پهنه بندی و منشایابی فلزات سنگین در خاک‌های مناطق صنعتی با استفاده از روش‌های زمین‌شیمیایی و GIS (مطالعه موردی: منطقه گیلاوند)
محورهای موضوعی : کاربرد GIS&RS در برنامه ریزی
شهرزاد خرم نژادیان
1
,
رضا فیروزی زرگر
2
,
مهران خالصی
3
1 - گروه محیط زیست، واحد دماوند، دانشگاه آزاد اسلامی، دماوند، ایران
2 - دانشجوی دکتری علوم و مهندسی محیط زیست
3 - دانشگاه آزاد اسلامی
کلید واژه: فلزات سنگین, شاخص زمین‌انباشتگی (Igeo) , ضریب آلودگی (PI), شاخص غنی‌شدگی (EF), گیلاوند.,
چکیده مقاله :
آلودگی خاک به فلزات سنگین از چالشهای مهم زیست‌محیطی است که از فعالیت‌های انسانی مانند صنایع، کشاورزی، حمل و نقل ناشی می‌شود. هدف از این پژوهش منشایابی فلزات سنگین در خاک‌های مناطق صنعتی بود که در آن به ارزیابی آلودگی خاک منطقه گیلاوند توسط فلزات سنگین کروم، نیکل و کادمیوم پرداخته شد. شاخص‌های غنی‌شدگی (EF)، ضریب آلودگی (PI) و شاخص زمین‌انباشتگی (Igeo) برای تحلیل 10 نقطه نمونه‌برداری استفاده شدند. سپس توزیع مکانی فلزات سنگین با کمک GIS درونیابی شد. نتایج شاخص EF نشان داد که کادمیوم با مقادیر 8.2 تا 9.4 بیشترین غنی‌شدگی را دارد، در حالی که کروم و نیکل در محدوده 3.5 تا 8.1 و 2.7 تا 6.5 قرار گرفتند. شاخص PI نیز آلودگی شدید تا بسیار شدید را برای کادمیوم در نقاط 1، 4 و 5 (مقادیر 4.5 تا 4.9) تأیید کرد. شاخص Igeo بالاترین آلودگی را برای کادمیوم در نقاط 4 و 9 (3.7 و 3.6) نشان داد. تحلیل GIS توزیع مکانی آلودگی را مشخص کرد و مناطق بحرانی را شناسایی نمود. این نتایج تأثیر مستقیم فعالیت‌های صنعتی، به‌ویژه کارگاه‌های آبکاری فلزات، را بر افزایش آلودگی خاک نشان داد. پیشنهادات شامل محدودسازی فعالیت‌های آلاینده، استفاده از فناوری‌های تصفیه نوین و ایجاد کمربند سبز برای کاهش آلودگی است. یافته‌ها می‌توانند در مدیریت زیست‌محیطی و کاهش آلودگی خاک منطقه مؤثر باشند.
Soil contamination with heavy metals is one of the important environmental challenges that arises from human activities such as industry, agriculture, and transportation. The aim of this study was to identify the origin of heavy metals in soils of industrial areas, in which it assessed the soil contamination of Gilavand region by heavy metals chromium, nickel and cadmium. Enrichment indices (EF), pollution coefficient (PI) and geoaccumulation index (Igeo) were used to analyze 10 sampling points. The spatial distribution of heavy metals was then interpolated with the help of GIS. The EF index results showed that cadmium was the most enriched with values of 8.2 to 9.4, while chromium and nickel were in the range of 3.5 to 8.1 and 2.7 to 6.5. The PI index also confirmed severe to very severe pollution for cadmium in points 1, 4 and 5 (values of 4.5 to 4.9). The Igeo index showed the highest pollution for cadmium in points 4 and 9 (3.7 and 3.6). GIS analysis determined the spatial distribution of pollution and identified critical areas. These results showed the direct impact of industrial activities, especially metal plating workshops, on increasing soil pollution. Suggestions include limiting polluting activities, using modern treatment technologies and creating green belts to reduce pollution. The findings can be effective in environmental management and reducing soil pollution in the region.
1. حسینی، ا.، و همکاران. (2018). بررسی آلودگی فلزات سنگین در خاک‌های اطراف مناطق صنعتی اصفهان. مجله محیط‌زیست ایران، 19(4)،91-75.
2. خسروی معصومه، بهرامی فر نادر، قاسمپوری سید محمود. (1390)، بررسی آلودگی فلزات سنگین(Zn ،Hg ،Pb ،Cd و Cu) در رسوب سه بخش تالاب انزلی. سلامت و محیط زیست.; ۴ (۲) :۲۲۳-۲۳۲
3. زاهدی، م.، حسن‌زاده، م.، و حسینی، ک. (2020). منشایابی آلودگی فلزات سنگین در خاک‌های منطقه صنعتی اراک. مجله علوم محیطی ایران، 21(3)، 60-45.
4. Cheng, H., Li, M., Zhao, C., Li, K., Peng, M., Qin, A., & Cheng, X. (2014). Overview of trace metals in the urban soil of 31 metropolises in China. Journal of Geochemical Exploration, 139, 31-52.
5. Cheng, H., Li, M., Zhao, C., Li, K., Peng, M., Qin, A., & Cheng, X. (2015). Overview of trace metals in the urban soil of 31 metropolises in China: Distribution, sources, and potential human health risk. Journal of Cleaner Production, 112, 26–39.
6. Cheng, H., Xu, Y., Li, X., & Wang, J. (2019). Heavy metal pollution in industrial soils and its influence on the surrounding environment: A study of a mining area in China. Environmental Science and Pollution Research, 26(14), 14536–14548.
7. EPA, U. (1996). Method 3050B: Acid Digestion of Sediments. Sludges, and Soils, 449.
8. Kabata-Pendias, A., & Pendias, H. (2010). Trace elements in soils and plants (4th ed.). CRC Press.
9. khosravi M, Bahramifar N, Ghasempour M. Survey of Heavy Metals (Cd, Pb, Hg, Zn and Cu) Contamination in Sediment of Three Sites Anzali Wetland. ijhe 2011; 4 (2) :223-232 Alloway, B. J. (2013). Heavy metals in soils: Trace metals and metalloids in soils and their bioavailability. Springer Science & Business Media.
10. Li, Z., Ma, Z., van der Kuijp, T. J., Yuan, Z., & Huang, L. (2019). A review of soil heavy metal pollution from mines in China: Pollution and health risk assessment. Science of the Total Environment, 468–469, 843–853.
11. Muller, G. M. M. G. M. G. M. G. P. (1969). Index of geoaccumulation in sediments of the Rhine River.
12. Siew, T. F., Lim, J. E., & Lee, C. K. (2021). GIS-based spatial analysis of heavy metal contamination in urban soils of Malaysia. Applied Geochemistry, 128, 104935.
13. Zahri, S., Mohammadi, A., & Rezaei, M. (2020). Assessment of heavy metal contamination in soils around mining industries in Iran: A geochemical perspective. Journal of Geochemical Exploration, 2169(5), 106595.
14. Fazeli, G., Karbassi, A., Khoramnejadian, S., & Nasrabadi, T. (2019). Evaluation of urban soil pollution: a combined approach of toxic metals and polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs). International Journal of Environmental Research, 13, 801-811.
