ارزیابی عوامل کالبدی- عملکردی بر کیفیت زندگی جمعی در فضای عمومی (نمونه موردی: میدان شهدا مشهد)
الهام کاویانی
1
(
گروه معماری، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
)
خسرو افضلیان
2
(
گروه معماری ، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
)
محمدخسرو صحاف
3
(
گروه معماری ، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
)
سیدمسلم سیدالحسینی
4
(
گروه شهرسازی ، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
)
الکلمات المفتاحية: "عوامل کالبدی", "عوامل مفهومی", "کیفیت زندگی جمعی", "فضای عمومی",
ملخص المقالة :
اغلب فضاهای جمعی امروز تحت تأثیر رویکرد مدرنیستی 70 سال گذشته، دستخوش تغییرات هویتی- تاریخی و اجتماعی شده‌اند و فضاهای غیرقابل پیش‌بینی را خلق کرده‌اند. میدان شهداء مشهد نیز به عنوان یکی از مهمترین فضاهای جمعی و عمومی تاریخ این شهر، در سالهای اخیر شاهد تغییراتی بنیادین در شکل و عملکرد بوده‌است. هدف این پژوهش بررسی تأثیر ماحصل این تغییرات کالبدی بر شکل زندگی مردم و احساسشان نسبت به دگرگونی‌های این میدان است.
برای پاسخ به این سوال که آیا تغییرات میدان، خواسته و نیاز مردم از فضای عمومی را برآورده نموده یا خیر، این پژوهش از روشی کیفی و کمی بهره گرفته‌است. در روش کیفی، با استفاده از پرسشنامه باز، از طریق گام‌های تحلیل تماتیک، 18 مولفه بر مبنای پیشینه تحقیق شناسایی شد و در پنج شاخص عملکرد محیط، فعالیت‌ها، کیفیت محیط، معنای محیط و ویژگیهای فیزیکی قرارگرفت. در روش کمی، بر اساس فراوانی داده‌ها، کدگذاری انجام شده و سپس جهت رتبه‌بندی از شاخص RII استفاده‌گردید.
رتبه‌بندی مؤلفه‌ها نشان می‌دهد 3 عامل "حفظ ساختمان قدیمی شهرداری"، "نصب یادمان‌های شهدا" و "تاثیر نوسازی میدان بر بهسازی بافت قدیمی" برای حفظ و یا ارتقا کیفیت فضا نقش موثری داشته‌اند میزان فعالیتهای افراد در میدان شهدا نشان می‌دهد که این فضا سطح مناسبی در امکان ایستادن و راه‌رفتن در اختیار کاربران قرار می‌دهد و همچنین امنیت آن در مواجهه با جرم و خشونت سهم قابل قبولی را داراست. اما به لحاظ ویژگیهای کالبدی زیبایی شناسی، در مخاطب حس رضایتی ایجاد نمی‌کند و فاقد امکانات مناسب جهت مراودات اجتماعی می‌باشد. بنابراین عوامل نمادین و یادمانی مهمترین عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی روزمره فضای میدان شهداست اما به لحاظ تأمین ویژگیهای تنوع فضایی و سازماندهی فعالیت‌ها، در جایگاه مناسبی قرار ندارد.
_||_
