سنجش کیفیت زندگی در قلمرو بافت فرسوده شهری مطالعۀ موردی: منطقۀ 9 شهر تهران
محورهای موضوعی : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری
احمد پوراحمد
1
(دانشگاه تهران)
جواد زارعی
2
(دانشگاه شهید چمران اهواز)
کلید واژه: کیفیت زندگی, بافت فرسوده, رفاه اجتماعی, حکمروایی شهری, منطقه 9 شهرداری تهران,
چکیده مقاله :
پژوهش حاضر با هدف سنجش کیفیت زندگی شهری در بافت فرسوده منطقه 9 شهرداری تهران و با انگیزه ارایه یک الگو به منظور ارزیابی کیفیت زندگی و شناخت مؤلفههای مؤثر بر آن، طراحی شده است و سعی بر آن دارد که با توصیف و تبیین مفهوم کیفیت زندگی و بافت فرسوده، شاخصهای تأثیرگذار بر آن، نحوه ارتباط این شاخصها و نحوه سنجش آنها را در بافت فرسوده شهری بررسی نماید. بنابراین مبنای سنجش کیفیت زندگی در بافت فرسوده منطقه 9 شهر تهران، معیار رضایتمندی از کیفیت زندگی شهری از دیدگاه ساکنین است. روش تحقیق در پژوهش حاضر، روش اسنادی- پیمایشی است. در واقع با بررسی ادبیات تحقیق و متون مرتبط با کیفیت زندگی معیار‌های مورد نظر استخراج گردید ( شیوه‌ی استقرایی) و سپس با استفاده از شیوه‌ی پیمایشی ابعاد رضایتمندی از زندگی از منظر ساکنین جمع‌آوری و با استفاده از تکنیک‌های تحلیلی سنجیده شد. نتایج مبین این مطلب است که وضعیت رضایت از ویژگیهای کالبدی، اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی معنادار بوده و نشان از کیفیت پایین در این شاخصها دارد. بنحوی که عامل حمل و نقل، مسکن، حکمروایی شهری و دسترسی تفریحی بیشترین تاثیر را در میزان رضایتمندی از بافت فرسوده منطقه 9 شهر تهران را دارا هستند.
منابع
حبیبپور، کرم و صفری، رضا (1388)، راهنمای جامع کاربرد spss در تحقیقات پیمایشی، تهران، انتشارات لویه، متفکران.
حسینزاده، داوود؛ میرزایی، سابینا ( 1386 )، کیفیت زندگی کاری و تأثیر آن بر بهره‌وری، 20-17، فصلنامه مدیریت، سال هجدهم، شمار ه 123.
حافظ نیا، محمدرضا (1385)، مقدمهای بر روش تحقیق در علوم انسانی، انتشارات سمت، چاپ دوم، دانشگاه تهران.
ﺣﺎﺗﻤﻲ ﻧﮋاد، ﺣﺴﻴﻦ، ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﺷﻬﺮ: ﻧﺎﻫﻤﮕﻮﻧﻲ ﻓﻀﺎﻳﻲ ﻣﺤﻼت ﺷﻬﺮ ﻣﺸﻬﺪ، ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺎﻣﻪ دوره دﻛﺘﺮی ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎ ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی ﺷﻬﺮی، داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ، 1379.
خاتم، اعظم، (1384)، سنجش ظرفیت جمع پذیری و کیفیت زندگی در تهران، مطالعات فرادست طرح جامع تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران، حوزه معاونت شهرسازی و معماری وزارت مسکن و شهرسازی.
شهرداری منطقه 9 تهران(1391). چشم انداز، اهداف و راهبردهای توسعه منطقه 9 شهرداری تهران در راستای برنامه پنج ساله توسعه پنجم. قابل دسترسی از طریق سایت: http://region9.tehran.ir/.
کلانتری، حسین؛ پوراحمد، احمد(1385)؛ فنون و تجارب برنامه ریزی مرمت بافت تاریخی شهرها، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی، فرهنگ و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی، چ دوم، تهران.
کرلینجر، فرد ان (1377)، مبانی پژوهشی علوم رفتاری، ترجمه حسن پاشا شریفی و حسین نجفی زند، جلد اول، چاپ دوم، تهران: انتشارات آوای نور.
گیفورد، رابرت، 1378، روانشناسی محیطهای مسکونی، ترجمه وحید قبادیان، فصلنامه معماری و فرهنگ، شماره دوم و سوم.
لطفی، صدیقه، (1388)، مفهوم کیفیت زندگی شهری: تعاریف، ابعاد و سنجش آن در برنامهریزی شهری، مجله نگرشهای نو در جغرافیای انسانی، 80 – 65.
لینچ، کوین(١٣٧٦)،تئوری شکل خوب شهر،ترجمه سید حسین بحرینی،انتشارات دانشگاه تهران.
مرکز آمار ایران(1391). سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1390. قابل دسترسی از طریق سایت: http://www.amar.org.ir.
معاونت هماهنگی و برنامه ریزی شهرداری تهران(1390). دفترچه توسعه محلات تهران. قابل دسترسی از طریق سایت: http://region9.tehran.ir/Default.aspx?tabid=79.
مرکز آمار ایران(1385). سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1385. قابل دسترسی از طریق سایت: http://www.amar.org.ir.
مهدیزاده، جواد (1385)؛ برنامهریزی راهبردی توسعه شهری (تجربیات اخیر جهانی و جایگاه آن در ایران)، معاونت معماری و شهرسازی، وزارت مسکن و شهرسازی، تهران.
منصورفر، کریم (1385)، روشهای پیشرفته آماری همراه با برنامههای کامپیوتری، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
ﻣﺮﺻﻮصی، ﻧﻔﻴﺴﻪ، ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻓﻀﺎﻳﻲ ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ در ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان، ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺎﻣﻪ دوره دﻛﺘﺮی ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎ ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی ﺷﻬﺮی، داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﺪرس، 1382.
وظیفهدوست، حسین و امینی، مهدی (1388). بررسی میزان اهمیت شاخصهای کیفیت زندگی شهری در تهران: از دیدگاه مدیران و متخصصان مدیریت شهری، فصلنامه مطالعات مدیریت شهری، سال اول، پیش شماره سوم.
Amerigo, M., & Aragones, J. I. (2007). A theoretical and methodological approach to the study of residential satisfaction. Journal of Environmental Psychology, 17(1), 47-57.
Andrews,J. Clinton. (2001), Analyzing Quality-of-Place, Environment and Planning B: Planning and Design, Vol. 28.
Balsas , J. L. Carlos. (2004), Measuring the Livability of an Urban Centre: An Exploratory Study of Key Performance Indicators, Planning, Practice and Research, Vol. 19, No. 1.
Berger-Schmidt, R. (2002) considering social cohesion in quality of life assessment: concept and measurement, Social Indicators research, Vol 58, pp 403.
Epley. R, Donald and Menon, Mohan. 2008, A Method of Assembling Cross-sectional Indicators into a Community Quality of Life, Social Indicators Research, NO. 88.
Lee, Y.-J., 2008, Subjective quality of life measurement in Taipei, Building andEnvironment, NO. 43(7).
McCrea, R., Shyy, TK. And stimson,R.(2006), what is the strength of the link between objective and subjective indicators of urban quality of life? applied research in quality of life,1(1):79-96.
Murphy, R. A. (2004). Life care planning for the child with HIV/AIDS. In S. Riddick-Grisham (Ed.), Case management and life care planning of the pediatric patient. Boca Raton, FL: CRC Press.
Megone, C. (1990).The quality of life: Starting from Aristotle. In: Baldwin, S., Godfrey, C., Propper,C. (Eds.), Quality of Life: Perspectives and Policies. Biddles, London, pp. 28-41.
Nillson, j (2006), social capital and qualift of life in the old age ,jornal of
aging and health, vol no3.
philips، D (2006)، qualify of life concept، policy and practice London، routledge.
Pacione. Michaest. (2003). Urban environmental quality and human wellbeing—a social geographical perspective, Landscape and Urban Planning 65 (2003) 19–30.
Ruut. Veenhoven, (2007), Contribution to Beyond GDP „Virtual Indicator Expo, Published in international conference, 19 & 20 novamber, Brussels.
Shin, Mansoo & D.S. Kim, Jin W. Lee, 2003, Deposition of inertia-dominated particles inside a turbulent boundary layer International Journal of Multiphase Flow 29 (2003) 893–926.
