آموزه‌ها و انگاره‌های تربیتی و فرهنگی جلال الدین محمد بلخی در کتاب‌های درسی دهۀ (90-80)
محورهای موضوعی :حجت الله حشمتی نسب 1 , سید مجید تقوی بهبهانی 2 , محمد فاضلی 3
1 - زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات، دانشگاه آزاد مشهد ، مشهد ، ایران
2 - زبان و ادبیات فارسی،دانشکده ادبیات ، دانشگاه آزاد مشهد ، مشهد ، ایران
3 - گروه زبان و ادبيات عربی،دانشگاه فردوسی مشهد
کلید واژه: همدلی, دیوارهای ذهنی, فهم نسبی, شیدایی, دردهای روحی, شادی معنوی.,
چکیده مقاله :
آثار مولانا سرشار از آموزه‌های عمیق عرفانی و اخلاقی است که در قالب یک نظام تربیتی و فرهنگی متعالی ارائه شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد. مولانا با نگاه جامع نگردر باطن و وجودانسان سير می كند. بر اين اساس انسان¬ها براي والايش نگاه خود، نياز به همدلی دارند. آموزه‌های مولانا بیشتر به وحدت فرهنگ و همدلی درجوامع انسانی متمرکز است و به مخاطب توصیه می‌کند برای ایجاد همدلی باید دیوارهای ذهنی برداشته شود. آموزه‌های او آرمان‌گرایانه است و انسان آرمانی او آراسته به تمامی فضیلت‌ها و منزه از تمامی رذیلت¬هاست. آنچه در جامعه می‌بیند «دد و دام و همراهان سست عناصر است» و آنچه می‌خواهد «شیر خدا و رستم دستان» است. به همین دلیل است که با وسعت نگرش و باور به منطق گفتگو، چراغ به دست در پی انسان کامل می‌گردد. جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی کتاب¬های فارسی است که در دورة متوسطة دوم در طی دو دهۀ 80 و90 چاپ و تدریس شده است. این دوره شامل چهار عنوان کتاب فارسی دهم، یازدهم، دوازدهم و پیش دانشگاهی است. هدف غایی این پژوهش شناسایی آموزه‌های او و تاثیر آن بر معنویت دانش‌آموزان و رفتار دینی آنان و روابط اجتماعی آن¬هاست. یافته‌ها نشان می‌دهد آموزه‌های او جهان شمول است او در آثارش مانع‌زدایی و آسیب‌شناسی روحی می‌کند و برای پرورش روحانی انسان راهکار می‌دهد. نتیجه می‌گیریم که با دیدگاه تربیتی و عرفانی او جامعۀ انسانی با صلح و دوستی، می توانند زندگی مطلوب‌تری داشته باشند.
The works of Rumi are filled with profound mystical and ethical teachings, presented within the framework of an elevated educational and cultural system. The findings suggest that, according to Rumi, the identity of each person should be sought in their inner self and essence, rather than in their history or past. Accordingly, his teachings are mainly focused on the unity of culture and empathy in human societies, emphasizing the need for empathy in human communities. He advises his audience that in order to create empathy, mental walls must be removed. His teachings are idealistic, and his ideal human is adorned with all virtues and free from all vices. What he observes in society are "wild beasts, cattle, and companions of weak elements," while what he desires are "the lion of God and Rustam of the Strong Arms." This is why, with a broad vision and belief in the logic of dialogue, he searches for the perfect human with a lantern in hand.The statistical population of this research includes all Persian textbooks taught in secondary education during the 80s and 90s, which include the books for the 10th, 11th, 12th grades, and pre-university level. The ultimate goal of this research is to identify his teachings and their impact on students' spirituality, their religious behavior, and their social relationships. The findings indicate that his teachings are universal. In his works, he removes barriers and addresses the spiritual challenges, providing solutions for the spiritual development of humans. We conclude that, through his educational and mystical perspective, we can achieve a more desirable human society.
- احدیان، محمد و آقازاده، محرم (1399). راهنمای روش‌های نوین تدریس برای کارآموزی، تهران: آیش.
2- احمدوند، محمدعلی (1372). روان شناسی بازی، دانشگاه پیام نور.
3-احمدی ،حمید (1386). هویت ملیت و قومیت، تهران: موسسۀتحقیقات وتوسعۀ علوم انسانی.
4-ادبیات فارسی پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی(1390- 1380).شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران.
5- ادبیات فارسی2 سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی(1390- 1380).شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران.
6-ادبیات فارسی 3 سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی(1390- 1380). شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران.
7- اسلامی ندوشن، محمد(1381). ناردانه‌ها.
8- ______،_____ (1390). جام جهان بین.
9- اشرف‌زاده, رضا؛ناروئی (1395). پیام‌های انسان‌ساز عرفان عطّار و مولانا برای بشر امروز، فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسی، ش 12، ص 143-161.
10- انتصار فومنی، غلامحسین و همکاران (1384). روانشناسی عمومی، تهران: سرافراز.
11- آندره بلوش، مارک (1377). رشد روانی – عاطفی کودک؛ ترجمۀ فرشته توکلی، واژۀ صبح.
12- تدین. (1394). عدم و معانی آن در مثنوی و غزلیات مولانا جلال‌الدین محمّد بلخی. پژوهش‌های ادب عرفانی، ش 6، ص 25-64.
13- خامنه ای ،سید علی خرداد وتیر (1367).عظمت زبان فارسی ولزوم حراست آن ، نی.
14- درودیان ،ولی الله (1369 ).در جستجوی الهام شاعران ، تهران:چشمه.
15- رشد آموزش زبان و ادب فارسی(1396 ). دورۀ سی و یکم ، پا ییز ،شمارۀ 1 .
16- زبان وادبیات فارسی پیش دانشگاهی دفتر تالیف کتب درسی (1395). شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی
17- سیف، علي اكبر (1390) . اندازه گیري، سنجش و ارزشیابي آموزشي، تهران: دوران.
18- سیدآبادی، علی اصغر (1380). شعر در حاشیه تهران، ویژه نشر.
19 -شعاری نژاد ،علی اکبر(1364). ادبیات کودکان، اطلاعات.
