تحلیلی بر عملکرد مدیریت و برنامه ریزی شهری در سرپل ذهاب پس از وقوع زلزله
محورهای موضوعی : مطالعات برنامه ریزی شهری و منطقه ای
مجید شمس
1
,
عباس ملک حسینی
2
,
ویدا مروی
3
1 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملایر
2 - دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملایر
3 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملایر، ملایر، ایران
کلید واژه: عملکرد مدیریت , برنامه ریزی شهری , سرپل ذهاب , وقوع زلزله,
چکیده مقاله :
زلزله به عنوان مخرب ترین بلایای طبیعی عصر حاضر همواره اهمیت خود را بطور عینی در مناطق شهری نمایان کرده است که بر اساس میزان بزرگی خود می تواند در مدت کوتاهی بحرانهای عظیمی بیافریند. در این راستا شهر سرپل ذهاب به عنوان نمونه موردی انتخاب گردید و در ادامه برای بررسی نقش برنامه ریزی شهری در کاهش آسیب پذیری شهر رابطه ای تهیه و پیشنهاد شد که در این رابطه عوامل و متغیرهای دخیل در آسیب پذیری شهر شاملدسترسی به فضاهای باز عمومی، تراکم جمعیتی، تراکم ساختمانی، کیفیت بنا، دسترسی ها، همجواری با کاربری های خطرناک، هرکدام در تعداد کلاس های مشخص تعریف و سپس بر روی آنها فرایند بی مقیاس سازی پیاده شد.روش گردآوري اطلاعات در اين تحقيق از روش هاي معمول در مطالعات شهري شامل بررسی های اسنادی و مطالعات میدانی نظير مراجعه به مراکز آماري ، کتابخانه ها ، مراکز اطلاعاتي ، پرکردن پرسشنامه در محل و بررسي اسناد پايه طرح بازسازي شهر سرپل ذهاب پيروي خواهد کرد. به منظور آزمون فرضیه های تحقیق ، پرسشنامه اي با توجه به معیارهای تهیه شده و در محل و توسط شهروندان تکميل خواهد شد . يافته هاي پرسشنامه ها بر اساس يکي از روش هاي کمي تجزيه و تحليل اطلاعات و تحليل علّي بين متغيرها و توسط نرم افزار SPSS بررسي شد . بر اساس یافته های پرسشنامه ها می توان میزان رضایت شهروندان را از کیفیت مولفه های محیطی در فضای عمومی در حال بازسازی و همچنین میزان مطلوبیت آن ها ارزیابی کرد . علاوه بر آن وجود و میزان همبستگی بین زیر معیارها و تأثیراتی که در محدوده مورد مطالعه بر یکدیگر دارند برآورد شد. نتایج حاکی از آنست که میانگین رتبه اقدامات مدیران در هر چهار بعد قانونگذاري، فرهنگسازي، برنامه ریزي و طراحی شهري پایین تر از حد متوسط می باشد. در این میان وضعیت اقدامات آنان در مورد شاخص حمایت هاي زیرساختی نسبت به شاخص هاي دیگر بهتر بوده است و در این زمینه موثرتر بوده اند و پس آن شاخص قانونگذاري با اختلاف بسیار کمی از حمایت هاي زیر ساختی قرار می گیرد و سپس برنامه ریزي شهري با میانگین 2.14 در رده بعدي قرار دارد و در نهایت اقدامات مدیران در ارتباط با مولفه فرهنگسازي با میانگین رتبه 2.01 وضعیت نامناسب تري نسبت به سایر مولفه هاي مطرح شده در این پژوهش دارد. از طرف دیگر با توجه به نتایج بدست آمده از این پژوهش مدیران شهري در موارد تصمیم گیري، نظارت و اجرا که گویه هاي اصلی تشکیل دهنده شاخص قانونگذاري در این پژوهش می باشند نیز به طور کلی چندان موثر نبوده اند.
Earthquakes, as the most destructive natural disasters of the present era, have always demonstrated their importance objectively in urban areas, which, based on their magnitude, can create huge crises in a short period of time. In this regard, the city of Sar-e-Pul-Zahab was selected as a case study, and then a relationship was prepared and proposed to examine the role of urban planning in reducing the vulnerability of the city. In this regard, the factors and variables involved in the vulnerability of the city, including access to public open spaces, population density, building density, building quality, access, and proximity to dangerous uses, were defined in a specific number of classes, and then a de-scaling process was implemented on them. The data collection method in this study will follow the usual methods in urban studies, including document reviews and field studies such as visiting statistical centers, libraries, and information centers, filling out a questionnaire on site, and reviewing the basic documents of the reconstruction plan for the city of Sar-e-Pul-Zahab. In order to test the research hypotheses, a questionnaire will be completed on site and by citizens according to the prepared criteria. The findings of the questionnaires were examined based on one of the quantitative methods of data analysis and causal analysis between variables and using SPSS software. Based on the findings of the questionnaires, it is possible to evaluate the level of citizens' satisfaction with the quality of environmental components in the public space under reconstruction, as well as their desirability. In addition, the existence and degree of correlation between the sub-criteria and the effects they have on each other in the study area were estimated. The results indicate that the average rank of managers' actions in all four dimensions of legislation, culture, planning, and urban design is lower than average. Meanwhile, the status of their actions regarding the infrastructure support index has been better than other indicators and they have been more effective in this field, and then the legislation index is ranked very close to infrastructure support, and then urban planning is in the next rank with an average of 2.14, and finally, managers' actions in relation to the culture component with an average rank of 2.01 are in a more unfavorable position than the other components discussed in this study. On the other hand, according to the results of this study, urban managers have not been very effective in decision-making, monitoring, and implementation, which are the main items constituting the legislative index in this study.
ابدالی، یعقوب؛ حاتمی نژاد، حسین؛ احمد پور، احمد و زیاری ، کرامت الله. (1398). تحلیل و ارزیابی آسیب پذیری بافت فرسوده و ناپایدار شهر بجنورد در برابر زلزله. کاوشهای جغرافیایی مناطق بیابانی 41-63
احدنژاد روشتی، محسن ؛ تیموری، اصغر ؛ طهماسبی مقدم، حسین و واعظ لیواری، مهناز ، (1399). تحلیل فضایی آسیب پذیری شبکه معابر شهری در برابر زلزله با رویکرد مدیریت بحران (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهر زنجان)، مجله مخاطرات محیط طبیعی، 9(26)، 77-90.
بازدار، سجاد؛ زندمقدم، محمدرضا و کامیابی، سعید. (1399). سنجش و ارزیابی کمی آسیب پذیری شهری در برابر زلزله نمونه مورد استان ایلام. تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی 197-212
تقوی، ابراهیم ؛ صمدزاده، رسول و معصومی ،محمدتقی ، (1402). بررسی و تبیین وضعیت تاب آوری ابنیه بافت فرسوده شهر مرند با استفاده از GIS، فصلنامه آمایش محیط، 15(59)، 207-225.
حسینی، احمد ؛ رمضانی، علی ؛ لعلی نیت ،ایلیا و حسینی نژاد، وفا ، (1400). طراحی و توسعه سیستم مکان مبنای تخمین آسیب زلزله در منطقه کلان شهری تهران، فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری - منطقه ای، 11(41)، 1-19.
خدادادی، فاطمه ؛ انتظاری، مژگان و ساسان پور، فرزانه ، (1398). تحلیل آسیب پذیری شهری در برابر مخاطره زلزله با روشELECTRE FUZZY (مطالعه موردی: کلان شهر کرج)، فصلنامه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 20(56)، 93-113.
روستایی ،شهریور ، ؛ حقی ،حسین و جداری، امیر ، (1398). ارزیابی میزان تاب آوری کالبدی محیط های شهری در برابر زلزله(نمونه موردی کلانشهر تبریز)، فصلنامه پژوهش اجتماعی، 11(43)، 121-141.
زند مقدم، محمدرضا ، (1401). بررسی نقش فضاهای باز شهری منطقه 20 شهرداری تهران در کاهش آسیب های ناشی از زلزله، مجله جغرافیا و روابط انسانی، 5(3)، 389-409.
زنگی آبادی، علی و دادیود، عبدالرضا. (1398). اولویت بندی عوامل تاثیرگذار بر پهنه های آسیب پذیر بافت کالبدی شهر گرگان. تحقیقات جغرافیایی .1.
شمس، مجید ؛ معصوم پور سماکوش، جعفر ؛ سعیدی ،شهرام و شهبازی، حسین ، (1390). بررسی مدیریت بحران زلزله در بافت های فرسوده شهرکرمانشاه مطالعه ی موردی: محله فیض آباد، فصلنامه آمایش محیط، 4(13)، 41.
عزت پور، صدف و قادری، مبین. (1399). برنامه ریزی راهبرد کاهش آسیب پذیری دانشکده معماری دانشگاه کردستان در برابر زلزله. دانش پیشگیری و مدیریت بحران 142-151
علوی، سید علی ؛ حسینی، سید مصطفی ؛ بهرامی، فریبا و عاشورلو ،مهراب ، (1395). ارزیابی میزان آسیب پذیری بافت های شهری با استفاده از ANP و GIS (مطالعه موردی: شهر سمیرم)، نشریه اطلاعات جغرافیایی (سپهر)، 25(100)، 129-146.
علی اکبری، اسماعیل ؛ طالشی، مصطفی ؛ کرمی، محمدرضا و ملکی، کیومرث ، (1400). تحلیل آسیب پذیری ابعاد طبیعی، کالبدی، اجتماعی و اقتصادی کلان شهر کرمانشاه در برابر زلزله، نشریه اطلاعات جغرافیایی (سپهر)، 30(117)، 223-249.
غضنفر پور، حسین و حامدی، محدثه ، (1396). سطح بندی میزان آسیب پذیری بافت های شهر کرمان بر اساس معیارهای منطق فازی، مجله جغرافیا و توسعه، 15(48)، 153-170.
کمانرودی کجوری، موسی ؛ سلیمانی، محمد و قاسمی، محمد ، (1398). بررسی نقش کاربری زمین در آسیب پذیری بافت فرسوده شهر در برابر زلزله-مورد مطالعه: بخش مرکزی شهر سبزوار، نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، 6(4)، 37-52.
گودرزی، مجید ؛ هاشمی قندعلی، فرخنده و سلطانی، زهرا ، (1402). ارزیابی تاب آوری محیط شهری در برابر مخاطرات طبیعی با تاکید بر زلزله با استفاده از تحلیل های مکانی GIS و روش فازی AHP مطالعه موردی: شهرستان مسجدسلیمان، نشریه مطالعات ساختار و کارکرد شهری، 10(36)، 63-87.
مددی ،عقیل ؛ اصغری، صیاد ؛ زارعمند، زهرا و قلعه ،احسان ، (1401). مدل سازی و پهنه بندی خطر زلزله با استفاده از مدل تاپسیس فازی(مطالعه موردی: شهر کرمانشاه)، نشریه مدیریت بحران، 11(2)، 1.
معرب، یاسر ؛ سپهرزاد، بهناز و نادری، مصطفی ، (1399). ارزیابی آسیب‌پذیری بافت‌های شهری در برابر زلزله با رویکرد پدافند غیرعامل (مورد مطالعه: منطقه 2 شهر تهران)، فصلنامه پدافند غیرعامل، 11(2)، 31-43.
نوروزی، اصغر ؛ دادرس، بیژن و ریاحی، رامین. (1399). مکان یابی سایت های اسکان موقت برای آسیب دیدگان زلزله در شهر بروجن. پژوهش های بوم شناسی شهری . 153-170
هادی، الناز ؛ پورمحمدی، محمدرضا ؛ حکیمی، هادی و هادی، الهام ، (1400). بررسی سازگاری کاربری های شهری در راستای افزایش تاب آوری در برابر زلزله، مطالعه موردی منطقه 4 شهرداری تبریز، نشریه جغرافیا و برنامه ریزی، 25(77)، 277-289.
Li, Y. 2009. Sites selection of ATMs based on Particle Swarm Optimization．International Conference on Information Technology and Computer Science．
Lin H, Kao J, Li K and Hwang HH (1996). Fuzzy GIS Assisted Landfill Sitting Analysis, Proceeding of International Conference on Solid Waste Technology and Management.
Tai, C.A. Lee, Y. Lung, L. Ching, Y. Ishii, H. 2010. An Earthquake Evacuation Shelter Feasibility Analysis Applying with GIS Model Builder. Computers and Industrial Engineering (CIE)．
Tsai, C.-Hung ChiangW. Ling, L.Meng, L. 2007. Application of geographic information system to the allocation of disaster shelters via fuzzy models．，Engineering Computations．
XU1, W. OKADA, N. HATAYAMA, M. TAKEUCHI, Y. 2008. A Model Analysis Approach for Reassessment of the Public Shelter Plan Focusing both on Accessibility and Accommodation Capacity for Residents - Case Study of Nagata Ward in Kobe City, Japan．Journal of Natural Disaster Science．Vol:28，85-90．
Yonca Aydin N, Kentel E, Duzgun H.S, (2013). GIS-based site selection ethodology for hybrid renewable energy systems: A case study from western Turkey, Energy Conversion and Management, Volume 70, Pages 90-106.
