بررسی مایه‌های اسطوره‌ای زمان در شعر اوکتاویوپاز و شفیعی‌کدکنی

محورهای موضوعی : ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)

سعید بیت ساعدی ¹ , سیما منصوری ² , مسعود پاکدل ³ , فرزانه رحمانیان کوشککی ⁴

1 - دانشگاه آزاد
2 - دانشگاه آزاد
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی ، واحد گچساران ، دانشگاه آزاد اسلامی، گچساران، ایران
4 - گروه زبان و ادبیات فارسی واحد رامهرمز، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، رامهرمز، ایران.

تاریخ دریافت : 1403/07/11 تاریخ پذیرش : 1403/10/25 تاریخ انتشار : 1404/06/13

کلید واژه: شعر, اسطوره, زمان, اوکتاویوپاز, شفیعی کدکنی,

چکیده مقاله :

در این جستار، جلوه‌های اسطوره‌ای زمان در شعر اوکتاویو پاز و شفیعی کدکنی بررسی و مشابهت‌یابی شده است در این مقاله، به سه جلوۀ زمان بخش‌پذیر و بخش‌ناپذیر تجلی آن در اسطوره؛ بن‌مایه‌های اسطورۀ بازگشت به اصل؛ و در پایان، مایه‌های اسطوره‌ای خلق مدام و استکمال و تدویر اشاره شده است و در روند بررسی و نگارش، کوشش بر آن بوده است تا مقایسۀ تطبیقی میان بازتاب‌های شعری این سه جلوۀ اساطیری زمان در آثار پاز و کدکنی به دست داده شود. روش تحقیق، توصیفی - تحلیلی بوده است و شیوه‌های تحقیق، تطبیقی و مقایسه‌ای همراه با شرح و تأویل پیچش‌های شعر منثور چندمعنایی موردنظر بوده است. هدف از نگارش این جستار، مقایسه و کشف دیدگاه‌های مشابه دو شاعر در موضوع عنصر زمان و زیر مجموعه‌های آن بوده است. این جستار نشان داده است که شعر و اندیشۀ شاعر مکزیکی با وجود برخورداری خاستگاه‌های دانش اساطیر مکزیک و هند؛ دلیلی روشن برای مشابهت و نزدیکی دیدگاه دو شاعر به دست داده است. اسطوره‌های ایرانی که خاستگاه هندوآریایی هم دارند، در شعر شفیعی کدکنی و در شعر پاز - که به واسطۀحضور در هند با اساطیر شرقی آشنایی یافته بود - شباهت‌های بنیادین نشان داده است.

چکیده انگلیسی:

In this essay, the mythical manifestations of time in the poetry of Octavio Paz and Shafii Kodkani have been investigated and compared. The essence of the myth of returning to the original; And in the end, the mythological elements of continuous creation, perfection, and editing have been mentioned, and in the process of review and writing, an effort has been made to provide a comparative comparison between the poetic reflections of these three mythological aspects of time in the works of Paz and Kodkani. The research method has been descriptive-analytical and comparative and comparative research methods along with the description and interpretation of twists of multi-meaning prose poetry have been desired. The purpose of writing this essay was to compare and discover the similar views of two poets on the subject of the element of time and its subsets. This essay has shown that the poetry and thought of the Mexican poet despite having the origins of the knowledge of Mexican and Indian mythology; It has given a clear reason for the similarity and closeness of the views of the two poets. Iranian myths, which have both Indian and Aryan origins, have shown fundamental similarities in the poetry of Shafii Kodkani and in the poetry of Paz - who was familiar with Eastern mythology through his presence in India.ضشصسثیق5ف4ثق3صض

منابع و مأخذ:

اسکندری، رضا. (۱۳۹۷). اکتاویو پاس (سه مقاله). تهران: خرد سرخ.
الیاده، میرچا. (۱۳۸۸). مقدس و نامقدس ماهیت دین. ترجمه: بهزاد سالکی. چاپ دوم. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
---------. (۱۳۹۹). رساله در تاریخ ادیان. ترجمه: جلال ستاری. چاپ ششم. تهران: سروش.
بهار، مهرداد. (۱۳۶۹). بندهش. تهران: طوس.
--------. (۱۳۸۸). بندهش. چاپ سوم. تهران: توس.
پاز، اوکتاویو. (۱۳۷۱). سخن پاز. ترجمه: مصطفی رحیمی. تهران: گردون.
---------. (۱۳۸۹). سنگ آفتاب. ترجمه: احمد میرعلایی. تهران: کتاب زمان.
---------. (۱۳۹۰). آزادی. ترجمه: حسن قباد. چاپ دوم. تهران: ثالث.
---------. (۱۴۰۰). هزارتوی تنهایی. ترجمه: شهباز محمدی‌زاده و نیسی. تهران: لوح فکر.
پورنامداریان، تقی. (۱۳۸۶). رمز و داستان‌های رمزی در ادب فارسی. چاپ ششم. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
ترقی، گلی. (۱۳۸۷). بزرگ بانوی هستی. چاپ دوم. تهران: نیلوفر.
زنر، آرسی. (۱۳۸۴). زروان یا معماری زرتشتی گری. ترجمه: دکتر تیمور قادری. چاپ اول. تهران: امیرکبیر.
سپهری، سهراب. (۱۳۸۹). هشت کتاب. تهران: نشر بهزاد.
ستاری، جلال. (۱۳۸۸). سیمای زن در فرهنگ ایران. چاپ پنجم. تهران: مرکز.
شایگان، داریوش. (۱۳۹۳). پنج اقلیم حضور. چاپ دوم. تهران: فرهنگ معاصر.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (۱۳۸۸ الف). درستایش کبوترها. تهران: سخن.
---------------. (۱۳۸۸ ب). ستاره دنباله‌دار. چاپ ششم. تهران: سخن.
---------------. (۱۳۸۸ ج). هزاره دوم آهوی کوهی. چاپ پنجم. تهران: سخن.
---------------. (۱۳۸۸ ج). شب‌خوانی. چاپ نهم. تهران: سخن.
---------------. (۱۳۸۸ د). مرثیه‌های سرو کاشمر. چاپ ششم. تهران: سخن.
---------------. (۱۳۸۹). بوی جوی مولیان. چاپ دهم. تهران: سخن.
---------------. (۱۳۸۹ ج). مثل درخت در شب باران. چاپ دهم. تهران: سخن.
---------------. (۱۳۹۱). گزیده اشعار. چاپ هشتم. تهران: مروارید.
شوالیه، ژان و گربران، آلن. (۱۳۸۸). فرهنگ نمادها. ترجمه: سودابه فضایلی. چاپ دوم. تهران: جیهون.
کربن، هانری. (۱۳۸۷). انسان نورانی در تصوف ایرانی. ترجمه: فرامرز جوهری نیا. چاپ دوم. تهران: آموزگار خرد.
کریمی‌پناه، ملیحه، و رادفر، ابوالقاسم. (۱۳۹۰). «تجلی اسطوره در شعر م. سرشک (شفیعی کدکنی)». ادبیات پارسی معاصر، ۱(۱ (پیاپی 1))، 81-100. SID. https://sid.ir/paper/221528/fa.
گلرخ ماسوله، اسماعیل، و شفیع صفاری، محمد. (۱۳۹۹). «تحلیل اسطوره شناختی مجموعه شعر هزاره دومِ آهوی کوهی شفیعی کدکنی؛ با اشاراتی به درک مسئله هویت». مطالعات ملی، ۲۱(۱ (پیاپی 81))، 83-108. SID. https://sid.ir/paper/88973/fa.
کمیبل، جوزف. (۱۳۸۹). قهرمان هزار چهره. ترجمه: شادی خسرو پناه. چاپ چهارم. مشهد: گل آفتاب.
لوفلردلانو، م. (۱۳۶۴). زبان رمزی افسانه‌ها. ترجمه: جلال ستاری. تهران: توس.
محمودی، مریم، و خادمی، احمد. (۱۳۹۸). «سنگ آفتاب اکتاویو پاز و تأثیر آن بر ذهن و زبان شاملو». پژوهش ادبیات معاصر جهان (پژوهش زبان‌های خارجی)، 24(۲)، 565-582. SID. https://sid.ir/paper/182360/fa.
نوابی، ایرما. (۱۳۸۵) «نماد نقاب, همزاد و دیگری در آثار اکتاویو پاز». پژوهش زبان‌های خارجی، - (۳۰)، 127-144. SID https://sid.ir/paper/83367/fa.
یونگ، کارل گوستاو. (۱۳۹۲). انسان و سمبول‌هایش. ترجمه: محمود سلطانیه. چاپ نهم. تهران: جامی.