سنجش و ارزیابی مؤلفه های مؤثردر تاب‌آورسازی اجتماعی شهر بوشهر
محورهای موضوعی : جغرافیا و برنامه ریزی شهری و منطقه ای
علی خسروخواه
1
,
عباس ملک حسینی
2
,
مجید شمس
3
1 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملایر
2 - دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملایر
3 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملایر
کلید واژه: تحلیل فضایی, تاب آوری, GIS, بوشهر,
چکیده مقاله :
امروزه حوادث و بلایای طبیعی بیش از پیش جوامع انسانی را تهدید می کنند که در صورت نداشتن آگاهی و آمادگی، صدمه ای جبران ناپذیری بر زندگی انسان ها، اعم از حوزه ای سکونتی و دیگر ابعاد اقتصادی، اجتماعی، نهادی و کالبدی- محیطی دارد. جوامع برای کاهش اثر بلایای طبیعی رویکرد های متنوعی را در پیش می گیرند. تاب آوری شهری به عنوان یکی از ابعاد کلیدی توسعه پایدار به معنای قابلیت و آمادگی شهر در پاسخگویی و بازیابی در برابر تهدیدات تعریف شده است. هدف از انجام این تحقیق سنجش و ارزیابی مولفه های موثردر تاب‌آورسازی اجتماعی شهر بوشهر می باشد. تحلیل فضایی رویکردی روش شناسانه است که به شناسایی و تحلیل پراکندگی‌ها، روابط متقابل پدیده‌ها، تفاوت‌ها، تشابهات آن‌ها در چارچوب دیدگاه‌های جغرافیایی می‌پردازد. تاب‌آوری به دلیل پویا بودن واکنش جامعه در برابر حوادث، نوعی آینده نگری است و به گسترش گزینش‌های سیاستی برای رویارویی با اعلام قطعیت و تغییر هم کمک می‌کند. روش تحقیق به‌صورت توصیفی - تحلیلی بوده و داده‌ها به روش اسنادی و میدانی (پرسشنامه) جمع‌آوری شده است. جامعه آماری پژوهش 30 نفر از متخصصان در زمینه موضوع بود. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با استفاده از فرآیند تصمیم‌گیری چند معیاره ویکور و روش آنتروپی شانون انجام گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که مولفه های اجتماعی بر اساس مدل ویکور از تاب آوری کامل مناطق 4 و 8 حکایت دارد، در حالی نواحی (2، 3، 4، 5، 6، 7) یعنی (50 درصد از مناطق شهر) از حداقل تاب آوری اجتماعی در برابر مخاطرات طبیعی محروم اند و از تاب آوری کمتری برخوردارند.
Today, natural disasters and accidents threaten human societies more than ever, which, if there is no awareness and preparation, have an irreparable damage on human life, both in the residential area and other economic, social, institutional and physical-environmental dimensions. Societies take various approaches to reduce the effect of natural disasters. Urban resilience is defined as one of the key dimensions of sustainable development in the sense of the ability and readiness of the city to respond and recover against threats. The purpose of this research is to measure and evaluate the effective components in the social resilience of Bushehr city. Spatial analysis is a methodological approach that identifies and analyzes dispersions, interrelationships of phenomena, their differences, similarities within the framework of geographical perspectives. Resilience is a form of foresight due to the dynamic nature of society's response to events and helps to expand policy options to face both uncertainty and change. The research method is descriptive-analytical and the data is collected by documentary and field method (questionnaire). The statistical population of the research was 30 experts in the field. Data analysis was done using Vicor's multi-criteria decision-making process and Shannon's entropy method. The results of the research showed that the social components based on the Vicor model indicate the full resilience of areas 4 and 8, while the areas (2, 3, 4, 5, 6, 7) i.e. (50% of the city's areas) are of minimum resilience. They are deprived of social protection against natural hazards and have less resilience
- رفیعیان، مجتبی.، رضایی، محمدرضا.، عسگری، علی.، پرهیزگار، اکبر.، شایان، سیاوش.1390، تبیین مفهومی تاب آوری و شاخص سازی آن در مدیریت سوانح اجتماع محور. CBDM برنامه ریزی و آمایش فضا. 15(4). 41-19.
- رضایی، محمدرضا. 1392. ارزیابی تاب آوری اقتصادی و نهادی جوامع شهری در برابر سوانح طبیعی. فصلنامه مدیریت بحران. 3: 25-36.
- رضایی، محمدرضا.، سرائی، محمد حسین.، بسطامی نیا، امیر.1395. فصلنامه دانش پیشگیری و مدیریت بحران. دوره ششم. شماره اول. بهار.
- زنگنه معتمدی، محمد.، یاپنگ غراوی، محمد. 1399. ارزیابی الگوی علی تاب آوری شهرها با رویکرد دیمتل فازی مورد مطالعه :شهرهای گرگان و شیروان. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. سال بیستم. شماره 56. صص 329-348.
- شماعی، علی.، ساسان پور، فررزانه.، حسینی، رحمان علی. 1398. تحلیل فضایی تاب آوری شهری درمحله های بخش مرکزی شهر تبریز. پژوهش های جغرافیایی برنامه ریزی شهری. دوره 7. شماره 2. صص 374-349.
- فنی، زهره.، لیلا، معصومی.1395. سنجش و ارزیابی تاثیر سبک زندگی بر میزان تاب آوری شهری(مطالعه تطبیقی محلات قیطریه و شکوفه شمالی). فصلنامه مطالعات جامعه شناختی.19. صص61-84.
- پاکزاد، ج.، بزرگ، ح. 1391. الفبای روانشناسی محیط برای طراحان. تهران. انتشارات آرمان‌شهر.
- حافظ نیا، م ر.، قادری حاجت، م. 1394. مفهوم‌پردازی عدالت فضایی در جغرافیای سیاسی. فصلنامه بین‌المللی ژئوپلیتیک، 11(40): 32-60.
- حسین زاده دلیر، ک.، موسوی، م س.، بایرام زاده، ن.، پاشاچینی، ه. 1400. بررسی تأثیر فضاهای شهری بر الگوهای رفتاری شهروندان (نمونه موردی: خیابان امام «ره»-ارومیه). جغرافیا و توسعه فضای شهری، 9(2)، (پیاپی 17) :۳۷ – ۵۳.
- حیدری، ع.، احدنژاد روشتی، م. 1388. تحلیل سطوح دسترسی و مکان‌یابی مراکز خدمات بهداشتی با استفاده از GIS (مطالعه موردی: بیمارستان‌های استان زنجان). همایش منطقه‌ای ژئوماتیک اسلامشهر.
- درستکار، ا.، ودایع خیری، ر. 1398. سنجش کیفیت زندگی بر مبنای رضایتمندی سکونتی (موردمطالعه: محله گلشن تهران). علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، صص 245-257.
- رضایی، م ر. 1392. ارزیابی تاب‌آوری اقتصادی و نهادی جوامع شهری در برابر سوانح طبیعی. فصلنامه مدیریت بحران، 3: 25-36.
- رضایی، م ر.، سرایی، م ح.، بسطامی نیا، ا. 1395. فصلنامه دانش پیشگیری و مدیریت بحران، دوره ششم، شماره اول: بهار.
- رفیعیان، م.، رضایی، م ر.، عسگری، ع.، پرهیزگار، ا.، شایان، س. 1390، تبیین مفهومی تاب‌آوری و شاخص سازی آن در مدیریت سوانح اجتماع محور. CBDM برنامه‌ریزی و آمایش فضا. 15(4): 41-19.
- زنگنه معتمدی، م.، یاپنگ غراوی، م. 1399. ارزیابی الگوی علی تاب‌آوری شهرها با رویکرد دیمتل فازی (موردمطالعه :شهرهای گرگان و شیروان). نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 20(56): 329-348.
- فنی، ز.، معصومی، ل. 1395. سنجش و ارزیابی تأثیر سبک زندگی بر میزان تاب‌آوری شهری(مطالعه تطبیقی محلات قیطریه و شکوفه شمالی). فصلنامه مطالعات جامعه‌شناختی، (19): 61-84.
- کریمی، س.، مال میرزایی، ف.، موحدی، ر. 1395. تأثیر آموزش کارآفرینی و سودمندی آن بر قصد کارآفرینانه‌ی دانشجویان کشاورزی دانشگاه‌های غرب کشور. پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی، 8(38): 65-51
- نوجوان، م ر. 1395. بررسی مورفومتری و پایش زمین لغزش به کمک سنجش از دور (مطالعه موردی زمین لغزش هاردنگ، غرب استان اصفهان). جغرافیای طبیعی، 9(3) (پیاپی 33): 95-107.
