بررسی شاخص های ارزیابی عملکرد تحویل آب در نهر ادامه سمت چپ شبکه آبیاری درودزن

محورهای موضوعی : مقالات برگرفته از پایان نامه

بهروز شفیعی ¹ (دانش آموخته دانشگاه آزاد اسلامی واحد فیروزآباد)
محمدعلی شاهرخ نیا ² (استادیارپژوهشی، بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز، ایران)

تاریخ دریافت : 1394/12/06 تاریخ پذیرش : 1397/12/08 تاریخ انتشار : 1397/12/01

کلید واژه: عدالت توزیع آب, اعتمادپذیری, راندمان, کفایت آبیاری,

چکیده مقاله :

عملکرد شبکه های آبیاری و زهکشی در کشور از وضعیت مطلوبی برخوردار نبوده و ضروری است با بررسی های همه جانبه مشکلات موجود در این شبکه ها مشخص و رفع گردد. در این مقاله به بررسی شاخص های ارزیابی عملکرد شبکه، در ادامه کانال سمت چپ شبکه آبیاری و زهکشی درودزن فارس پرداخته شد. برای این بررسی از شاخص کفایت، راندمان، عدالت توزیع، اعتمادپذیری توزیع آب و عملکرد تحویل آب استفاده شد. نتایج نشان داد شاخص های عدالت توزیع آب و اعتمادپذیری، با دارا بودن مقادیر 42/0 و 31/0 ، عملکرد شبکه را در رده ضعیف قرار می دهند. مقدار شاخص کفایت و راندمان توزیع آب، بترتیب 87/0 و 75/0 بوده که در رده متوسط قرار می گیرند. در حدود نیمی از کانال ها وضعیت خوب و درسایر کانال ها در وضعیت متوسط و ضعیف بوده است. شاخص عملکرد تحویل آب نیز نشان داد که از 16 کانال مورد بررسی در 8 کانال آب بیشتر از حد مورد نیاز، 3 کانال به اندازه نیاز و در 5 کانال کمتر از حد مورد نیاز تحویل شده است. مقدار متوسط این شاخص 27/1 بود که نشان می دهد 27% آب بیشتر از نیاز تحویل شده است.

چکیده انگلیسی:

Water delivery performance of irrigation and drainage networks in Iran is not in the acceptable situation. Evaluation of irrigation and drainage systems is important to increase their performance and decrease their related problems. In the present study, some performance indicators were assessed and evaluated at the end of left bank canal in Doroodzan irrigation network. Performance indicators such as adequacy, efficiency, equity, dependability, and delivery performance ratio were used for the evaluation. Results showed that the equity and dependability indicator values were about 0.42 and 0.31, respectively, which categorized in the poor class. The adequacy and efficiency indicator values were 0.87 and 0.75, respectively, which categorized in the fair class. About half of the studied canals had a good water delivery adequacy and efficiency, while the others had fair or poor delivery performances. The average value of delivery performance ratio for the studied canals was 1.27, which showed that 27% of delivered water was excess. Delivered water in 8 canals out of 16 canals were more than intended, while in 5 canals were lower than the intended values. The 3 rest canals received intended water.

منابع و مأخذ:

منابع

1)    زحمتکش، م.، و منتظر، ع.ا. 1390. ارزیابی عملکرد تعدادی از شبکه های آبیاری جهان با استفاده از شیوه مقایسه ای و تحلیل داده کاوی. نشریه آب و خاک(علوم و صنایع کشاورزی)، 25(5): 1042-1057.

2)    سنائی جهرمی، ص.، 1374. مدیریت انتقال و توزیع آب در شبکه آبیاری و زهکشی درودزن. پایان نامه­ی کارشناسی ارشد. دانشگاه شیراز. شیراز. ایران.

3)       شاهرخ نیا، م. ع.، جوان، م. 1385. بررسی شاخصهای عملکرد آبیاری در شبکه درودزن، مجله تحقیقات مهندسی کشاورزی. 7(29): 45-33.

4)       شرکت سهامی آب منطقه ای فارس. 1390. مطالعات ارزیابی عملکرد، پایش مدیریت بهره برداری و نگهداری، بهبود، ترمیم و بهسازی شبکه آبیاری و زهکشی درودزن. جلد 9، بررسی و تحلیل وضع موجود و عملکرد مدیریت بهره برداری و نگهداری شبکه و تاسیسات.

5)    فرخی، م.، کامگار حقیقی، ع.ا.، سپاسخواه، ع.، زندپارسا، ش.، هنر، ت. 1393. تغییرات زمانی و مکانی آب توزیع شده در نهر های شبکه سد درودزن. نشریه آبیاری و زهکشی ایران، 4(8): 684-693.

6)    منتظر، ع.ا. و پاشازاده، ن. 1390. ارزیابی عملکرد توزیع آب در شرایط مختلف بهره برداری نهر اصلی غرب شبکه آبیاری دز با استفاده از مدل هیدرولیکی CANALMAN. نشریه آب و خاک(علوم و صنایع کشاورزی)، 25(1): 125-139.

7)  Bos, M.G. 1997. Performance indicators for irrigation and drainage. Irrigarion and Drainage Systems 11: 119-137.

8)       Cakmak, B., Kibaroglu, A., Kendirli, B., and Gokalp, Z. 2010. Assessment of the irrigation performance of transferred schemes in Turkey: a case study analysis. Irrigation and Drainage 59: 138-149.

9)       Javan, M., Sanaee- Jahromi, S. and Fiuzat, A. A. 2002. Quantifying management of irrigation and drainage systems. Journal of Irrigation and Drainage Engineering, ASCE 128 (1): 19-25.

10)   Kazbekov, J., Abdullaev, I., Manthrithilake, H., Qureshi, A., and Jumaboev, K. 2009. Evaluating planning and delivery performance of water user associations (WUAs) in Osh Province, Kyrgyzstan. Agricultural Water Management 96: 1259-1267.

11)   Kharrou, M.H., Page, M.L., Chehbouni, A., Simonneaux, V., Er-Riki, S., Jarlan, L., Ouzine, L., Khabba, S., and Chehbouni, G. 2013. Assessment of equity and adequacy of water delivery in irrigation systems using remote sensing-based indicators in semi-arid region, Morocco. Water Resources Management 27: 4697-4714.

12)  Molden, D.J. and Gates, T.K. 1990. Performance measures for evaluation of irrigation- water- delivery system. Journal of Irrigation and Drainage Engineering, ASCE 116: 804-23.

13)  Sanaee- Jahromi, S., Depweg, H and Feyen, J. 2000. Water delivery performance in the Doroodzan Irrigation Scheme, Iran. Irrigation and Drainage Systems, 14: 207-222.

14)   Shahrokhnia, M. A., and Javan, M. 2005. Performance assessment of Doroodzan irrigation network by steady state hydraulic modeling. Irrigation and Drainage Systems, 19: 189- 206.

15)  Vaez Tehrani, M., Monem, M.J., and Bagheri, A. 2013. A system dynamics approach to model rehabilitation of irrigation networks case study: Qazvin irrigation network, Iran. Irrigation and Drainage 62: 193-207.

16)   Zardari, N. and Cordery, I. 2010. Estimating the effectiveness of a rotational irrigation delivery system: a case study from Pakistan. Irrigation and Drainage 59: 277-290.