واکاوی قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی مصوب سال ۱۳۹۸ در منظومه حقوق کودک
محورهای موضوعی : تحقیقات حقوقی بین المللیمریم طاهری 1 , سیدباقر میرعباسی 2
1 -
2 - استاد دانشگاه تهران
کلید واژه: تابعیت, زن ایرانی, مرد خارجی,
چکیده مقاله :
«حق بهرهمندی از تابعیت» از «حقوق بنیادین بشری» است که به فرد، هویت قانونی میدهد و اساساً تحقق حقوق فرد فرع بر معلوم بودن تابعیت وی است؛ زیرا تابعیت امکان عملی بهرهمندی از حقوق فرد را فراهم میآورد؛ لیکن زنان ایرانی مزدوج با مردان خارجی قانوناً امکان آن را نداشتند تا مستنداً به مواد مرتبط قانون مدنی، برای فرزندان زیر 18 سال خود درخواست تابعیت ایران را نمایند و از طرفی به دلیل بیتابعیتی این فرزندان که بعضاً بعد از متواری شدن پدر و نامعلوم بودن هویت وی حاصل میآمد و پیامدهای منفیای؛ چون محرومیت از اوراق هویت و به تبع، محرومیت از حقوقی؛ نظیر حق بر سلامت و آموزش را در بر داشت، «قانون تعيين تكليف تابعيت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ايراني با مردان خارجي» در سال 1385 به تصویب رسید. فرزندان بالای 18 سال که قبل یا حداکثر یک سال بعد از تصویب این قانون در ایران متولد شده بودند، میتوانستند درخواست تابعیت نمایند و به این ترتیب، موضوع حقوق شهروندی آنها و مهمتر، وضعیت آنها قبل از اخذ تابعیت ایران، بدون تعیین تکلیف قانونی باقی میماند؛ لذا قانونگذار برای رفع این محدودیت و با تأثیرپذیری از حقوق بینالملل بشر، در سال 1398، قانون اصلاح قانون فوق الذکر را به تصویب رساند تا ضمن پاسداشت مقام زن ایرانی، زمینههای قانونی لازم برای استیفای حقوق فرزندان زیر 18 سال آنها را فراهم آورد. اگر چه ممکن است اعطای تابعیت به این کودکان گامی مثبت جهت کاهش آسیب ها و مشکلات آنان باشد اما به دلیل عدم شفافیت، عدم تعیین تکلیف برخی موضوعات چالشهایی ایجاد نموده است.
"The right to benefit from citizenship" is one of the "fundamental human rights" that gives a person a legal identity, and basically, the realization of a person's rights depends on his citizenship being known; Because citizenship provides the practical possibility of enjoying one's rights; However, Iranian women married to foreign men were legally unable to apply for Iranian citizenship for their children under 18 years of age based on documents related to the civil law, and on the other hand, due to the statelessness of these children, who sometimes after the father fled and the identity was unknown He had negative consequences; such as deprivation of identity documents and consequently, deprivation of rights; Nazir found the right to health and education, "The Law on Determining the Citizenship of Children Resulting from the Marriage of Iranian Women with Foreign Men" was approved in 2019. in order to remove limitation and with the influence of international human rights, in 2018, the lawmaker approved the law amending the above-mentioned law in order to protect the status of Iranian women and provide the necessary legal grounds for fulfilling the rights of their children under the age of 18. Although granting citizenship to these children may be a positive step to reduce their injuries and problems, but due to the lack of transparency, the lack of assignment of some issues has created challenges.
1.قوانین:
-قانون مدنی#
-قانون تعيين تكليف تابعيت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ايراني با مردان خارجي مصوب1358#
- قانون اصلاح قانون تعيين تكليف تابعيت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ايراني با مردان خارجي 1398#
2. کتب:
-میرعباسی. سیّدباقر، میرعباسی. سیّده فرناز، نظام جهانی ارزیابی و حمایت از حقوق بشر؛ مطالعه نقش ارکان اصلی و شورایی سازمان ملل متحد، ج 2، تهران، جنگل، 1395#
-عباسی بیژن، حقوق بشر و آزادیهای بنیادین (سه نسل حقوق بشر در اسلام، ایران و اسناد بینالمللی و منطقهای)، تهران، دادگستر، 1395، چاپ دوم#
-شریف، محمد؛ گذار از حقوق بینالملل به حقوق بشر، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهشهای حقوقی شهر دانش، 1395#
-آذرپندار، احمدرضا؛ تفسیریه کنوانسیون حقوق کودک ماده 7 حق بر ثبت ولادت، تهران: هفتان،1397#
-عبدی پور فرد، ابراهیم، نابرابری بین چدر و مادر ایرانی در تابعیت به فرزندان، مطالعلت حقوق تطبیقی، 1398
3.مقاله:
-فدوی لنجوانی، سلیمان، نقدی بر قانون ماده واحده تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی مصوب 2 / 7 / 1385، مجله کانون وکلا، شمار ه194 و 195#
-توسلی نائینی، منوچهر،تأملی بر وضعیت کودکان حاصل از ازدواج مردان خارجی با زنان ایرانی با نگاهی بر کنوانسیون حقوق کودک 1989، فصلنامه پژوهشنامه حقوق کیفری، شماره3، 1390#
-امینی، مهدی، امینی، زهرا، تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان غیرایرانی، مجله حقوق خصوصی، دوره 16، شماره 2، پاییز و زمستان 1398#
4. Book
#Sarah Joseph and Melissa Castan, " the International Covenant on Civil and Political Rights" (3rd edition), ( Oxford university press, 2013).
5. Documents
- Concluding observations on the combined third and fourth periodic reports of the Islamic Republic of Iran, CRC/C/IRN/CO/3-4, 14 March 2016, Available at:
#https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/15/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fIRN%2fCO%2f3-4&Lang=en
- Consideration of reports submitted by States parties under article 40 of the Covenant, Islamic Republic of Iran, CCPR/C/IRN/CO/3, 29 November 2011, Available at:
#https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/15/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CCPR%2fC%2fIRN%2fCO%2f3&Lang=en
- General comment No. 14 (2013) on the right of the child to have his or her best interests taken as a primary consideration (art. 3, para. 1), CRC/C/GC/14, 29 March 2013, Available at:
#https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/15/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fGC%2f14&Lang=en
