نوآوری و تحول در برنامه ریزی درسی فلسفه و نقش آن در خلاقیت هنری دانش آموزان دوره دوم ابتدایی
مجید اعتمادی مهر
1
(
دانشگاه شاهد
)
سمانه محمدزاده
2
(
علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم
)
محمد جواد طالعی فرد
3
(
گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم
)
سمیه خاری آرانی
4
(
علوم قرآن و حدیث، دانشگاه قرآن و حدیث قم
)
کلید واژه: آموزش فلسفه, خلاقیت, تفکر هنری, دانش‌آموزان دوره دوم ابتدایی,
چکیده مقاله :
پژوهش حاضر با هدف آموزش فلسفه و نقش آن در خلاقیت و تفکر هنری دانش‌آموزان دوره دوم ابتدایی انجام گردید. رویکرد پژوهش به‌صورت کمی و روش تحقیق شبه آزمایشی از نوع پیش‌آزمایش، پس‌آزمایش و گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل کلیه دانش‌آموزان پایه ششم ابتدایی دخترانه ناحیه4 شهر قم بود، که در سال تحصیلی 1402-1401 مشغول به تحصیل بودند. نمونه آماری دو کلاس بود که یک کلاس به شیوه خاص (گروه آزمایش: 30 دانش‌آموز) و کلاس دیگر به‌شیوه سنتی (گروه کنترل: 30 دانش‌آموز) تحت آزمون شاپیرو – ویلک و آزم لون قرار گرفتند. برای انتخاب نمونه آماری این تحقیق از روش نمونه‌گیری در دسترس استفاده شد. داده‌های پژوهش در دوسطح توصیفی و استنباطی با استفاده از نرم‌افزار آماری spss نسخه 23 مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد آموزش فلسفه در مدارس ابتدایی دوره دوم منجر به بهبود سطح سه بعد از خلاقیت هنری یعنی "کنجکاوی و جسارت، الگوبرداری و ایده‌پردازی و نوآوری" دانش‌آموزان شد. اما برای بعد تخیل و زیبایی‌شناسی چنین اثری مشاهده نگردید. همچنین سطح ابعاد تفکر هنری دانش‌آموزان یعنی "دقت هنری، پرسشگری هنری، ابراز وجود و نگرش هنری، بهره مندی از تخیل، نوآوری و خلاقیت هنری" در اثر آموزش فلسفه دچار ارتقاء شد.
چکیده انگلیسی :
This study was conducted to explore the impact of teaching philosophy on the artistic creativity and thinking of second-grade elementary students. The research approach was quantitative, using a quasi-experimental design with pre-test, post-test, and control group methods. The study population comprised all sixth-grade female students in District 4 of Qom City during the 2023-2024 academic year. The sample included two classes: one class was taught using a specific philosophy-based approach (experimental group: 30 students), while the other class followed a traditional teaching method (control group: 30 students). Both groups were assessed using the Shapiro-Wilk test and Levene's test. The sampling method employed was convenient sampling. Data were analyzed using descriptive and inferential statistics with SPSS software version 23. Results indicated that philosophy instruction in the second-grade elementary schools led to improvements in three aspects of artistic creativity: "curiosity and boldness, modeling and idea generation, and innovation." However, no such effect was observed on imagination and aesthetics. Additionally, the dimensions of artistic thinking, including "artistic precision, artistic inquiry, self-expression and artistic attitude, use of imagination, and artistic innovation and creativity," were enhanced due to philosophy instruction.
ایمان‌نژاد، معصومه؛ ایمان‌زاده، علی؛ تقی‌پور، کیومرث و طهماسب‌زاده شیخلار، داوود (1398). اثربخشی آموزش فلسفه به نوجوانان بر پرورش باورهای زیبایی شناختی و قضاوت‌های اخلاقی دانش‌آموزان دوره متوسطه به روش حلقه کندوکاو فلسفی. فصلنامه پژوهش در مسائل کاربردی تربیت اسلامی. 4 (4): 68-37.
ایرانشاهی، مسلم؛ پیرانی، ذبیح؛ رضایی، محمدهاشم و سیفی، محمد (1396). اثربخشی آموزش فلسفه‌ورزی کودکان بر اخلاق شهروندی و مؤلفه‌های آن در دانش‌آموزان دختر ابتدایی. فصلنامه پژوهش اعتقادی کلامی. (1): 323-305.
حبیبی، سمیه(1400). آموزش فلسفه برای کودکان. همایش ملی علوم انسانی و حکمت اسلامی، آبان23-27. تهران.
سردار، حمید؛ خوشبخت، فریبا؛ البرزی،محبوبه؛ کریمی، محمد حسن و غروی؛ فریبا (1396). تاثیر آموزش هنر به روش فلسفه برای کودکان بر تفکر زیبایی‌شناختی و نمره نقاشی دانش‌آموزان ابتدایی. فصلنامه پژوهش‌های برنامه درسی. 11(2): 16-1 .
گوتک، جرالد. ال (1389). مکاتب فلسفی و آراء تربیتی. (ترجمه محمد جعفر پاک سرمت). قم: انتشارات مهر.
مهدی‌زاده، امیرحسین؛ عراقیه، علیرضا و حیدریه، حسین (1397). تاثیر آموزش فلسفه برای کودکان بر پرورش خلاقیت دانش‌آموزان پسر پایه پنجم ابتدایی ناحیه یک آموزش و پرورش بهارستان. فصلنامه علمی پژوهشی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی. 8 (3): 224- 201 .
نویدیان، انور؛ واحدی، شهرام؛ فتحی آذر، اسکندر و بدری گرگی، رحیم (1398). تاثیر آموزش فلسفه برای کودکان با استفاده از داستان‌های بومی در رشد اخلاقی دانش‌آموزان ابتدایی. فصلنامه تدریس پژوهی. 7(3) : 68-53.
یوسفیان‌اهری، پونه؛ عظیمی، محمد؛ رنجدوست، شهرام (1400). تحلیل محتوای اسناد بالادستی بر اساس مولفه‌های برنامه درسی آموزش فلسفه برای کودکان به روش اجتماع پژوهشی مبتنی بر هوش معنوی، پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، 23(5) ، 334 ـ 301.
Octavian ,G. (2012). The philosophy for Children, an ideal tool to stimulate the thinking skills. 5th International Conference EDU-WORLD 2012 - Education Facing Contemporary World Issues, Romania.
Fisher, R. (1988). Teaching thinking: Philosophical enquiry in the classroom (1st ed.). London: Continuum.
Venter, E, Higgs, L,G (2014). Pholosophy for Children in Democratic Classroom. Journal of Social Science, 41(1), 11-16 .
Worley, P (2016). Philosophy and children. The Philosopher is Magazine, (72), 119-120
.
