شناسایی و ارزیابی پیشایندها و پسایندهای رفتار شهروندی سازمانی (دستاوردی برای مدیران دانشگاه‌های علوم پزشکی)
محورهای موضوعی : مدیریت دولتی
1 - علوم پزشکی
کلید واژه: پیشایند, پسایند, رفتار,
چکیده مقاله :
پژوهش حاضر با هدف ارزیابی پیشایندها و پسایندهای رفتار شهروندی سازمانی دانشگاه‌های علوم پزشکی در سال 1399 صورت گرفت. روش پژوهش بر اساس هدف کاربردی و از نظر گردآوری داده‌ها کیفی – کمی بوده و حالت ترکیبی (آمیخته) بود. جامعه آماری پژوهش در بخش کیفی شامل دانشگاهی، مدیران و کارشناسان مباحث رفتاری و آموزشی که به‌صورت هدفمند انتخاب شدند و دربخش کمی شامل؛ کارکنان ستادی دانشگاه‌های علوم پزشکی جنوب کشور بودند که به شیوه روش نمونه‌گیری طبقه‌ای انتخاب شدند. 26 مؤلفه نهایی حاصل از مرور ادبیات و پژوهش‌های مشابه و روش دلفی به دست آمد که در قالب پیشایندها با مؤلفه‌های؛ عوامل فردی؛ عوامل مدیریتی، عوامل سازمانی و ویژگی‌های شغلی؛ و پسایندها با مؤلفه‌های؛ پیامدهای فردی و سازمانی دسته‌بندی شدند. مدل پیشنهادی در مدل‌سازی معادلات ساختاری و نرم‌افزار SmartPLS تحلیل و مدل نهایی ارائه گردید. نتایج پژوهش حاکی از تأیید تمامی روابط پژوهش مبنی بر تأثیر پیشایندها عوامل فردی به میزان 523/0، عوامل مدیریتی به میزان 372/0، عوامل سازمانی به میزان 506/0، ویژگی‌های شغلی به میزان 399/0، بر رفتار شهروندی سازمانی و همچنین تأثیر رفتار شهروندی سازمانی بر پیامدهای فردی به میزان 502/0 و بر پیامدهای سازمانی دانشگاه علوم پزشکی به میزان 575/0 سطح اطمینان 99 درصد بود.
The present study aimed to evaluate the antecedents and consequences of organizational citizenship behavior in medical universities in 2019. The research method was based on an applied purpose and qualitative-quantitative in terms of data collection and was a mixed method. The statistical population of the study in the qualitative section included academics, managers, and experts in behavioral and educational topics who were selected purposefully, and in the quantitative section included; staff members of medical universities in the south of the country who were selected using the stratified sampling method. The final 26 components were obtained from a review of the literature and similar research and the Delphi method, which were categorized in the form of antecedents with the components of; individual factors; managerial factors, organizational factors, and job characteristics; and consequences with the components of; individual and organizational consequences. The proposed model was analyzed in structural equation modeling and SmartPLS software, and the final model was presented. The results of the study indicated that all research relationships were confirmed based on the effect of antecedents of individual factors at a rate of 0.523, managerial factors at a rate of 0.372, organizational factors at a rate of 0.506, and job characteristics at a rate of 0.399 on organizational citizenship behavior, as well as the effect of organizational citizenship behavior on individual outcomes at a rate of 0.502 and on organizational outcomes of the University of Medical Sciences at a rate of 0.575, with a confidence level of 99%.
طبرسا، غلامعلی. و رامین مهر، حمید. (1389). ارائه مدل رفتاری شهروندی سازمانی؛ چشم انداز مدیریت دولتی، 3: 103-117.
جعفری فکرت، امین. و حسینی شکیب، مهرداد. (1397). بررسی تأثیر رهبری خدمتگزار بر فرهنگ سازمانی، تعهد سازمانی، رفتار شهروندی سازمانی و عملکرد کارکنان، مطالعات منابع انسانی.
دهقانان، حامد.، صوفی، بامداد.، محمدی مقدم، یوسف.، جوادیان، رضا.(1395). شناسایی عوامل مؤثر بر رفتار شهروندی سازمانی پلیس راهور ناجا، فصلنامه مطالعات مدیریت انتظامی، 3: 373-390.
رحیم نیا، فریبرز.، میرزایی، وحید. (1393). ارزیابی مدل مفهومی پیش بینی رفتار شهروندی سازمانی پرستاران بر اساس سبک زندگی و تعهد سازمانی، فصلنامه مدیریت پرستاری، 3: 41-62.
رمضانی، ایوب.، یحیی زاده فر، محمود.، شیرخدایی، میثم. (1392). بررسی تأثیر رفتار شهروندی سازمانی بر عملکرد دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی: مورد مطالعه دانشگاه مازندران، آموزش عالی ایران، 5 (2).
روشندل، طاهره.، مقصودی، مسعود. (1394). رابطه بین جو سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی خبرنگاران شاغل، فصلنامه رسانه، 1: 25-45.
شائمی، علی.، شعبانی نفت چالی، جواد.، خزایی پول، جواد. (1392). تحلیل تأثیر جو سازمانی ادراک شده بر رفتار شهروندی، نشریه پرستاری و مامایی جامع نگر، 24 (73)، 27-37.
صائبی، محمد.، حاجی لو، وحید. (1396). بهسازی رفتارهای شهروندی سازمانی با ایجاد محیط سازمانی مطلوب، فصلنامه مدیریت توسعه و تحول، (ویژه نامه)، 41-51.
عظیم زاده، سید مرتضی.، صاحبکاران، محمدعلی.، مرادی، محمد. (1397). بررسی عوامل مؤثر بر رفتار شهروندی سازمانی در صنعت ورزش ایران، فراتحلیل مطالعات موجود، مطالعات مدیریت ورزشی، 10 (48): 294-267.
فلاحت گر، سلمان.، دل افروز، ندا. (1396). رفتار شهروندی سازمانی و بررسی عوامل مؤثر بر آن با توجه به نقش متغیرهای حمایت اجتماعی و رضایت مصرف کننده، پایان نامه دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد پردیس بین المللی بندر انزلی.
قادر زاده، امید.، شبان، کاوه. (1397). وضعیت شهروندی در شهر سنندج و عوامل مؤثر بر آن، برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی.
موسوی، محمد. (1397). طراحی تبیین مدل اخلاقی رفتار شهروندی سازمانی، اخلاق در علوم و فناوری، 13 (1): 154-163.
نعیمی، امیر.، پزشکی راد، غلامرضا.، نجفلو، پریسا. (1394). تحلیل اثرات فرهنگ سازمانی بر رفتار شهروندی سازمانی در وزارت جهاد کشاورزی، علوم ترویج و آموزش کشاورزی، 1 (11): 73-87.
نیکونام طوسی، حجت.، سمیعی، روح الله.، جعفری، علی.، یوسفی، حمیدرضا. (1393). بررسی عوامل مؤثر در بروز رفتار شهروندی سازمانی و پیامدهای آن، دومین همایش ملی مدیریت کسب و کار، همدان، مرکز توسعه پایدار علم و صنعت فرزین.
