نمودهای پوپولیسم در سیاحتنامة ابراهیم بیگ
محورهای موضوعی : فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسیصلحیّه زورافکن 1 , آرش مشفقی 2 , حسین داداشی 3
1 - گروه زبان و ادبیات فارسی واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران
2 - دانشيار، گروه زبان و ادبيات فارسي، دانشگاه آزاد اسلامی،بناب،ايران
3 - استاديار، گروه زبان و ادبيات فارسي، دانشگاه آزاد اسلامی،بناب،ايران
کلید واژه: پوپولیسم, ادبیّات پوپولیستی, مشروطه, زین العابدین مراغه ای, سیاحت نامه.,
چکیده مقاله :
انقلاب مشروطیّت ایران تحوّل عظیمی را در ادبیّات فارسی ایجاد نمود و باعث روی آوردن شاعران و نویسندگان این دوره به مفاهیم و مضامینی غیر از آنچه که در قدیم بوده است؛ گردید. دورة مشروطه، دورة بیداری ایرانیان بود. مردم ایران در دورة مشروطه کم کم با دنیای غرب آشنا شدند. نتیجة این بیداری نگاه تازه به جهان و جامعة خود بود. چند دهه قبل از انقلاب مشروطه یعنی در دهة 1870 جنبش اجتماعی پوپولیسم در میان روشنفکران روسیه پدید آمد و کم کم اندیشههای این جنبش به نقاط دیگر جهان منتشر شد. پوپولیسم روشی سیاسی است که از حقوق مردم عامّه در برابر گروه نخبه یا روشن فکر طرفداری نشان می دهد. ادیبان و اندیشمندان جهان از اندیشههای این جنبش در آثارشان بهره بردهاند. شاعران و نویسندگان عصر مشروطه نیز، تحت تأثیر ادبای جهان، و با مشاهدۀ اوضاع نابسامان کشور، از آموزههای پوپولیسم استفاده کردند و سعی بر آگاهی مردم داشته و برای بهبـود اوضـاع جامعه تلاش می کردند. زین العابدین مراغهای از جمله نویسندگانی بود که با نگارش سیاحت¬نامة ابراهیم¬بیگ تعصّب خود را نسبت به ایران نشان داد و در بیداری جامعه گام مؤثری برداشت. در این جستار به روش توصیفی ـ تحلیلی جنبه¬های گوناگون تفکّرات پوپولیستی در سیاحت نامة ابراهیم بیگ مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایج تحقیق بیانگر آن است که نویسنده اهداف پوپولیسم را به صورت مثبت و تأثیرگذار درجهت رفع مشکلات مردم و رسیدن به عدالت اجتماعی به کار برده است.
Iran's constitutional revolution created a huge change in Persian literature and it caused the poets and writers of this period to turn to new concepts and themes.The constitutional period was the information period of Iranians. Iranian people got to know the western world during this period .the result was a new look at the world and society. In 1870, populism movement emerged among Russian intellectuals, and the ideas of this movement gradually spread to other parts of the world. Populism is a political method that favors the rights of the common people against the elite or intellectual group. Literati and intellectuals of the world have used the ideas of this movement in their works. The poets and writers of the constitutional era, under the influence of world literati, and observing the chaotic situation of the country, used the teachings of populism and they tried to make people information and tried to improve the society. Zain al-Abdin Maraghei was one of the writers who showed her prejudice towards Iran by writing the travelogue of Ibrahim Beyg and took an effective step in informationing the society. In this essay, various aspects of populist thoughts in Ibrahim bey's travelogue have been analyzed in a descriptive-analytical way. In this essay, various aspects of populist thoughts in Ibrahim Bey's travelogue have been analyzed in a descriptive-analytical way. The research results show that the author has used the goals of populism in a positive and effective way to solve people's problems and achieve social justice
1- آشوری، داریوش، (1373)، دانش¬نامة سیاسی، چاپ شانزدهم، تهران، نشر مروارید.
2- آلیک، ملیکا، (1392)، «رمان به¬طرز سیاحت¬نامه»، نشریة سوره اندیشه، شماره 70، صص 249ـ250.
3- تاگارت، پل، (1385)، پوپولیسم، ترجمة حسن مرتضوی، نشر آشیان.
4- خلیلی، محسن، (1397)، «نشانگان فروپاشی دودمان قاجار از منظر سیاحت نامة ابراهیم بیگ»، جامعه شناسی تاریخی، دورة 10، شمارة 1، صص 81ـ100.
5- خوئینی، عصمت، تابستان (1390)، «تازه های اندیشه و زبان در کتاب سیاحت¬نامه»، فصل¬نامة تخصصی سبک¬شناسی نظم و نثر فارسی(بهار ادب)، سال چهارم، شمارة دوّم، شمارة پیاپی 12، صص 141 ـ 156.
6- درویشی، هادی، و مؤمنی، سمیّه، بهار (1399)، «تأملی دربارة پدیدة پوپولیسم و انواع آن»، فصلنامة علمی ـ ترویجی جامعه فرهنگ و رسانه، شمارة 34، صص 69 ـ 85.
7- سلامی، فائزه،(1398)، «جامعه شناسی فرهنگی رمان سیاحت¬نامه ابراهیم¬بیگ»، انجمن ترویج زبان و ادب فارسی دانشگاه گیلان، صص 480 ـ 499.
8- رحیق اغصان، علی، (1384)، دانش¬نامه در علم سیاست، تهران، نشر فرهنگ صبا.
9- صدری افشار، غلامحسین و حکمی، نسرین و نسترن،(1384)، فرهنگ گزیدة فارسی، چاپ اوّل، تهران، نشر فرهنگ معاصر.
10- کسروی، احمد، (1344)، تاریخ مشروطة ایران، نشر امیرکبیر.
11- کشاورز، کریم، (1371)، هزار سال نثر پارسی، انتشارات انقلاب اسلامی.
12- لاکلائو، ارنستو و دیگران،(1388)، درستایش پوپولیسم، ترجمة احمد ایزدی و عباس ارض¬پیما، تهران، نشر رخداد نو.
13- مراغه¬ای، زین¬العابدین، (1357)، سیاحت¬نامة ابراهیم¬بیگ، با مقدمه و حواشی باقر مؤمنی، چاپ چهارم، چاپخانة نوبهار.
14- میرصادقی،جمال، (1382)، داستان¬نویس¬های معاصر ایران، تهران، نشر اشاره.
15- ناظمی، سهیلا، و آتش¬سودا، محمّدعلی، (1391)، «زبان سیاحت¬نامة مراغه¬ای»، فصلنامة رشد (آموزش زبان و ادب فارسی)، شمارة 2، صص 28 ـ 40.
16- هاوزر، آرنولد، (1361)، تاریخ اجتماعی هنر، ترجمة امید مؤید، چاپ اوّل، تهران، نشردنیای نور.