واکاوی قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی مصوب سال ۱۳۹۸ در منظومه حقوق کودک
الموضوعات : International Legal Researchمریم طاهری 1 , سیدباقر میرعباسی 2
1 -
2 - استاد دانشگاه تهران
الکلمات المفتاحية: تابعیت, زن ایرانی, مرد خارجی,
ملخص المقالة :
«حق بهرهمندی از تابعیت» از «حقوق بنیادین بشری» است که به فرد، هویت قانونی میدهد و اساساً تحقق حقوق فرد فرع بر معلوم بودن تابعیت وی است؛ زیرا تابعیت امکان عملی بهرهمندی از حقوق فرد را فراهم میآورد؛ لیکن زنان ایرانی مزدوج با مردان خارجی قانوناً امکان آن را نداشتند تا مستنداً به مواد مرتبط قانون مدنی، برای فرزندان زیر 18 سال خود درخواست تابعیت ایران را نمایند و از طرفی به دلیل بیتابعیتی این فرزندان که بعضاً بعد از متواری شدن پدر و نامعلوم بودن هویت وی حاصل میآمد و پیامدهای منفیای؛ چون محرومیت از اوراق هویت و به تبع، محرومیت از حقوقی؛ نظیر حق بر سلامت و آموزش را در بر داشت، «قانون تعيين تكليف تابعيت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ايراني با مردان خارجي» در سال 1385 به تصویب رسید. فرزندان بالای 18 سال که قبل یا حداکثر یک سال بعد از تصویب این قانون در ایران متولد شده بودند، میتوانستند درخواست تابعیت نمایند و به این ترتیب، موضوع حقوق شهروندی آنها و مهمتر، وضعیت آنها قبل از اخذ تابعیت ایران، بدون تعیین تکلیف قانونی باقی میماند؛ لذا قانونگذار برای رفع این محدودیت و با تأثیرپذیری از حقوق بینالملل بشر، در سال 1398، قانون اصلاح قانون فوق الذکر را به تصویب رساند تا ضمن پاسداشت مقام زن ایرانی، زمینههای قانونی لازم برای استیفای حقوق فرزندان زیر 18 سال آنها را فراهم آورد. اگر چه ممکن است اعطای تابعیت به این کودکان گامی مثبت جهت کاهش آسیب ها و مشکلات آنان باشد اما به دلیل عدم شفافیت، عدم تعیین تکلیف برخی موضوعات چالشهایی ایجاد نموده است.
1.قوانین:
-قانون مدنی#
-قانون تعيين تكليف تابعيت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ايراني با مردان خارجي مصوب1358#
- قانون اصلاح قانون تعيين تكليف تابعيت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ايراني با مردان خارجي 1398#
2. کتب:
-میرعباسی. سیّدباقر، میرعباسی. سیّده فرناز، نظام جهانی ارزیابی و حمایت از حقوق بشر؛ مطالعه نقش ارکان اصلی و شورایی سازمان ملل متحد، ج 2، تهران، جنگل، 1395#
-عباسی بیژن، حقوق بشر و آزادیهای بنیادین (سه نسل حقوق بشر در اسلام، ایران و اسناد بینالمللی و منطقهای)، تهران، دادگستر، 1395، چاپ دوم#
-شریف، محمد؛ گذار از حقوق بینالملل به حقوق بشر، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهشهای حقوقی شهر دانش، 1395#
-آذرپندار، احمدرضا؛ تفسیریه کنوانسیون حقوق کودک ماده 7 حق بر ثبت ولادت، تهران: هفتان،1397#
-عبدی پور فرد، ابراهیم، نابرابری بین چدر و مادر ایرانی در تابعیت به فرزندان، مطالعلت حقوق تطبیقی، 1398
3.مقاله:
-فدوی لنجوانی، سلیمان، نقدی بر قانون ماده واحده تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی مصوب 2 / 7 / 1385، مجله کانون وکلا، شمار ه194 و 195#
-توسلی نائینی، منوچهر،تأملی بر وضعیت کودکان حاصل از ازدواج مردان خارجی با زنان ایرانی با نگاهی بر کنوانسیون حقوق کودک 1989، فصلنامه پژوهشنامه حقوق کیفری، شماره3، 1390#
-امینی، مهدی، امینی، زهرا، تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان غیرایرانی، مجله حقوق خصوصی، دوره 16، شماره 2، پاییز و زمستان 1398#
4. Book
#Sarah Joseph and Melissa Castan, " the International Covenant on Civil and Political Rights" (3rd edition), ( Oxford university press, 2013).
5. Documents
- Concluding observations on the combined third and fourth periodic reports of the Islamic Republic of Iran, CRC/C/IRN/CO/3-4, 14 March 2016, Available at:
#https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/15/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fIRN%2fCO%2f3-4&Lang=en
- Consideration of reports submitted by States parties under article 40 of the Covenant, Islamic Republic of Iran, CCPR/C/IRN/CO/3, 29 November 2011, Available at:
#https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/15/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CCPR%2fC%2fIRN%2fCO%2f3&Lang=en
- General comment No. 14 (2013) on the right of the child to have his or her best interests taken as a primary consideration (art. 3, para. 1), CRC/C/GC/14, 29 March 2013, Available at:
#https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/15/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fGC%2f14&Lang=en
