کاربرد روش‌های تئوری ورشکستگی در تخصیص عادلانه منابع آب در راستای کاهش مناقشات محیط‌زیستی (نمونه موردی: حوضه دریاچه ارومیه)

محورهای موضوعی : برگرفته از پایان نامه

نگار طیب زاده مقدم ¹ , بهرام ملک محمدی ²

1 - دانشجوی دکتری برنامه‌ریزی محیط زیست، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران
2 - دانشیار گروه برنامه ریزی محیط زیست، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران

تاریخ دریافت : 1396/10/28 تاریخ پذیرش : 1399/02/23 تاریخ انتشار : 1399/02/01

کلید واژه: دریاچه ارومیه, واژه‎های کلیدی: تئوری ورشکستگی, منابع مشترک, مناقشات محیط‌زیستی,

چکیده مقاله :

چکیده
در سالهای اخیر، رشد روز افزون جمعیت و توسعه اقتصادی در سرتاسر دنیا منجر به افزایش تقاضا برای منابع محدود گشته و این امر سبب ایجاد مناقشات در چگونگی بهره‌برداری از منابع مشترک شده است. در چنین وضعیت‌های اختلافی به منظور تخصیص بهینه و عادلانه از ابزارهای ریاضی متعددی مرتبط با تئوری‌های مختلف استفاده می‌شود. با استفاده از این تئوری‌ها می‌توان به درکی نظامند از تعاملات بین افراد و گروه‌های ذینفع در مناقشات محیط زیستی دست یافت و راه‌حل‌های موثر عملی و استراتژیک برای مدیریت و سیاست‌گذاری‌های کاراتر ارائه نمود. تئوری ورشکستگی از جمله تئوری‌های نوین، کاربردی و با انعطاف پذیری بالا در مدل‌سازی مسائل مربوط به مناقشات محیط‌زیستی است. بدین منظور در این تحقیق با استفاده از روشهای مختلف تئوری ورشکستگی چون روش ورشکستگی نسبی(PRO) ، مقید به ضرر یکسان (CEL)، پینایل (Pin)، مقید به سود یکسان(CEA) ، ورشکستگی تعدیل شده (AP) و تالمود(TAL) تخصیص آب سطحی حوضه دریاچه ارومیه بین سه استان ذینفع (آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و کردستان با رعایت تامین حداقل نیاز اکولوژیکی دریاچه ارومیه به میزان 3100 میلیون متر مکعب بررسی شد و نتایج حاصل از روشهای مختلف با یکدیگر مقایسه گردید. بر اساس نتایج حاصل از این مطالعه، روش CEA حداکثر میزان تخصیص را برای دو استان کردستان به میزان 100 درصد و آذربایجان شرقی به میزان 93 درصد فراهم می‌کند و رضایت دو استان از سه استان را بیش از سایر روش‌ها برآورده می‌کند. از اینرو بر مبنای قانون تعدد، روشCEA به عنوان روش برتر در این مطالعه انتخاب گردید.

چکیده انگلیسی:

Abstract
In recent years, the increasing growth of population and economic development aroundthe world is leading to rising demand for limited resources, and this issue has caused environmental conflicts in the exploitation of common resources. In such situations of conflict, to achieve fair allocation, numerous mathematical tools associated with different theories can be used. A systematic understanding of the interactions between individuals and groups of beneficiaries in environmental conflicts can help to create strategic and effective solutions in order to manage resources, and better policies can be offered by using these theories. Bankruptcy theory is modern, functional and highly flexible theory. Therefore, in this study, by using different methods of bankruptcy theory including Proportional (PRO), Constrained Equal Lost (CEL), Pinile (Pin), Constrained Equal Awards (CEA), Adjusted Proportional (AP) and Talmud (TAL), allocation of surface water of the Urmia Lake basin among three provinces including East Azerbaijan, West Azerbaijan and Kordestan, was investigated by considering provided minimal environmental requirements of Urmia Lake, (3100 million cubic meters) and the results of the different methods were compared. Based on the results of this study, the CEA method provides the maximum allocation for the two provinces, Kurdistan is 100 percent and East Azarbaijan is 93 percent and satisfies the two provinces from the three provinces more than other methods. Therefore, based on the Plurality rule, the CEA method in this study was selected as the preferred method.

منابع و مأخذ:

1)       دانش یزدی، محمد. ابریشم­چی، احمد. تجریشی، مسعود. 1393. حل مناقشات در مدیریت تخصیص منابع آب با استفاده از نظریه بازی، مطالعه موردی: حوضه آبریز دریاچه ارومیه. مجله آب و فاضلاب، 2: 48-57.

2)       دورانت، ویل. 1369. تاریخ فلسفه. ترجمه عباس زریاب خویی. تیران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.

3)       صفاری، نسیم. ضرغامی، مهدی. 1392. تخصیص بهینه منابع آب سطحی حوضه دریاچه ارومیه به استانهای ذینفع با روشهای تصمیم گیری فاصله محور. نشریه دانش آب و خاک، 23 (1): 135-149.

4)       رضایی مقدم، محمد حسین. 1391. ارزیابی کارایی داده های سنجنده MODIS در برآورد خشکسالی. جغرافیا و پایداری محیط، 5: 37-52.

5)       زارع زاده، م. 1389. تخصیص منابع آب حوضه آبریز قزل اوزن -سفیدرود تحت تاثیر تغییر اقلیم با به کارگیری رویکرد ورشکستگی در حل اختلافات. پایان نامه ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

6)       کاظمی مرشت، پروانه. عراقی نژاد، شهاب. 1394. تخصیص آب با استفاده از مدل شکار-شکارچی و مقایسه آن با روش های مرسوم حل اختلاف (مطالعه موردی: حوضه آبریز اترک)، آب و فاضلاب، شماره 5: 3-13.

7)       میرشفیعی، سمیرا. انصاری، حسین. میان آبادی، حجت. 1394. روش­های نظریه ورشکستگی در تخصیص منابع آبی مشترک (مطالعه موردی: رودخانه اترک)، نشریه آبیاری و زهکشی ایران، 9 (4): 594-604.

8)       میزس، لودویک فان. 1385. در جست و جوی ارزش های مطلق. ترجمه عزت الله فولادوند . انتشارات نگاه نو.

9)       وثوقی، منصور. محمدی، احمد. 1391. بررسی عوامل اجتماعی و اقتصادی مؤثر در مدیریت جمعی منابع آب در روستاهای فریدونکنار. توسعه روستایی، دوره چهارم، شماره 2.

10)   هایلبرونر، رابرت. 1370. بزرگان اقتصا.د ترجمه دکتر احمد شمیسا. انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.

11)   گزارش وضعیت دریاچه ارومیه و خلاصه اهم اقدامات انجام شده برنامه مدیریت جامع حوضه آبخیز دریاچه ارومیه، طرح حفاظت از تالاب هاى ایران، 1391.

12)     Aumann, R.J., Maschler, M. (1985). “Game theoretic analysis of a bankruptcy problem from the Talmud”J. Journal of Economic Theory 36, 195–213.

13)     Ansink, E., Weikard, H. P.)2012(. Sequential sharing rules for river sharing problems. Social Choice and Welfare. 38) 2(: 187–21.

14)     Eimanifar A. and Mohebbi, F. (2007). Urmia Lake (Northwest Iran): a brief review, Saline Systems, vol. 8, pp. 1–8.

15)     Giordano, R., D’Agostino, D., Apollonio, C., Lamaddalena, N., Vurro, M. (2013). Bayesian Belief Network to support conflict analysis for groundwater protection: The case of the Apulia region. Journal of Environmental Management, 115: 136-146.

16)     Herrero, C. and Villar, A. (2001). The three musketeers: four classical solutions to bankruptcy problems, .J. Mathematical Social Sciences, 42(3), 307-328.

17)     Just, R., and Netanyahu, S. (Eds.) Conflict and cooperation on trans-boundary water resources, Kluwer Academic Pub., pp. 1-26.

18)     Madani, K. (2010). Game theory and water resources, Journal of Hydrology, Vol. 381, No. 3-4, PP: 225-238.

19)     Madani, K., Zarezadeh, M. (2012). Bankruptcy methods for resolving water resources conflicts. In: Loucks, D.P. (Ed.), World Environmental and Water Resources Congress 2012. American Society of Civil Engineers, Reston, VA, pp. 2247-2252.

20)     Mianabadi, H., Mostert, E., Pande, S., and van de Giesen, N. (2015). Weighted Bankruptcy Rules and Transboundary Water Resources Allocation. Water Resour Manage, 29 (7): 2303-2321.

21)     Mianabadi, H., Mostert, E. and Van de Giesen, N. (2013). Transboundary River Basins Management: From Conflict to Cooperation, in 6th International Conference on Water Resources and Environment Research (ICWRER 2013).

22)     Mianabadi, H., Mostert, E., Zarghami, M., van de Giessen, N. (2014). A new bankruptcy method for conflict resolution in water resources allocation. Journal of Environmental Management 144:152-159.

23)     Mianabadi, H., Mostert, E., Zarghami, M., van de Giesen, N. (2013). Transboundary water resources allocation using bankruptcy theory; Case study of Euphrates and Tigris Rivers. Proceedings of the TWAM 2013 International Conference & Workshops.

24)     Ostrom, E., Gardner, R., Walker, J. 1994.  Rules, games and common-pool resources, University of Michigan Press, Ann Arbor.

25)     Razmara, P., Massah Bavani, A. R., Motiee, H., Torabi, S. and Lotfi, S. (2013). Investigating uncertainty of climate change effect on entering runoff to Urmia, Hydrol. Earth Syst. Sci., vol. 10, pp. 2183–2214.

26)     Schwartz, D., and Singh, A. (1999). Environmental Conditions, Resources, and Conflicts. An Introductory Overview and Data Collection. United Nations Environment Programme (UNEP).

27)     Sheikhmohammady, M. and Madani, K.  (2008). Sharing a multi-national resource through bankruptcy procedure. Proceeding of the 2008 World Environmental and Water Resources Congress, Honolulu, Hawaii, Edited by Babcock R. W. and Walton R., 1-9, American Society of Civil Engineers.

28)     Wolf, A. T. (2007). SharedWaters: Conflict and Cooperation, The Annual Review of Environment and Resources is online at http://environ.annualreviews.org.

29)     Zarezadeh, M., Madani, K., Morid, S. (2012). Resolving transboundary water conflicts: lessons learned from the Qezelozan-Sefidrood river bankruptcy problem. In: World Environmental and Water Resources Congress 2012. American Society of Civil Engineers, Reston, VA, pp. 2406-2412.

30)     Zarezadeh, M., Madani, K., Morid, S.)2013(. Resolvingconflicts over trans-boundary Rivers using bankruptcy methods. In: Hydrology and Earth System Sciences. Discuss. 10: 13855–13887.