استخراج و سنجش شاخص‌های شهر سالم در مناطق هشت‌گانه شهر اهواز

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

مصطفی محمدی ده چشمه ¹ , علیرضا پرویزیان ² , مهدی علیزاده ³

1 - دانشگاه شهید چمران اهواز
2 - دانشگاه شهید چمران اهواز
3 - دانشگاه شهید چمران اهواز

تاریخ دریافت : 1395/08/22 تاریخ پذیرش : 1396/04/19 تاریخ انتشار : 1396/04/01

کلید واژه: سنجش, شهر سالم, شاخص, اهواز,

چکیده مقاله :

برخورداری از استاندارد سلامتی یکی از حقوق بنیادی انسان‌ها در سرتاسر کره خاکی است. با این حال همزمان با رشد جمعیت و تراکم ناشی از آن، ماشینی شدن زندگی و دست اندازی به طبیعت پیامدی جز تنزل کیفیت زندگی و به خطر افتادن سلامتی را به همراه نداشته است. در پژوهش حاضر که به شیوة «توصیفی-تحلیلی» به انجام رسیده، سعی شده نمای شهر سالم با ارزیابی 18 شاخص فرعی در قالب3 مولفة اجتماعی، زیست­محیطی و سلامتی در مناطق مختلف کلانشهر اهواز بر مبنای آمار سال 1390 و در راستای هدف اصلی این پژوهش بررسی شود. داده­های نظری پژوهش به روش کتابخانه­ای جمع­آوری و پس از استخراج شاخص­ها، اوزان هر شاخص­ از مدل TOPSIS بدست آمد. سپس اوزان حاصل از آنتروپی شانن و مدل تاپسیس در نقشه‌های فواصل اعمال و با بهره گیری از برنامه جانبیKriging ، درونیابی شد. در نهایت خروجی نهایی با ابزارFuzzy overly و گامای 9/0 استخراج شد. تحلیل یافته‌ها نشان می‌دهد که مناطق یک، سه و هفت از لحاظ برخورداری از نظر شاخص­های شهر سالم در حال توسعه می­باشند. مناطق چهار، دو و شش در وضعیت نیمه برخوردار و هشت و پنج در وضعیت محروم قرار گرفته­اند؛ که این امر نشان از وضعیت نامناسب و دور از استانداردهای مطلوب شهر سالم در سطح جهانی و ملی در محدوده مورد مطالعه  است

چکیده انگلیسی:

Characteristic our Evening, urbanization, Cities population increase and consequently the development of small towns and big cities. This increase cities level and urbanization growth in recent decades, in many cities, with destruction of urban places and increase health inequalities, social and economic, on a large scale, has been among the residents. The main objective of this research is extraction and sensing indicators healthy city in eight districts Ahwaz city. It is studying this question which are most important indicators healthy city in eight districts Ahwaz city. Research method applied and research nature descriptive and analytical and is based on library studies and field surveys. Were collected information required in two stages through the study and exploitation of the resources available and the views of experts and university professors; finally, using the Delphi method was integrated. After extraction indicators were obtained indicators weight using Shannon entropy; then distances map Calculated by GIS software kriging interpolation method and tool. Finally, were analyzed with tool Fuzzy overlay with 0.9 gamma. Data analysis reveals among the research options Zone 1 with Weight 0.766 the most value of the dispersion index healthy City because the maximum population density, lowest mortality, cancer patients and ... there are. Then the areas 3, 7, 4, 2, 6, 8, 5, respectively with weights 0.569, 0494, 0.429, 0.351, 0.291, 0.274, 0.228 Assigned your next ranks.

منابع و مأخذ:

 

اصفهانی و همکاران، (1388)، آئین تندرستی، تهران، تندیس، چاپ نهم.

 

امینی، علیرضا، حجازی آزاد، زهره، (1386)، تحلیل و ارزیابی نقش سلامت و بهداشت در ارتقا بهره وری نیروی کار در اقتصاد ایران، فصلنامة پژوهشهای اقتصادی ایران. سال نهم، شماره30،صص 137-163

 

بحرینی، سید حسین، (1378)، تجدد، فراتجدد وپس از آن در شهرسازی، انتشارات دانشگاه تهران.

 

پاگ، ﺳﺪرﻳﻚ، (1383)، شهرهای پایدار درکشورهای درحال توسعه، ترجمه: محرمنژاد، ناصر، تهران، انتشارات مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری ایران، وزارت مسکن و شهر سازی ایران.

 

پرهیزگار، اکبر، حافظ نیا، محمدرضا, طاهرخانی، مهدی, فرهادی گوگه، رودابه، (1386)، ارزیابی پروژه شهر سالم (مطالعه موردی: کوی سیزده آبان)، مجله علوم انسانی: زمستان, دوره 15 , شماره 1; صص 11 تا 32

 

تاجدار، وحید، رفیعیان، مجتبی، تقوایی، علی اکبر، (1389)، سنجش مولفه سلامت در کلانشهر مشهد از دیدگاه برنامهریزی شهری، نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، شماره 41، بهار، صص101-110

 

دانشنامه مدیریت شهری و روستایی، (1378)، تهران، سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور.

 

رهنما، محمدرحیم، افشار، زهرا، رضوی، محمدمحسن، (1390)، تحلیل شاخصهای شهر سالم در محلهی بهارستان شهر مشهد، سومین کنفرانس برنامه ریزی و مدیریت شهری، مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد، http://www.civilica.com/Paper-URBANPLANING03-URBANPLANING03_003.html

 

زیاری. کرامت الله ، جانبابا نژاد، ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻴﻦ، (1388)، دیدگاهها و نظریات شهر سالم، ماهنامه شهرداریها، شماره 95، صص14-23

 

شیخی، ﻣ.حمدتقی، (1378)، دیدگاههای نوین در مدیریت شهر سالم (تحلیلی از دیدگاه جامعه شناسی) اولین همایش مدیریت توسعه پایدار در نواحی شهری، دانشگاه تبریز، صص--

 

ضرابی، اصغر، شیخ بیگلو. رعنا، (1390)، سطحبندی شاخصهای توسعه سلامت استانهای ایران، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال یازدهم، شماره 42، صص107-128

 

ضرابی، اصغر، قدمی. ﻣصطفی، کنعانی، ﻣحمدرضا، (1391)، ارزیابی سکونتگاههای شهری با رویکرد شهر سالم در استان مازندران، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال دوازدهم، شماره47، صص 131-151

 

طبیبیان. منوچهر، (1376)، ارزیابی پروژه شهر سالم در ایران (مطالعة موردی: کوی سیزده آبان)، مجله: محیط شناسی، بهمن ماه، شماره 20، صص61 تا 74.

 

عبادی، جاوید، (1378)، ساماندهی بافت قدیم شهر ری به منظور ایجاد شهر سالم، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران،

 

عمادزاده، مصطفی ؛سامتی،مرتضی، صافی دستجردی، داوود، (1390)، رابطه ی مخارج سلامت و رشد اقتصادی در استانهای ایران، دوماهنامه مدیریت اطلاعات سلامت، ویژه نامه ی اقتصاد سلامت.دوره ی هشتم .شماره ی هفتم، صص918-928

 

قدمی. ﻣصطفی، دیوسالار. اسدالله ، غلامیان. محمد، (1390)، بررسی تطبیقی شاخصهای شهر سالم در مقیاس ملی و جهانی (نمونه مورد مطالعه: نقاط شهری ایران و کشورهای توسعهیافته)، مجموعه مقالات چهارمین کنگره بینالمللی جغرافیدانان جهان اسلام، زاهدان، ص3

 

لطفعلی پور، محمد رضا؛فلاحی، محمد علی؛ برجی، معصومه، (1390)، بررسی تأثیر شاخصهای سلامت بر رشد اقتصادی ایران . مدیریت سلامت ، شماره 14.صص57-70

 

لطفی. ﺻدیقه، مهدی. علی، مهدیان بهنمیری. معصومه، (1392)، ارزیابی شاخصهای شهر سالم در منطقۀ دو شهر قم، فصلنامۀ مطالعات توسعۀ اجتماعی- فرهنگی، سال اول، شمارۀ دوم، صص76-99

 

محمدی ده چشمه،مصطفی، (1390)، ایمنی و پدافند غیر عامل شهری, محور بین رشتهای, انتشارات دانشگاه شهید چمران اهواز

 

محمودینژاد،هادی، پورجعفر، محمدرضا، آذری، امید، علیزاده، امین، بمانیان، محمدرضا، انصاری، مجتبی، (1388)، تعامل دستور کار 21 و فرایند تحققپذیری شهر سالم: با ارائه راهکارها و پیشنهادهایی در شرایط معاصر ایران فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست. سال دهم، شماره چهارم، صص341-356

 

نسترن، مهین، (1380)، تجزیه و تحلیل و ارزیابی درجه غلظت و توزیع شاخصهای بهداشت در اصفهان. مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی.شماره 27 و26، صص145-162

 

AIHW: Development of national public health indicators. 1999.p6

Barton,H., tsourou,C. (2000). Healthy urban planning.Spon press,p7

Braveman PA. 2003 .Monitoring equity in health and healthcare: a conceptual framework. Journal of health, population and nutrition;P 181

Braveman, P. Tarimo, E. (2002). Social inequalities in health within countries: not only an issue for affluent nations, Social Science & Medicine, No. 54, pp. 621–635.

Chris S. Kochtitzky, MSP. ( 2004). Urban Planning and Public Health at CDC.p5

Collins, C. D. ; Green, A. T. and Newell, J. N. 2002. The relationship between disease control strategies and health system development: the case of TB , Health Policy, No. 62, pp. 141–160.

Crombie,D. (1992).Regeneration, Toronto Waterfront and The Sustainable City,Final Report,Ottowa,Ministry of Supply and Services. P 18

David Satterthwaite and Diana Mitlin. (2012). Urbanisation as a Threat or Opportunityin the Promotion of Human Well-being in the 21st Century (The BellagioInitiative: p36

De Leeuw,E. (1998). Sense andNonsense in Healthy CityEvaluation. Paper Presented atthe International Conferenceon Healthy Cities, Athens,WHO Collaborating Centrefor Research on Healthy Cities,University of Maastricht,Maastricht . p 231

Fanga, P. ; Donga, S. ; Xiaoc, J. ; Liud, C. ; Fengc, X. and Wang, Y. (2010). Regional inequality in health and its determinants: Evidence from China, Health Policy, No. 94, pp. 14–25.

Goldstein, G. (2000). Healthy Cities: Overview of a WHO international program. Rev. EnvironHealth; Health Care Services Agency: 15 (1-2): 207-14.

Marotz, L. R. (2008). Health, Safety, and Nutrition for the Young Child, Cengage Learning. P66

Richard Godfrey and Marlene Julien. (2005).‘Urbanisation and health’ ClinicalMedicine 5 (2):137-41.

Rogers A, Campbell S, Gask L, Sheaff R, Marshall M, Halliwell S, et al. (2002).Some national service frameworks are more equal than others: implementing clinical governance for mental health in primary care groups and trusts. Journal of Mental Health;11 (2):199

Ronald G. Macfarlane, Linda P. Wood, MA, Monica E. Campbell. (2015). Healthy Toronto byDesign: Promoting a healthier built environment, Public Health;106 (1) (Suppl. 1):eS5-eS8.

Sik Chi. (2004). Healthy City Kuching, Intersectoral collaboration in, Healthy Cities: Malaysia, p271

Smith, H. K. ; Harper, P. R. ; Potts, C. N. and Thyle, A. (2009). Planning sustainable community health schemes in rural areas of developing countries, European Journal of Operational Research, No. 193, pp. 768–777.

Tara Zupancic, Marianne Kingsley, Timothy Jason, Ronald Macfarlane . (2015).Green City: Why NatureMatters to city Health:p2, TTY: 416-392-0658,Email:[e-mail]

WHO, UN Habitat. (2010). Hidden Cities: unmasking and overcoming healthinequities in urban settings:p 8

 

 

 

AIHW: Development of national public health indicators. 1999.p6

Barton,H., tsourou,C. (2000). Healthy urban planning.Spon press,p7

Braveman PA. 2003 .Monitoring equity in health and healthcare: a conceptual framework. Journal of health, population and nutrition;P 181

Braveman, P. Tarimo, E. (2002). Social inequalities in health within countries: not only an issue for affluent nations, Social Science & Medicine, No. 54, pp. 621–635.

Chris S. Kochtitzky, MSP. ( 2004). Urban Planning and Public Health at CDC.p5

Collins, C. D. ; Green, A. T. and Newell, J. N. 2002. The relationship between disease control strategies and health system development: the case of TB , Health Policy, No. 62, pp. 141–160.

Crombie,D. (1992).Regeneration, Toronto Waterfront and The Sustainable City,Final Report,Ottowa,Ministry of Supply and Services. P 18

David Satterthwaite and Diana Mitlin. (2012). Urbanisation as a Threat or Opportunityin the Promotion of Human Well-being in the 21st Century (The BellagioInitiative: p36

De Leeuw,E. (1998). Sense andNonsense in Healthy CityEvaluation. Paper Presented atthe International Conferenceon Healthy Cities, Athens,WHO Collaborating Centrefor Research on Healthy Cities,University of Maastricht,Maastricht . p 231

Fanga, P. ; Donga, S. ; Xiaoc, J. ; Liud, C. ; Fengc, X. and Wang, Y. (2010). Regional inequality in health and its determinants: Evidence from China, Health Policy, No. 94, pp. 14–25.

Goldstein, G. (2000). Healthy Cities: Overview of a WHO international program. Rev. EnvironHealth; Health Care Services Agency: 15 (1-2): 207-14.

Marotz, L. R. (2008). Health, Safety, and Nutrition for the Young Child, Cengage Learning. P66

Richard Godfrey and Marlene Julien. (2005).‘Urbanisation and health’ ClinicalMedicine 5 (2):137-41.

Rogers A, Campbell S, Gask L, Sheaff R, Marshall M, Halliwell S, et al. (2002).Some national service frameworks are more equal than others: implementing clinical governance for mental health in primary care groups and trusts. Journal of Mental Health;11 (2):199

Ronald G. Macfarlane, Linda P. Wood, MA, Monica E. Campbell. (2015). Healthy Toronto byDesign: Promoting a healthier built environment, Public Health;106 (1) (Suppl. 1):eS5-eS8.

Sik Chi. (2004). Healthy City Kuching, Intersectoral collaboration in, Healthy Cities: Malaysia, p271

Smith, H. K. ; Harper, P. R. ; Potts, C. N. and Thyle, A. (2009). Planning sustainable community health schemes in rural areas of developing countries, European Journal of Operational Research, No. 193, pp. 768–777.

Tara Zupancic, Marianne Kingsley, Timothy Jason, Ronald Macfarlane . (2015).Green City: Why NatureMatters to city Health:p2, TTY: 416-392-0658,Email:[e-mail]

WHO, UN Habitat. (2010). Hidden Cities: unmasking and overcoming healthinequities in urban settings:p 8