زیبایی‌شناسی اضطراب: اکفراسیس و جدال وجودی در بوف کور صادق هدایت از منظر فلسفه هایدگر
دیدار انور احمد الهموندی
1
(
دانشجوی دکترای فلسفه هنر، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سنندج، سنندج، ایران
)
خسرو سینا
2
(
استادیار دانشکده هنر و معماری دانشگاه کردستان، سنندج، ایران
)
سید صادق زمانی
3
(
، گروه فلسفه هنر، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج
)
بدریه قوامی
4
(
گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران
)
کلید واژه: بوف کور, صادق هدایت, اکفراسیس, مارتین هایدگر,
چکیده مقاله :
رمان بوف کور اثر صادق هدایت، به‌عنوان یکی از شاخص‌ترین آثار مدرنیسم ادبیات فارسی، به‌طور عمیق به بحران‌های وجودی انسان مدرن می‌پردازد. این مقاله با بهره‌گیری از دیدگاه فلسفی مارتین هایدگر، تکنیک اکفراسیس در این رمان را تحلیل کرده است و نشان می‌دهد که چگونه هدایت از این ابزار برای بازنمایی اضطراب وجودی، بیگانگی و مرگ بهره گرفته است. مفاهیمی چون دازاین، هستی برای مرگ و زمانمندی در این اثر به‌طور ضمنی از فلسفه هایدگر الهام گرفته و در قالب توصیفات بصری و حسی تجسم‌یافته‌اند. تحلیل صحنه‌های کلیدی اکفراسیس در رمان نشان می‌دهد که هدایت، با استفاده از توصیفات دقیق و تصاویر چندحسی، بحران‌های فلسفی و روان‌شناختی شخصیت اصلی را به نمایش می‌گذارد. از پرده گلدوزی شده و سایه‌های بی‌سر گرفته تا خانه مه‌آلود و نقاشی زن مرده، هدایت پیوندی میان زیبایی‌شناسی ادبی و مفاهیم فلسفه وجودی برقرار کرده است. این پژوهش با رویکردی بین‌رشته‌ای، جایگاه بوف کور را به‌عنوان اثری فلسفی در ادبیات مدرنیستی ایران برجسته ساخته و ارتباط آن را با جریان‌های جهانی وجودگرایی آشکار می‌سازد.
چکیده انگلیسی :
Sadegh Hedayat’s The Blind Owl, recognized as one of the most prominent works of Persian literary modernism, deeply engages with the existential crises of the modern human. This article analyzes the technique of ekphrasis in the novel through the lens of Martin Heidegger’s philosophy, demonstrating how Hedayat employs this tool to portray existential anxiety, alienation, and death. Concepts such as Dasein, being-toward-death, and temporality, implicitly inspired by Heidegger’s philosophy, are embodied through vivid sensory and visual descriptions. An analysis of key ekphrastic scenes in the novel reveals how Hedayat, through precise descriptions and multisensory imagery, depicts the protagonist’s philosophical and psychological crises. From the embroidered curtain and headless shadows to the misty house and the painting of the dead woman, Hedayat establishes a connection between literary aesthetics and existential philosophy. By adopting an interdisciplinary approach, this study highlights The Blind Owl’s position as a philosophical work within Iranian modernist literature and unveils its connections to global existentialist movements.
• احمد خاتمی و محسن نصیری. ۱۳۹۲. «بررسی و مقایسهٔ دو تصویر در بوف کور و طوطی‌نامه.»
• آذر حسینی فاطمی، مصطفی مرادی مقدم و مژگان یحیی زاده. ۱۳۹۲. «گوتیک در ادبیات تطبیقی: بررسی برخی از آثار صادق هدایت و ادگار آلن پو.»
• بیتا دارابی، فاطمه حیدری و بهناز امانی. ۱۳۹۲. «خوانش بینامتنی پیکر فرهاد و بوف کور.»
• حسام کشاورز و علی‌اصغر فهیمی‌فر. ۱۳۹۵. «بازشناسی مبانی نظری نگارگری ایرانی در رمان بوف کور.»
• سهراب طاوسی. ۱۳۹۲. «بوف کور؛ متن معطوف به قدرت خوانش فوکویی بوف کور نوشته صادق هدایت.»
• سیده یاسمین سجادی و منصوره سجادی. ۱۴۰۰. «مطالعهٔ تطبیقی پوچی و شی وارگی در دو رمان بیگانه اثر آلبرکامو و بوف کور اثر صادق هدایت.»
• علیرضا اسدی. ۱۳۹۴. «نقش تشبیه در خلق فضای بوف کور.»
• علیرضا شاهینی و محمدرضا نصر اصفهانی. ۱۳۹۰. «مرگ‌اندیشی هدایت نگرشی فلسفی یا روان‌شناسانه؟!»
• فاطمه حیدری و میثم فرد. ۱۳۹۳. «خوانش لاکانی روان‌پریشی رمان بوف کور.»
• مجید جلاله وند آلکامی. ۱۳۹۴. «راوی بوف کور، رانهٔ مرگ و شکاف در نظم نمادین.»
• هدایت، صادق. (1315). بوف کور. چاپ اول، تهران.
• Azadibougar, A. (2019). Persian Literary Modernism: From the Constitutional Revolution to the 1979 Revolution. Routledge.
• Azadibougar, Omid. (2019). Persian Literary Modernity: From the Constitutional Revolution to the 1979 Revolution. Routledge.
• Beard, M. (1990). Hedayat's "Blind Owl" as a Western Novel. Princeton University Press.
• Blattner, W. D. (1999). Heidegger's Temporal Idealism. Cambridge University Press.
• Chatterjee, A., & Vartanian, O. (2016). Neuroscience of Aesthetics. Annals of the New York Academy of Sciences, 1369(1), 172-194.
• Coulter, Y. C. (2000). A Comparative Post-Colonial Approach to Hedayat's The Blind Owl. CLCWeb: Comparative Literature and Culture, 2(3), 8.
• Dreyfus, H. (1991). Being-in-the-World.
• Ghanoonparvar, M. (2004). Prophets of Doom: Literature as a Mirror of Social and Political Struggle in Modern Iran. Mazda Publishers.
• Goldhill, S. (2007). What is Ekphrasis For? Classical Philology, 102(1), 1-19.
• Heffernan, J. A. (2004). Museum of Words: The Poetics of Ekphrasis from Homer to Ashbery. University of Chicago Press.
• Heffernan, J. A. W. (2004). Museum of Words: A History of the Idea of Poetic Form. University of Chicago Press.
• Heydari Abkenar, G., Salahi, A., & Akbari Beyragh, H. (2024). A Comparative Study of the Concept of Time in The Blind Owl and Its Film Adaptation Based on the Viewpoints of Henri Bergson and Gilles Deleuze. The Journal Of Linguistic and Rhetorical Studies, 15(36), 87-118.
• Karimi-Hakkak, A. (1992). [Review of Hedayat’s Blind Owl as a Western Novel, by M. Beard]. World Literature Today, 66(1), 197–197. DOI:10.2307/40148084
• Milani, A. (2004). Lost Wisdom: Rethinking Modernity in Iran. I.B. Tauris.
• Milani, R., V., Lavie, C.J., & Mehra, M.R. (2004). Cardiopulmonary Exercise Testing: How Do We Differentiate the Cause of Dyspnea? Circulation, 110(4), e27-e31.
• Mitchell, W.J. (1994). Ekphrasis and the Other. In Picture Theory: Essays on Verbal and Visual Representation (151-81).
• Mulhall, S. (2005). Routledge Philosophy Guidebook to Heidegger and Being and Time. Routledge.
• Pirnajmuddin, H., & Naseri, S. (2011). Ekphrasis as an Interdisciplinary Study of Visual and Verbal Texts. Interdisciplinary Literary Studies, 13(1), 52–66.
• Shafiee-Sabet, F. (2020). Gothic Modernism in Sadegh Hedayat's The Blind Owl. Journal of Persian Literary Studies, 5(3), 34–51.
• Tamrābādi, M.H., Heydari Tamrābادی, S., & Vaziri, V. (2024). The Effect of Architectural Elements on Creating Atmosphere in the Iranian Surrealist Stories: A Case Study of The Boof-e Koor (the Blind Owl) and Prince Ehtejab. Half-Yearly Persian Language and Literature, 32(96), 111-131.
• Turan, O. (2007). Spaces of Suicide: Architectural Metaphors and Leitmotifs in Sadeq Hedayat's Blind Owl. The Journal of Architecture, 12(2), 193-198.
• Wrathall, M.A., Eds.. (2013). The Cambridge Companion to Heidegger's Being and Time. Cambridge University Press.
• Yasmin, S., Iqbal, I., Abbas, N., & Noreen, M.. (2024). Unveiling Existential Despair: A Kierkegaardian Study of Anger, Suffering and Death in Hedayat’s The Blind Owl. Journal of Applied Linguistics and TESOL (JALT), 7(4), 883-893.
• Yiming, S.. (2020). Living Like a Dervish: Sadegh Hedayat. A Companion to World Literature; pp:1-9
