بررسی جایگاه و شخصیت زنان در منظومۀ کوراوغلو

محورهای موضوعی : زبان، گویش ها و ادبیات آذری

محمّدحسین نیکداراصل ¹ , فرود عبدالهی ²

1 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران.
2 - دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران.

تاریخ دریافت : 1403/09/24 تاریخ پذیرش : 1404/02/21 تاریخ انتشار : 1404/02/22

کلید واژه: جایگاه زنان, منظومۀ کوراوغلو, دلاوری, عشق, شخصیت.,

چکیده مقاله :

برخلاف اغلب متون سنّتی که زنان در آن‌ها جایگاه چندان برجسته‌ای ندارند و گاهی از آن‌ها با ویژگی‌های منفی یاد می‌شود؛ سیمای غرورآفرین، زیبا و وجه مثبتی از زنان در منظومۀ کوراوغلو نمود دارد. داستان کوراوغلو آکنده از زنانی است که زندگی آسوده و مجلّل را کنار گذاشته و راهی دشوار برای رسیدن به آزادی و عدالت در پیش می‌گیرند. زنان در داستان کوراوغلو، حضوری اثرگذار و سازنده دارند و دارای ویژگی‌های خردورزی، نفوذ کلام، کارگشا در امور حیاتی، رفتار سنجیده و عشقی مقدس و پاک هستند. زنانی که منفعل نیستند و با اقدامات خود سبب پایداری سرزمین و خاندان خود می‌شوند. آن‌ها شریک زندگی خودشان را با عشق و دیدن درایت طرف مقابل برمی‌گزینند و تن به ازدواجی بدون شناخت نمی‌دهند و برای ایشان تمام رسوم پیش از ازدواج، نظیر عقد، جشن عروسی و غیره نیز رعایت می‌شود. به طور کلی، شخصیت زنان در این منظومه را می‌توان به دو گروه تقسیم کرد؛ گروه نخست شخصیت‌هایی با نقش اصلی و پررنگ، برجسته و سازنده‌اند و گروه دوم شخصیت‌هایی با نقش فرعی و کم‌رنگ و تحت تأثیر دیگر اشخاص مهم داستانند. این پژوهش بر اساس تحلیل کیفی محتوا به بررسی جایگاه و شخصیت زنان در منظومۀ کوراوغلو به شیوۀ اسنادی می‌پردازد.

چکیده انگلیسی:

Contrary to most traditional texts where women lack prominent status and are often depicted with negative traits, the Epic of Koroğlu portrays women with a dignified, beautiful, and positive image. The story of Koroğlu is replete with women who forsake a comfortable and luxurious life to embark on a difficult path towards achieving freedom and justice. Women in the Epic of Koroğlu hold influential and constructive roles, characterized by wisdom, eloquence, effectiveness in critical matters, thoughtful behavior, and sacred, pure love. These women are not passive; through their actions, they contribute to the stability of their land and lineage. They choose their life partners based on love and recognition of the other's wisdom, refusing marriages without prior acquaintance. Furthermore, all pre-marital customs, such as the marriage contract (ʿaqd) and wedding celebrations, are observed for them. Overall, the female characters in this epic can be divided into two groups: the first group comprises characters with primary, prominent, and constructive roles, while the second consists of characters with secondary, subdued roles who are influenced by other major figures in the story. Based on qualitative content analysis, this research examines the status and character of women in the Epic of Koroğlu using a documentary method.

منابع و مأخذ:

بلاغی اینالو، علی(1398). نگاهی دیگر به جایگاه زن در شاهنامه فردوسی، پویش در آموزش علوم انسانی، 5(17)، 109-125. Dor:20.1001.1.27172260.1398.5.17.9.3
بهرنگی، صمد (1348). مجموعۀ مقاله‌ها. تبریز: انتشارات شمس.
بهرنگی، صمد (1387). کوراوغلو و کچل حمزه. تبریز: انتشارات بهرنگی.
حمیدیان، سعید، تقوائی، شیرین، و طهماسب، فرهاد (1401). تحلیل تطبیقی نقش زنان در تراژدی‌های فرزندکشی در اساطیر مختلف. سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، 15(82)، 1-21. DOI:10.22034/bahareadab.2023.15.6565.
خالقی‌مطلق، جلال(1395). زنان در شاهنامه. ترجمۀ احمد بی‌نظیر. تهران: نشر مروارید.
رسمی، عاتکه (1392). بررسی تطبیقی داستان‌های رستم و کوراوغلو. فرهنگ و ادبیات عامه، 1(2)، 25-52. Dor:20.1001.1.23454466.1392.1.2.6.4
رسمی، عاتکه، و رسمی، سکینه (1394). بررسی تطبیقی پیوند عشق و حماسه در شاهنامۀ فردوسی و داستان کوراوغلو. ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی، 11(40)، 209-237. Dor:20.1001.1.20084420.1394.11.40.7.9
رئیس‌نیا، رحیم (۱۳۶۸). کوراوغلو در افسانه و تاریخ. تبریز: نشر نیما.
طهماسب، محمدحسین (۱۴۰۰). حماسۀ کوراوغلو. ترجمۀ ولی راعی. تبریز: نشر اختر.
کرمی، محمدحسین، و حسام پور، سعید(1384). تصویر و جایگاه زن در داستان های عامیانه «سمک عیار» و «داراب نامه». علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، 22(1)، 125-136.
کریمی، محمدرضا (۱۳۸۱). سیمای زن در فرهنگ و ادب آذربایجان. تهران: اندیشۀ نو.
یوسفی، عزیزه (۱۳۹۹). زن در قصه‌های آذربایجان. میانه: دانشگاه آزاد اسلامی.
یوسفی، عزیزه (1400). زنان قصه‌های دیار آذربایجان و نام‌هایشان. روان‌شناسی فرهنگی زن، 13(48)، 99-112. DOR: 20.1001.1.20088426.1400.12.48.83
.