ارزیابی فرهنگ سازمانی در نیروهای ایستگاهی خط 1 قطار شهری مشهد بر اساس مدل دنیسون

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

امید علی خوارزمی ¹ (استادیار گروه مدیریت امور شهری، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران)
سیدمحمد باخرزی قزالحصار ² (کارشناس ارشد مدیریت امور شهری، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران)
وحید هزاره ³ (کارشناس ارشد مدیریت امور شهری، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران)

تاریخ دریافت : 1396/07/02 تاریخ پذیرش : 1397/02/19 تاریخ انتشار : 1397/04/01

کلید واژه: مدیریت شهری, فرهنگ, فرهنگ سازمانی, مدل دنیسون, قطار شهری مشهد,

چکیده مقاله :

فرهنگ به معنای ارزش‌های مشترک میان افراد یک گروه است. این گروه می‌تواند یک خانواده، یک سازمان، شهر یا یک کشور باشد. این مفهوم وقتی در قالب سازمانی بررسی شود فرهنگ سازمانی را می‌سازد و به سبب نقش و تأثیرات آن در افزایش کارایی و بهره‌وری و تأثیر بر محیط درونی و بیرونی سازمان، ضرورت مطالعاتی فراوانی دارد و به طور خاص در سازمان‌های متولی مدیریت شهری که آسایش و رضایت شهروندان از خطی مشی‌های آن‌ها است بیشتر می‌شود. جامعه‌ی آماری تحقیق پرسنل ایستگاهی خط1 قطار شهری مشهد 330 نفر می­باشد و حجم نمونه براساس فرمول کوکران 178 نفر است. داده‌های مورد نیاز از طریق پرسش‌نامه‌ی استاندارد مدل دنیسون به دست آمده و در نرم افزار SPSS و Excel تجزیه و تحلیل شده است. آزمون آماری T تک نمونه‌ای جهت ارزیابی وضع موجود، آزمون تحلیل واریانس یک راهه (One-Way ANOVA) و آزمون تعقیبی شفه برای بررسی تفاوت معناداری بین ابعاد مختلف فرهنگ سازمان و آزمون T زوجی برای تعیین میزان اختلاف وضع موجود با وضع مطلوب مورد استفاده قرار گرفته است. نتایج آزمون‌های آماری فرضیات تحقیق نشان داد بعد انطباق‌پذیری دارای بیش­ترین مطلوبیت (میانگین توصیفی:015/3)، ابعاد مأموریت (میانگین توصیفی:77/2) و درگیرشدن‌ در ‌کار (میانگین توصیفی:80/2) نامطلوب و بعد یکپارچگی (میانگین توصیفی:70/2) در پایین‌ترین وضعیت نامطلوبیت قرار دارد؛ هم‌چنین مشخص شد که بین ابعاد اصلی مدل اختلاف معناداری وجود داردبه طوری که بین وضع موجود و وضع مطلوب از دیدگاه کارکنان در ابعاد چهارگانه اصلی این مدل شکاف معناداری وجود دارد که بیش­ترین اختلاف و شکاف با وضعیت مطلوب در بعد درگیر شدن در کار (با اختلاف میانگین: 813/0) است.

چکیده انگلیسی:

Organizational culture is one of the newest concepts in the field of organizational behavior and this component has been discussed and commented much in studies that have been done recently in the various organizations around the world. Results of these studies show that organizational culture influences on productivity in organizations significantly. The aim of this paper is to evaluate and assess organizational culture in Mashhad Urban Railway Line 1 Station’s Staff. The statistical population is 178 people were selected randomly to complete the questionnaire. Denison standard questionnaire is used in this paper that considered 4 dimensions including consistency, involvement, adaptability and mission and 12 indexes. SPSS and EXCEL software are used in the analysis. One Sample T-Test, One-Way ANOVA Test with Scheffe Post Hoc Test and Paired Sample T-Test also are used. Results show adaptability is most desirable, mission and involvement are undesirable, and consistency is very unpleasant. Also there is a significant difference between the main dimensions of the model in this case, adaptability and consistency have the highest score insignificant difference and there is a significant gap between current situation and the desired situation from the staff’s view in the main four dimensions of this model, which is the largest gap in organizational consistency.

منابع و مأخذ:

1. اسپرولی، جیمز پی؛ دیوید، مک کوردی (1386): پژوهش فرهنگی مردم نگاری در جوامع پیچیده، ترجمه بیوک محمدی، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ دوم، تهران.


2. آقاجانی، حسنعلی (بهار1392): «بررسی و تبیین فرهنگ سازمانی، شاهد تجربی: دانشگاه مازندران»، فصلنامه مهندسی فرهنگی، سال هشتم، شماره75، تهران، صص127-111.


3. آقاجانی، طهمورث؛ عزیزی، غلامرضا؛ولائی ملکی، زهرا (زمستان1390): «کیفیت زندگی کاری و فرهنگ سازمانی مورد مطالعه: کارکنان شرکت سایپا دیزل»، پژوهش نامه علوم اجتماعی، سال 5، شماره4، گرمسار، صص207-189


4. براتی مارنانی، احمد؛ قادری، اعظم؛ گوهری، محمدرضا؛ صادق، احمد(تابستان1389): «بررسی فرهنگ سازمانی بیمارستان شهیدهاشمی نژاد تهران براساس مدل دنیسون-1388»، نشریه مدیریت سلامت، جلد13، شماره40، تهران، صص72-63.


5. برک­پور، ناصر (بهار1382): «دانشنامه مدیریت شهری»، فصلنامه مدیریت شهری، شماره13، تهران، صص88-78


6. بی‌لاوسن، رابریت و زنگ شن (1381): روانشناسی سازمانی، رفتار سازمانی (مبانی و کاربردها)، مترجم: رمضان حسن زاده، نشر ساوالان، چاپ اول، تهران.


7. جعفر زاده، علی (تابستان1382): «سیری بر تاریخ تأسیس شهرداری‌ها در ایران»، ماهنامة شهرداری‌ها، شماره52، تهران، صص 77-72.


8. داداش‌پور، هاشم (زمستان1380): «مدیریت شهری،اهداف و راهبردها»، ماهنامه تدبیر، سال13، شماره 120،تهران، صص89-86.


9. رابینز، استفن (1385): تئوری سازمان، ترجمه: سیدمهدی الوانی و حسن دانائی فر، انتشارات صفار، چاپ پانزدهم، تهران.


10. رابینز، استیفن پی(1385): مدیریت رفتار سازمانی، ترجمه: فرزاد امیدواران و دیگران، نشر کتاب مهربان، چاپ اول، تهران.


11. رحمانی، حجت و همکاران (زمستان1393): «عارضه‌یابی فرهنگ سازمانی با تکیه بر مدل دنیسون: مطلاعه موردی در سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت»، فصلنامه بیمارستان، سال سیزدهم، شماره2، شماره مسلسل49، تهران، صص61-55.


12. رحیم نیا، فریبرز و علیزاده، مسعود (بهار1388): «بررسی ابعاد فرهنگ سازمانی بر اساس مدل دنیسون از نظر اعضای هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد»، فصلنامه مطالعات تربیتی و روانشناسی، دوره 10، شماره 1، مشهد، صص170-147.


13. رضائیان، علی (1379): مبانی سازمان و مدیریت، سمت، چاپ اول، تهران.


14. سیف‌الدینی، فرانک (پاییز1378): «روند شهر نشینی مسئله شهرهای بزرگ»، پژوهش‌های جغرافیایی، ش36، تهران، صص 88-75.


15. شاین، ادگار (1383): مدیریت فرهنگ سازمانی و رهبری، ترجمه: برزو فرهی بوزنجانی و شمس‌الدین نوری نجفی، سیمای جوان، چاپ اول، تهران.


16. شرکت بهره برداری قطار شهری مشهد، (1396)، داده­های آرشیو، مشهد.


17. شکاری، غلامعباس و رحمدل، هادی (1393): راه‌های بهبود و ارتقاء فرهنگ سازمانی، انتشارات رحیمی نژاد، چاپ اول، تهران.


18. عظیمی دوبخشری، ناصر(1384): برنامه­ریزی منطقه‌ای شهر و انباشت سرمایه، چاپ اول، نشر نیکا، مشهد.


19. عمید، حسن (1382): فرهنگ عمید، انتشارات امیرکبیر، تهران.


20. فرهی بوزنجانی، برزو  و همکاران (بهار1392): «طراحی و تبیین مدل شناخت، سنجش و مدیریت فرهنگ سازمانی، مورد مطالعه: یکی از نهادهای انقلاب اسلامی»، فصلنامه راهبرد فرهنگ، شماره 21، تهران، صص139-113


21. فرهی بوزنجانی، برزو و زارع اشکذری، جلال الدین(بهار و تابستان1385): «معرفی چارچوبی مفهومی برای اندازه گیری فرهنگ سازمانی»، تهران، شماره 63، ، صص32-11.


22. فیاض، ایراندخت (زمستان1390): «فرهنگ سازمانی و تأثیر آن برآموزش سازمانی»، مجموعه مقالات نخستین همایش آسیب شناسی آموزش سازمانی، موسسه آفاق صنعت، تهران، صص 274-226.


23. قربانی، محمد حسین و همکاران (زمستان1388): «مطالعه فرهنگ سازمانی تربیت بدنی جمهوری اسلامی ایران بر اساس مدل دنیسون و مقایسه آن با میانگین‌های جهانی»، نشریه حرکت، شماره39، تهران، صص 48-33.


24. لطفی، حیدر؛ عدالت خواه، فرداد؛ میرزایی، مینو؛ وزیرپور، شب‌بو (زمستان1388): «مدیریت شهری و جایگاه آن در ارتقای حقوق شهروندان»، فصلنامه نگرش­های نو در جغرافیای انسانی، سال دوم، شماره اول، گرمسار، صص110-101.


25. مشبکی، اصغر (1380): مدیریت رفتار سازمانی: تحلیل کاربردی، ارزش از رفتار انسانی،نشر ترمه، چاپ دوم، تهران.


26. منوریان، عباس؛ بختایی، امیر (پاییز1385): «شناخت فرهنگ سازمانی بر اساس مدل دنیسون مورد مطالعه : سازمان مدیریت صنعتی»، چهارمین کنفرانس بین المللی مدیریت، تهران، گروه پژوهشی آریانا.


27. منوریان، عباس؛ قربانی، محمد حسین؛ شریفی، مسلم (1387): فرهنگ سازمانی با تکیه بر مدل دنیسون، انتشارات دانشگاه شیراز، چاپ اول، شیراز.


28. میر سپاسی، ناصر (1384): مدیریت استراتژیک منابع انسانی و روابط کار با نگرشی به روند جهانی سازی، انتشارات میر، چاپ بیست و چهارم، تهران.
    
    
    1. Cengiz, Y, Ercan, E, (2008) “Organizational culture and firm effectiveness- An examination of relative effects of culture traits and the balanced culture hypothesis in an emerging economy” Journal of World Business 43 290–306.
    
    
    2. Denison, D, R., Janivics, J. Young, J. & Cho, H.J. (2007) “Scholarly articles for diagnosing organizational cultures validating a model and method” International Institute for Management Development, Lausanne Switzerland, 1-39.
    
    
    3. Denison, D, R., (2000), Organizational Culture: Can it be a key lever for driving organizational change? The International handbook of Organizational Culture and climate (pp 347-376).
    
    
    4. Dursun, B. Irge, S. Emin,C (2013) “The Effect of Organizational Culture on Organizational Image and Identity- Evidence from a Pharmaceutical Company” Procedia - Social and Behavioral Sciences 99 , 222 – 229.
    
    
    5. Henri.J.F. (2006), “Organizational culture and performance measurement systems. Accounting, Organizations and Society “, Volume 31, Issue 1, January 2006, Pages 77-103.
    
    
    6. McClure.Rex E (2008)” The influence of organizational culture and conflict on market orientation” Journal of Business and Industrial Marketing, 25/7, 514–524.
    
    
    7. Quinn. R (1999). “Diagnosing culture and changing organizational culture. “New York: Addison Wesley.
    
    
    8. Stephen Jackson (2013), “Organizational culture and information systems adoption- A three-perspective approach” Information and Organization, 57–83.