همه­گیری کرونا، طراحی و ارائه تمرینات متناسب و متنوع با توجه به ماهیت درس تربیت بدنی، استفاده از امکانات مناسب، گرفتن بازخورد، توجه به زمان­بندی تمرینات و کلاس­ها، نحوه ارائه مطالب و محتوای الکترونیکی، بیان نکات جانبی در روش تدریس آنلاین، شیوه­های ارزشیابی مختلف و توجه به ماهیت اصلی درس تربیت بدنی را نام می­برد. ارزیابی مثبت دانش­آموزان از آموزش درس تربیت بدنی به صورت الکترونیکی بستگی به چگونگی ارائه و روش­های به کارگیری برای آموزش این درس دارد.

قاسمیان و قاسمیان (1399) در پژوهشی به روش اقدام پژوهی با هدف علاقمندسازی دانش­آموزان به درس تربیت بدنی در شرایط کرونا توانستند با انجام راهبردهایی نظیر الگوبرداری از آموزش ورزش مجازی کشورهای پیشرفته با ایجاد خانه­های پویا ورزشی، برنامه­های ورزش صبحگاهی مجازی با طراحی ورزش خانواده، بازی­های بومی و محلی سرگرم­کننده و خلاقانه بدون وسیله و کم هزینه در خانه، معرفی بازی­های حرکتی ویدیویی و تولید محتوای الکترونیکی و آموزش حرکات اصلاحی، تغذیه سالم، آمادگی جسمانی، فرآیند یادگیری ورزش مجازی و بازخوردهای مدیر و کادر مدرسه در تغییر رفتار دانش­آموزان سبب گردید تا میزان آگاهی و علاقمندی آنان به درس تربیت بدنی در شرایط کرونایی افزایش یابد.

دوران کرونا علی­رغم اینکه منجر به شکاف بین آموزش حضوری در مدارس شد، به اعتقاد بسیاری از اندیشمندان تعلیم و تربیت فرصت­هایی نیز به همراه داشت. این مسئله در خصوص درس تربیت بدنی نیز به نوعی صادق است، یکی از مهمترین این موارد، فرصت­هایی برای تغییر شکل آموزش معلمان و موسسات آموزشی در راستای دستیابی به ماهیت تجربی و یادگیری درس تربیت بدنی است (فلورس²¹، 2020). دوران کرونا سبب گردید تا برنامه­ریزان در مدارس برای درس تربیت بدنی سبک جدید آموزش به صورت الکترونیکی را به کار­ گیرند که در نوع خود بی­سابقه بود. از جمله اثرات مثبت دیگر کرونا برای درس تربیت بدنی می­توان به توسعه ورزش در خانه با توجه به فراغت پیش آمده برای دانش­آموزان و سایر افراد اشاره کرد (صفانیا و برهمند، 1399). انجام ورزش در خانه به منظور جلوگیری از عدم فعالیت بدنی یا کم­تحرکی افراد و در نتیجه حفظ یا دستیابی به سلامت جسمانی خوب توصیه شده است (شوندینگر و پوچکو، 2020).   

بحث و نتیجه گیری

هدف از پژوهش حاضر دستیابی به راهبردهایی موثر و کاربردی برای ارتقای کیفیت و سنجش اثربخشی درس تربیت بدنی در مدارس دوره ابتدایی در دوران پساکرونا بود. با این ضرورت که در دوران کرونا که آموزش به صورت مجازی در بستر شبکه­های مجازی دنبال می­شد دروس عملی مثل تربیت بدنی بیشترین آسیب را به خود دید و دانش­آموزان و به خصوص معلمان در اجرا و برگزاری این درس با چالش­های بسیار جدی روبرو بودند. بدین منظور ابتدا مهمترین چالش­های برگزاری درس تربیت بدنی در دوران کرونا و یا به صورت آموزش­های از راه دور با بررسی دقیق تحقیقات پیشین در این زمینه طی سال­های اخیر در ایران و حتی خارج کشور

راهبردهای سنجش اثربخشی درس تربیت بدنی در دوران پسا کرونا با تاملی بر وضع موجود و مطلوب---------------------- کهرازهی                        12 

مشخص و مورد تحلیل قرار گرفتند (یو و جی، 2021؛ شوندینگر و پوچکو، 2020؛ گوان و همکاران، 2020؛ رومن ویناس و همکاران، 2016؛ توماس و همکاران، 2014؛ روحی و همکاران، 1402؛ عسکری و اکبری، 1400؛ عبدالهی و همکاران، 1400). براساس این چالش­ها راهبردهایی موثر و کارآمد جهت بهبود سنجش اثربخشی هرچه بهتر درس تربیت بدنی در دوران پساکرونا و همچنین جبران کاستی های قبلی نسبت به این درس به صورت عمیق و کارشناسانه ارائه شد.

در دوران کرونا، شبکه شاد به عنوان بستر اصلی آموزش­های مجازی در کشور در کنار معلمان برای دانش­آموزان برای درس تربیت بدنی برنامه­های ویژه­ای آماده کرد. در این راستا شبکه شاد سرویس سلامت و ورزش را در قالب چندین کانال با هدف آماده­سازی و آموزش فعالیت­­های بدنی برای دانش­آموزان در بخش­هایی از قبیل نرمش صبحگاهی، تربیت بدنی، سلامت، آمادگی جسمانی، طرح پاک (پایش آمادگی کودک)، کوچ (کنترل وزن و چاقی دانش­آموزان)، بهداشت، تغذیه و سبک زندگی سالم، ایمنی و محیط زیست برای استفاده معلمان و دانش­آموزان ارائه داد. علاوه بر امکانات این شبکه مجازی، معلمان نقش بی­بدیلی در کیفیت و سنجش اثربخشی تدریس و فرآیند آموزش دارند. معلمان تربیت بدنی نیز با توجه به تخصص حرفه­ای خود در ماهیت این درس رسالت سنگینی برعهده دارند. معلمان تربیت بدنی مهمترین و اساسی­ترین چالش خود در دوران کرونا در این درس را عدم تعامل دوطرفه و مشارکت فیزیکی عنوان کرده بودند. بسیاری از معلمان در این دوران سعی کردند تا به صورت آنلاین و برخط فعالیت­های بدنی را در خانه برای دانش­آموزان اجرا کنند و آنان را به اجرای این فعالیت­های ورزشی با هدف داشتن تحرک در خانه تشویق نمایند. معلمان تربیت بدنی جهت بالابردن آمادگی جسمانی دانش­آموزان آن­ها را به شرکت در فعالیت­های فوق برنامۀ ورزشی مدرسه سوق دهند یا به انجام فعالیت­های ورزشی در کانون­های ورزشی تشویق کنند. همچنین، می­توانند به آن­ها تکلیف خانگی فعالیت بدنی ارائه دهند تا در اوقات فراغت زیر نظر والدین خود آن­ها را اجرا کنند (جعفری و همکاران، 1396).

یکی دیگر از موارد مهم در اثربخشی درس تربیت بدنی توجه به روش های یاددهی-یادگیری فعال است. از دیگر عوامل اثربخش؛ توجه به مراحل تدریس در درس تربیت بدنی، نحوه مدیریت کلاس، درنظر گرفتن تکالیف هوشمند و همچنین ارزشیابی بر اساس شاخص­های موجود درس تربیت بدنی است (راهنمای تدریس تربیت بدنی دوره ابتدایی، 1391). به این منظور نیاز است تا معلمان و مربیان درگیر تربیت بدنی، آموزش­های لازم مبتنی بر ویژگی­های فرهنگی و بومی را بگذرانند. همچنین در طی این مطالعه به اهمیت آموزش مجازی اشاره شد؛ در این راستا آموزش تربیت بدنی باید مبتنی بر فاوا باشد. در آخر به پژوهشگران این عرصه پیشنهاد می شود که روش­های تدریس نوین خاص مبتنی بر درس تربیت بدنی را پیگیری کنند، همچنین به پاسخ این پرسش بپردازند که چگونه آموزش تربیت بدنی مبتنی بر فاوا باشد. از محدودیت­های این پژوهش می­توان، به وابستگی صرف به داده­های کتابخانه­ای و اینترنتی و عدم بررسی مطالعه به صورت میدانی و محدودیت در دامنه چالش­ها و درنظرنداشتن تمامی ابعاد و چالش­ها در کنار نادیده گرفتن تاثیر سایر عوامل محیطی، اجتماعی و خانوادگی در اثربخشی درس تربیت بدنی در مدارس اشاره کرد.

سپاسگزاری

از تمامی افرادی که در انجام اين پژوهش ما را ياری نمودند، تشکر و قدرداني می شود.  

تعارض منافع

بنا بر اظهار نویسندگان، این مقاله حامی مالی و تعارض منافع ندارد.

فصلنامه روان پژوهی و مطالعات علوم رفتاری زمستان 1403 2(4): 1- 15--------------------------------------- کهرازهی                               13     

منابع

تسلیمی، زهرا (1400). نقش مدرسه در پیشگیری و کنترل وزن و چاقی دانش­آموزان، رشد آموزش تربیت بدنی (ویژه نامه کنترل وزن و چاقی)، 3-2.

جعفری، سلمان؛ کاشف، مجید؛ آزمون، جواد (1396). مقایسه اثر شیوه­های اجرای فعالیت بدنی خارج از کلاس بر برخی عوامل آمادگی جسمانی دانش­آموزان پسر. پژوهش در مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی. ۷ (۱۴) : 48-37.   

حمیدی، محسن؛ نجفی جویباری، لیلا (1399). الگوی توسعه ورزش تربیتی درآموزش و پرورش در زمان بروز بحران‌های بهداشتی: مطالعه موردی پاندمی کووید 19، پژوهش در ورزش تربیتی، 8 (20): 32-17.

دهنوی، احمد و همکاران (1397). دستنامه تربیت بدنی ویژه آموزگاران ابتدایی (دوره اول)، معاونت پرورشی، موسسه فرهنگی منادی تربیت، وزارت آموزش و پرورش.

راهنمای تدریس تربیت بدنی دوره ابتدایی (راهنمای معلم) (1391). دفتر برنامه­ریزی و تالیف کتاب­های درسی، ناشر اداره کل چاپ و توزیع کتاب­های درسی، وزارت آموزش و پرورش.

رنجبر، حافظ (1395). عوامل تاثیرگذار بر کیفیت­بخشی درس تربیت بدنی از دیدگاه معلمان تربیت بدنی استان مازندران، پایان نامه کارشناسی ارشد تربیت بدنی و علوم ورزشی، دانشگاه شمال.

روحی، انوشه؛ یکتایار، مظفر؛ خدامرادپور، مرتضی (1402). چالش­های پیش روی آموزش درس تربیت بدنی در مدارس پس از کرونا در افق 1405، پژوهش در ورزش تربیتی، 11 (30): 251-219.                                 

صفانیا، علی محمد؛ برهمند، رها (1399). ارزیابی اثرات ویروس کرونا در صنعت ورزش، فصلنامه روان شناسی تربیتی، 16 (56): 131-119.

عبدالهی، محمدحسن؛ غلامی ترکسلویه، سجاد؛ عباسیان، مهدی (1400). تدوین مدل عوامل موثر در اثربخشی آموزش مجازی درس تربیت بدنی عمومی در شرایط همه­گیری کرونا، نشریه پژوهش در ورزش تربیتی، 9 (25): 110-89.

عسکری، فاطمه؛ اکبری، مائده (1400). ارائه چالش­های سلامتی یادگیری در دوران کرونا و راهکارهایی برای آن، دومین همایش ورزش و سلامت عمومی.

قاسمیان، فرحناز؛ قاسمیان، بهناز (1399). چگونه توانستم دانش­آموزان را به درس تربیت بدنی در شرایط کرونا علاقمند کنم؟ سومین همایش ملی دستاوردهای ورزشی دانش­آموزی، سنندج، اداره کل آموزش و پرورش استان کردستان.

محمدبیگی، معصومه؛ بهرامی، شهاب؛ عیدی، حسین؛ ویسی، کوروش (1399). شناسایی شاخص­های توسعه یافتگی آموزش تربیت بدنی در مدارس ایران. مدیریت مدرسه، 8 (2): 30-27.

 

 

 

 

راهبردهای سنجش اثربخشی درس تربیت بدنی در دوران پسا کرونا با تاملی بر وضع موجود و مطلوب---------------------- کهرازهی                        14 

Apriyanto, R & Adi, S. (2021). Effectiveness Of Online Learning and Physical Activities Study In Physical Education During Pandemic Covid 19. Kinestetik : Jurnal Ilmiah Pendidikaصفانیاn Jasmani. 5. 64-70. 10.33369/jk.v5i1.14264.

Blain, D. O., Standage, M., & Curran, T. (2022). Physical education in a post-COVID world: A blended-gamified approach. European Physical Education Review, 28(3), 757-776. https://doi.org/10.1177/1356336X221080372    

Flores, MA. (2020). Preparing teachers to teach in complex settings: opportunities for professional learning and development, European Journal of Teacher Education, 43:3, 297-300.  DOI: 10.1080/02619768.2020.1771895  

Guan H, Okely AD, Aguilar-Farias N, Del Pozo Cruz B, Draper CE, El Hamdouchi A, Florindo AA, Jáuregui A, Katzmarzyk PT, Kontsevaya A, Löf M, Park W, Reilly JJ, Sharma D, Tremblay MS, Veldman SLC (2020). Promoting healthy movement behaviours among children during the COVID-19 pandemic. Lancet Child Adolesc Health; 4(6):416-418. doi: 10.1016/S2352-4642(20)30131-0.

Gumbo, S., Magonde, S., & Nhamo, E. (2017). Teaching strategies employed by physical education teachers in Gokwe North primary schools. International Journal of Sport, Exercise and Health Research, 1 (2): 61-65.

Hambali, S., Akbaruddin, A., Bustomi, D., Rifai, A., Iskandar, T., Ridlo, A., ... & Tyas, R. (2020). The effectiveness learning of physical education on pandemic covid-19. Universal Journal of Educational Research, 8 (12), 8428-32. 

He, Q. (2024). Research on Reforming Physical Education Teaching Strategies Based on Student Needs Perspective. Frontiers in Sport Research, 6(3). 1-5.

Jeong HC, Young So W. (2020). Difficulties of Online Physical Education Classes in Middle and High School and an Efficient Operation Plan to Address Them. Int J Environ Res Public Health. 5;17(19):7279. doi: 10.3390/ijerph17197279.

Martins J, Marques A, Gouveia ÉR, Carvalho F, Sarmento H, Valeiro MG. (2022). Participation in Physical Education Classes and Health-Related Behaviours among Adolescents from 67 Countries. Int J Environ Res Public Health. 15;19(2):955. doi: 10.3390/ijerph19020955.

Mujiono, M., & Gazali, N. (2021). Literature review: Physical education in the covid-19 pandemic. JUARA: Jurnal Olahraga, 6(1), 50-63.

Nieman D & Wentz LM (2019). The compelling link between physical activity and the body's defense system. J Sport Health Sci; 8(3):201-217. doi: 10.1016/j.jshs.2018.09.009 

 

فصلنامه روان پژوهی و مطالعات علوم رفتاری زمستان 1403 2(4): 1- 15--------------------------------------- کهرازهی                               15     

O’Brien, W, Manolis Adamakis, Niamh O’ Brien, Marcos Onofre, João Martins, Aspasia Dania, Kyriaki  Makopoulou, Frank Herold, Kwok Ng & João Costa (2020). Implications for European Physical Education Teacher Education during the COVID-19 pandemic: a cross-institutional SWOT analysis, European Journal of Teacher Education, 43:4, 503522, DOI: 10.1080/02619768.2020.1823963  

Roman-Viñas B, Chaput J-P, Katzmarzyk PT (2016). Proportion of children meeting recommendations for 24-hour movement guidelines and associations with adiposity in a 12-country study. Int J Behav Nutr Phys Act;13:123.

Ruiz-Ranz, E., & Asín-Izquierdo, I. (2024). Physical Activity, Exercise, and Mental Health of Healthy Adolescents: A Review of the last 5 Years., Sports Medicine and Health Science, https://doi.org/10.1016/j.smhs.2024.10.003.

Schwendinger, F & Pocecco, E (2020). Counteracting Physical Inactivity during the COVID-19 Pandemic: Evidence-Based Recommendations for Home-Based Exercise. International Journal of Environmental Research and Public Health. 17. 3909. 10.3390/ijerph17113909.

Tomás, GC & Leo, Francisco & Gonzalez, Inmaculada & Mouratidis, Thanasis & Ntoumanis, Nikos (2014). Perceived coach-created and peer-created motivational climates and their associations with team cohesion and athlete satisfaction: evidence from a longitudinal study. Journal of Sports Sciences.

Varea, V., Riccetti, A., González-Calvo, G., Siracusa, M., & García-Monge, A. (2024). Physical Education and COVID-19: what have we learned?. Curriculum Studies in Health and Physical Education, 15(3), 340-357.

Voll, S. (2023). Corona and Now? The Consequences of the Corona Pandemic and Possibilities of Intervention of School Sport. US-China Education Review, 13 (4): 232-236.

Xie, L. (2023). Reform and innovation strategies in physical statistics teaching based on student needs. Contemporary Sports Science and Technology, 13(23), 60-63. 

Yu, J, & Jee, Y (2021). "Analysis of Online Classes in Physical Education during the COVID-19 Pandemic" Education Sciences 11, no. 1: 3. https://doi.org/10.3390/educsci11010003 

 

 

---

[1]  . Nieman & Wentz

[2]  . Ruiz-Ranz & Asin Izquierdo

[3]  . Guan

[4]  . Mujinio & Gazali 

[5]  . Schwendinger & Pocecco

[6]  . Varea

[7]  . Stefan Voll

[8]  . Apriyanto & Adi 

[9]  . Jeong & Yang so

[10]  . Hambali 

[11]  . Yu & Jee

[12]  . Tomas

[13]  . Roman Vinas

[14]  . Gumbo, Magonde & Nhamo 

[15]  . Blain

[16]  . Martines

[17]  . He

[18]  . O' Brien

[19]   Yu & Jee 

[20]  . Xie

[21]  . Flores  

---