بررسی ساز و کارهای موثر بر مدیریت بحران خشکسالی از دیدگاه کارشناسان وزارت جهاد کشاورزی استان البرز

محورهای موضوعی : برگرفته از پایان نامه

آزیتا زند ¹ , سحر ده یوری ² , معصومه ارفعی ³

1 - استادیار گروه ترویج وآموزش کشاورزی و مرکز تحقیقات کشت تلفیقی، دانشکده کشاورزی، واحد اسلامشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلامشهر، ایران
2 - استادیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی و مرکز تحقیقات علوم زیست محیطی، دانشکده کشاورزی، واحد اسلامشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلامشهر، ایران
3 - استادیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، واحد آشتیان، دانشگاه ازاداسلامی، آشتیان، ایران

تاریخ دریافت : 1397/11/06 تاریخ پذیرش : 1400/10/29 تاریخ انتشار : 1400/11/01

کلید واژه: خشکسالی, مدیریت بحران, استان البرز, سازو کار, کارشناسان وزارت جهاد کشاورزی,

چکیده مقاله :

مقدمه:  خشکسالی تأثیرات مخربی بر محیط زیست دارد. خشکسالی در ایران به تمام نقاط کشور سرایت کرده است. هدف از این مطالعه بررسی مکانیسم های موثر مدیریت بحران خشکسالی از دیدگاه کارشناسان وزارت جهادکشاورزی استان البرز بود. روش­: تحقیق حاضر از نوع تحقیقات کاربردی و به روش توصیفی، همبستگی می باشد. جامعه آماری این تحقیق شامل 316 نفر از کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی استان البرز  بوده است. نحوه تعیین حجم نمونه براساس جدول کرجی و مورگان برابر 183 نفر محاسبه شده است و روش  نمونه گیری به صورت تصادفی ساده با نسبت متناسب بوده است.آلفای محاسبه شده برای پرسشنامه تحقیق حاضر 80/0 می باشد.  یافته­ها: داده های تحقیق حاکی از آن است که متغیر عوامل مدیریتی حدود 4/32 ، متغیر عوامل اقتصادی حدود 31 درصد ، متغیر عوامل آموزشی حدود 5/28 درصد ومتغیر عوامل فرهنگی- اجتماعی حدود 5/30 درصد از تغییرات متغیر وابسته  مدیریت بحران خشکسالی را تبیین می نماید. نتایج حاصل از تحلیل عاملی شناسایی راهکارهای مدیریت بحران خشکسالی در زمینه کشاورزی در استان البرز نشان داد که؛ راهکارهای سیاسی - حمایتی، راهکارهای مدیریتی، راهکارهای فنی، راهکارهای قانونی، راهکارهای آموزشی و راهکارهای اقتصادی به ترتیب اولویت عواملی هستند که بیشترین سهم را در تبین راهکارهای مدیریت بحران خشکسالی در زمینه کشاورزی در استان البرز از دیدگاه کارشناسان مورد مطالعه داشته اند. این عوامل مقدار12/72 درصد از واریانس کل متغیرها را به خود اختصاص داده است. نتیجه­گیری: با توجه به نتایج حاصل از تحقیق شناسایی راهکارهای مدیریت بحران خشکسالی در زمینه کشاورزی در استان البرز می توان اظهار نمود که؛ راهکارهای سیاسی - حمایتی، راهکارهای مدیریتی، راهکارهای فنی، راهکارهای قانونی، راهکارهای آموزشی و راهکارهای اقتصادی به ترتیب اولویت عواملی هستند که بیشترین سهم را در تبین راهکارهای مدیریت بحران خشکسالی در زمینه کشاورزی در استان البرز از دیدگاه کارشناسان مورد مطالعه داشته اند. لازم است سیاست­های  حمایتی مناسب برای محافظت از کشاورزان در هنگام خشکسالی به منظور کاهش آسیب پذیری آنان دنبال شود. اتخاذ سیاست های مناسب مدیریت منابع آب کشاورزی توسط مدیریت آب کشور، افزایش دانش روستائیان در ارتباط با مدیریت مصرف بهینه آب کشاورزی، توجه به دانش بومی کشاورزی به منظور مدیریت خشکسالی، بیمه محصولات کشاورزی در معرض خطر خشکسالی، همکاری با دانشگاه های موفق در زمینه مدیریت خشکسالی، استفاده از تجارب سایر کشورها در زمینه مصرف بهینه آب گردد.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this study was to investigate the effective mechanisms of drought crisis management from the viewpoint of the experts of the Ministry of Jihad-e-Agriculture of the province of Alborz. The present research this is a descriptive-correlational research. The statistical population of this research was 316professional agent from the Jihad-e-Agriculture Organization of Alborz Province. The sample size selected based on the Morgan and Morgan table of 183 people, and the sampling method was proportional to the simple random sampling method. The calculated alpha for the research questionnaire is 0.80. .The research data indicate that the variables of managerial factors are about 32.4, the variables of economic factors are about 31%, the variables of educational factors are about 28.5% and the variables of socio-cultural factors account for about 30.5% of the changes in the dependent variable of drought crisis management. The results of Factor Analysis of Drought Crisis Management Solutions in the field of agriculture in Alborz province showed that political-supportive strategies, management solutions, technical solutions, legal solutions, educational strategies and economic solutions are the priorities of the factors that have the highest share in the explanation. Drought crisis management strategies in the field of agriculture in Alborz province have been studied by experts. These factors account for 72.12% of the variance of all variables.

منابع و مأخذ:

1. Mohammad Daneshvar, Abdolrasoul Telluri, Mahmoud Tavakoli MRD. Regional study of drought, in the center, south and southeast of the country. Res Constr [Internet]. 2007;(76):158–66.


2. Ali Darijani, Naser Shahnoshi SSHD. Determining drought risk management priorities in the agricultural sector of Gonbad Kavous city using hierarchical analysis technique. Agric Econ [Internet]. 2011;5(1):37–59.


3. Hossein Esmaeili Nia. Analysis of the performance of government agencies in rural development [Internet]. 1st ed. Dr. Mojtaba Paluj, editor. Research Institute for Planning, Agricultural Economics and Rural Development. تهران: Ministry of Agriculture; 2015. 121 p.


4. Narjes Kaboli, Gholamreza Pezeshki Rad HSF. Factor Analysis of Experts’ Attitudes Towards Drought Coping Strategies (Alborz Province). Agric Ext Educ Res [Internet]. 2012;5(2):33–44.


5. Masoumeh Arfaee AZ. Investigating the Factors Affecting Indigenous Knowledge in Optimal Water Consumption in Agriculture. Agric Ext Educ Res [Internet]. 2011;4(3):93–102.


6. Reza Sohrab Jaydari, Iraj Malek Mohammadi SMH. Study of educational-extension strategies for optimal water consumption management to deal with drought among wheat farmers in Ilam province. Agric Ext Educ Res [Internet]. 2011;4(4):1–12.


7. Seyed Mahmoud Hosseini, Abolghasem Sharifzadeh, Saeed Gholamrezaei and MA. Explaining the components of drought crisis management in rural and nomadic areas of the southeast of the country. Iran J Agric Econ Dev Res [Internet]. 2010;42(2):185–97.


8. Setareh Amirkhani, Mohammad Chizari and SMH. Investigating the effective factors in the type of farmers’ management in the field of drought. Iran Agric Econ Dev Res [Internet]. 2012;43(2):223–9.


9. Hadi Sarvari MR, Tamošaitiene˙ J, Daniel W.M. Chan, Beer and M. A Risk Based Approach to Evaluating the Impacts of Zayanderood Drought on Sustainable Development Indicators of Riverside Urban in Isfahan-Iran. sustainability [Internet]. 2019; 11:20.


10. Habiba U, Shaw R, Takeuchi Y. Drought risk reduction through a socio-economic, institutional and physical approach in the northwestern region of Bangladesh. Environ Hazards [Internet]. 2011;10(2):121–38.


11. Kim TW, Jehanzaib M. Drought risk analysis, forecasting and assessment under climate change. Water (Switzerland) [Internet]. 2020;12(7):1–7.


12. Ashish S. Drought management policy of india: An overview. Disaster Adv [Internet]. 2019;12(11):51–62.