ارزیابی عوامل کالبدی- عملکردی بر کیفیت زندگی جمعی در فضای عمومی (نمونه موردی: میدان شهدا مشهد)
الهام کاویانی
1
(
گروه معماری، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
)
خسرو افضلیان
2
(
گروه معماری ، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
)
محمدخسرو صحاف
3
(
گروه معماری ، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
)
سیدمسلم سیدالحسینی
4
(
گروه شهرسازی ، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
)
کلید واژه: "عوامل کالبدی", "عوامل مفهومی", "کیفیت زندگی جمعی", "فضای عمومی",
چکیده مقاله :
اغلب فضاهای جمعی امروز تحت تأثیر رویکرد مدرنیستی 70 سال گذشته، دستخوش تغییرات هویتی- تاریخی و اجتماعی شده‌اند و فضاهای غیرقابل پیش‌بینی را خلق کرده‌اند. میدان شهداء مشهد نیز به عنوان یکی از مهمترین فضاهای جمعی و عمومی تاریخ این شهر، در سالهای اخیر شاهد تغییراتی بنیادین در شکل و عملکرد بوده‌است. هدف این پژوهش بررسی تأثیر ماحصل این تغییرات کالبدی بر شکل زندگی مردم و احساسشان نسبت به دگرگونی‌های این میدان است.
برای پاسخ به این سوال که آیا تغییرات میدان، خواسته و نیاز مردم از فضای عمومی را برآورده نموده یا خیر، این پژوهش از روشی کیفی و کمی بهره گرفته‌است. در روش کیفی، با استفاده از پرسشنامه باز، از طریق گام‌های تحلیل تماتیک، 18 مولفه بر مبنای پیشینه تحقیق شناسایی شد و در پنج شاخص عملکرد محیط، فعالیت‌ها، کیفیت محیط، معنای محیط و ویژگیهای فیزیکی قرارگرفت. در روش کمی، بر اساس فراوانی داده‌ها، کدگذاری انجام شده و سپس جهت رتبه‌بندی از شاخص RII استفاده‌گردید.
رتبه‌بندی مؤلفه‌ها نشان می‌دهد 3 عامل "حفظ ساختمان قدیمی شهرداری"، "نصب یادمان‌های شهدا" و "تاثیر نوسازی میدان بر بهسازی بافت قدیمی" برای حفظ و یا ارتقا کیفیت فضا نقش موثری داشته‌اند میزان فعالیتهای افراد در میدان شهدا نشان می‌دهد که این فضا سطح مناسبی در امکان ایستادن و راه‌رفتن در اختیار کاربران قرار می‌دهد و همچنین امنیت آن در مواجهه با جرم و خشونت سهم قابل قبولی را داراست. اما به لحاظ ویژگیهای کالبدی زیبایی شناسی، در مخاطب حس رضایتی ایجاد نمی‌کند و فاقد امکانات مناسب جهت مراودات اجتماعی می‌باشد. بنابراین عوامل نمادین و یادمانی مهمترین عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی روزمره فضای میدان شهداست اما به لحاظ تأمین ویژگیهای تنوع فضایی و سازماندهی فعالیت‌ها، در جایگاه مناسبی قرار ندارد.
چکیده انگلیسی :
Most of the collective spaces today, under the influence of the modernist approach of the last 70 years, have undergone identity-historical and social changes and have created unpredictable spaces. Mashhad Martyrs' Square, as one of the most important public and public spaces in the history of this city, has witnessed fundamental changes in shape and function in recent years.
This study has been carried out with the aim of investigating the effect of these physical changes on the life style of people and their feelings towards the changes in this square.
To answer the question of whether the changes in the square have met the demands and needs of the public space or not, this research has used a qualitative and quantitative method. In the qualitative method, using an open-ended questionnaire, through thematic analysis steps, 18 components were identified based on the research background and were divided into five factors of environmental performance, activities, environmental quality, environmental meaning and physical characteristics. In the quantitative method, based on the frequency of data, coding was performed and then the RII index was used for ranking.
The ranking results show that symbolic and memorial factors are the most important factors affecting the quality of daily life of the Martyrs' Square space, but in terms of providing the characteristics of spatial diversity and organization of activities, is not in a good position. In fact, the most important factor in identifying this space is its proximity to the holy shrine of Razavi, and physical changes have reduced the efficiency of the space. The size and scope of this square only responds to occasional, formal events and political gatherings, while it lacks the necessary characteristics for people to spend their daily life of individuals as a collective space.
_||_
