نگاهداشت و بازآفرینی موتیف‌های آرایه‌ای فضاهای شهری

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

محمــــــد مســــــعود ¹ , حمیدرضا بیگزاده شهرکی ²

1 - اســـــــتادیار شهرســـــــازی، دانشـــــــگاه هنـــــــر، اصـــــــفهان، ایـــــــران
2 - دانشجوی دکتری مرمت و احیای بناها و بافتهای تاریخی، دانشگاه هنـر، اصـفهان، ایـران

تاریخ دریافت : 1394/10/13 تاریخ پذیرش : 1394/10/13 تاریخ انتشار : 1391/07/01

کلید واژه: نگاهداشت, بازآفرینی, آرایه, نقشمایه (موتیف), معماری شهری, بافت تاریخی,

چکیده مقاله :

فضاهای شهری در گذشته به گونه‌ای منسجم در هماهنگی نانوشته‌ای میان معماران و ارباب حِرَف مرتبط شکل می‌گرفته و در آن الگوهایی از آرایه‌ها و نقشمایه‌های تزئینی، افزون بر کارکردهای اقلیمی و حتی نیارشی، به عنوان عناصر کیفیت‌زا و هویت‌بخش به کار گرفته می‌شدند که نشان از توجه ویژه نسبت به عناصر تأثیرگذار بر کیفیات فضاهای شهری داشته است. به نظر می‌رسد که امروزه در اثر کاهش توجه به کیفیت‌ها و ویژگی‌های طراحی فضاهای شهری و معماری جداره‌ها از یک سو و روند سریع از میان رفتن آثار مربوط به معماری شهری و آرایه‌ها و تزئینات وابسته به آن در بافت‌های تاریخی از سوی دیگر، معماری فضاهای شهری را در معرض تهدیدی جدی قرار داده است. بازشناسی مفاهیم، کیفیت‌ها و نیز موتیف‌ها و مصادیق آرایه‌های معماری شهری از طریق بحث نظری و بررسی نمونه‌های میدانی و در نهایت، آسیب‌شناسی و تبیین ضرورت‌های نگاهداشت این آثار، هدف اساسی و دستاورد اصلی این مقاله خواهد بود.   

منابع و مأخذ:

آرنهــایم، رودولــف، ( 1382)، «پویــهشناســی صــورمعماری»، ترجمه: مهرداد قیومی بیدهندی، تهـران:سمت اسفنجاری کناری، عیسی (1385)، «میبـد شـهری کـه هست»، پایگاه میراث فرهنگی و گردشگری شـهرتاریخی میبد

پوپ، آرتور اپهام، (1382)، «معماری ایـران»، متـرجم:صدری افشار، غلامحسین، تهران: اختران

تولایی، نوین (1386)، «شکل شـهر منسـجم»، تهـران،امیرکبیر

تومـاس، درک (1389)، «معمـاری و محـیط شـهری»،ترجمه: پاشایی کمـالی، فرشـته و هنرجـو، میتـرا،تهران، نشر خاک

فلامکی، محمد منصور (1385)، «شکلگیری معمـاری در تجارب ایران و غرب»، تهران، نشر فضا، دوم فلامکــی، محمــد منصــور (1386)، «ریشــههــا وگرایشهای نظری معماری»، تهران، نشر فضا، دوم

کریـــر، راب (1386)، «فضـــای شـــهری»، ترجمـــه:هاشمینژاد، خسرو، تهران، نشر خاک، دوم

مایس، پییر فن (1384)، «عناصر معماری، از صورت تا مکان»، ترجمه: فردانش، فرزین، تهران: دانشگاه شهید بهشتی

مدنیپـور, علـی ( 1384)، «طراحـی فضـای شـهری»،ترجمه: مرتضایی، فرهاد، تهران، شرکت پـردازش و برنامهریزی شهری، دوم موتین، کلیف (1387)، «طراحی شهری، آذین و تزئین؛معماری گلین قبایل هوسـا در نیجریـه»، ترجمـه:وحدتزاد، وحید، فصلنامة آبادی، سال هجـدهم،

شمارة 60

نجیـب اوغلـو، گـلرو، (1379)، «هندسـه و تـزئین درمعماری اسلامی»، ترجمه: مهرداد قیومی بیدهندی،تهران: روزنه

Cullen, Gordon, 1975, The ConciseTownscape, York, Van Nostrand Reinhold.

Gosling, D., 1996, Gordon Cullen: Visions ofUrban Design, London, Academy Editions.

Hugh, Stubbins, 1974, Urban Architecture,Hugh Stubbins and Associates. 

 

Loos, Adolf. 1998, Ornament And Crime:Selected Essays Riverside, California:

Ariadne PressLynch, Kevin, 1966, The Image of the City,

Cambridge, Mass.: MIT PressMoughtin, Cliff & Oc, Taner & Tiesdell, S.,1999, Urban Design: Ornament &

Decoration, Oxford: Architectural Press.Nasar, J., 1994, Urban Design Aesthetics – The

Evaluative Qualities of Building Exteriors,Environment & Behavior, 26(3), pp. 377-401