واکاوی تجارب زیسته مدیران مدارس از مدیریت و رهبری آموزشی

محورهای موضوعی : آموزش و پرورش

رضوان حسینقلی زاده ¹ , فاطمه باقریان ²

1 - دانشگاه فردوسی مشهد
2 - دانشگاه فردوسی مشهد

تاریخ دریافت : 1401/05/16 تاریخ پذیرش : 1401/09/07 تاریخ انتشار : 1403/03/01

کلید واژه: مدیریت و رهبری آموزشی, الگوهای مدیریت و رهبری آموزشی, نقش‌های مدیر مدرسه, مسئولیت های مدیر مدرسه,

چکیده مقاله :

مقدمه و هدف: پژوهش حاضر با هدف واکاوی تجارب زیسته مدیران مدارس از پدیده مدیریت و رهبری آموزشی با نظر به نقش‌‌ها و مسئولیت‌‌های آنان در مدرسه انجام شده است.

روش شناسی پژوهش: در این مطالعه از روش پژوهش پدیدارشناسی از نوع توصیفی استفاده شد. شرکت‌کنندگان این پژوهش را مدیران مدارس نواحی یک، سه، چهار و منطقه تبادکان مشهد در سال تحصیلی 1400-1399 تشکیل دادند که با روش نمونه‌گیری هدفمند و معیارهایی مانند تجربه مدیریتی بالاتر از 15 سال، جنسیت (زن و مرد)، دخترانه و پسرانه بودن مدرسه و در هر دو مقطع ابتدایی و متوسطه، 28 نفر از مدیران مدارس جهت توصیف نقش‌ها و مسئولیت‌های آنان در مدرسه از نگاه و زبان خودشان به‌عنوان مطلعان کلیدی انتخاب شدند. جهت گردآوری داده‌ها از مصاحبه نیمه ساخت‌یافته و تحلیل داده‌ها از روش تحلیل مضمون استفاده شد. همچنین به منظور تامین اعتبار نتایج از سه تکنیک اعتباریابی توسط اعضا، مقایسه تحلیلی و بازبینی خارجی بهره گرفته شد.

یافته‌ها: نتایج حاصل از تحلیل داده‌های کیفی نشان داد رهبری آموزشی (برنامه‌‌ریزی و هدف‌گذاری آموزشی، دغدغه بهبود یادگیری دانش آموزان، حضور مستمر مدیر، نظارت و ارزیابی آموزش و یادگیری و یادگیری حرفه ای معلمان)، ارتباطات مدرسه (ارتباط با خارج از مدرسه، ارتباط بین مدرسه‌ای)، فرهنگ حمایتی مدرسه (حمایت دانش‌آموزان، حمایت معلمان و ایجاد جو صمیمی)، فرهنگ مشارکتی مدرسه (مشارکت‌‌جویی والدین، تصمیم-گیری مشارکتی در مدرسه) و مدیریت امور اداری و اجرایی ( امور مالی، آماده‌‌سازی مدرسه در تابستان، اختیارات سازمانی) مهم‌ترین نقش‌‌ها و مسئولیت‌‌های مدیران موردمطالعه را در پدیده مدیریت و رهبری آموزشی معرفی می‌کنند.

بحث و نتیجه‌گیری: به نظر می‌رسد نقش‌‌ها و مسئولیت‌‌های مدیران در مطالعات اخیر در بطن الگو‌های رهبری آموزشی، رهبری مبتنی بر یادگیری، رهبری توزیعی، رهبری تحولی، رهبری اخلاقی، رهبری مدیریتی، رهبری بین فردی و رهبری مشارکتی مورد توجه قرارگرفته ‌اند.

چکیده انگلیسی:

Introduction: The current research was conducted with the aim of analyzing the lived experiences of school principals from the phenomenon of educational administration and leadership with regard to their roles and responsibilities in the school.

research methodology: In this study, descriptive phenomenological research method was used. The participants of this research were the principals of the schools of districts one, three, four and Tabadakan district of Mashhad in the academic year of 2019-2020, which were selected with the purposeful sampling method and criteria such as administrative experience of more than 15 years, gender (male and female), girls and Since the school is for boys and in both primary and secondary levels, 28 school principals were selected as key informants to describe their roles and responsibilities in the school from their own perspective and language. In order to collect data, semi-structured interviews were used and thematic analysis method was used for data analysis. Also, in order to ensure the validity of the results, three validation techniques were used by the members, analytical comparison and external review.

Findings: The results of the qualitative data analysis showed that instructioal leadership (planning and setting instructioal goals, concern for improving student learning, continuous presence of the principal, monitoring and evaluation of teaching and learning and professional learning of teachers), school communication (communication with outside the school, inter-school communication), supportive school culture (supporting students, supporting teachers and creating a friendly atmosphere), collaborative school culture (parents' participation, collaborative decision-making in the school) and administrative and executive affairs (administrative and financial management, preparation School in the summer, organizational powers) introduce the most important roles and responsibilities of the studied principals in the phenomenon of educational administraion and leadership.

Conclusion: It seems that the roles and responsibilities of principals have been considered in recent studies in the context of educational leadership, learning-based leadership, distributed leadership, transformational leadership, ethical leadership, managerial leadership, interpersonal leadership and collaborative leadership.