بررسی عوامل موثر بر قیمت مواد غذایی در ایران با تاکید بر تکانه‏های نفتی

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی

ابراهیم جاودان ¹ (دانشجوی دکتری گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه تبریز)
حسین راحلی ² (دانشیار گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه تبریز)
رشید نقدی ³ (دانشجوی کارشناسی ارشد گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه تبریز.)

تاریخ دریافت : 1394/05/18 تاریخ پذیرش : 1394/05/18 تاریخ انتشار : 1394/05/01

کلید واژه: ایران, قیمت مواد غذایی, قیمت نفت,

چکیده مقاله :

ایران یک کشور متکی به نفت بوده و مقادیر نسبتا زیادی محصولات کشاورزی را وارد می‏کند. مطالعات زیادی نشان داده‏اند که تکانه‏های قیمت نفت باعث افزایش قیمت مواد غذایی در دهه‏های گذشته شده است. بنابراین هدف مطالعه حاضر بررسی اثر تکانه‏های قیمت نفت و دیگر متغیرهای مؤثر شامل شاخص تولید مواد غذایی، درآمد حقیقی سرانه، تجارت درون صنعت و نقدینگی بر قیمت مواد غذایی در ایران است. به این منظور از فیلتر هودریک و پرسکات برای استخراج تکانه‏های مثبت و منفی قیمت نفت در دوره 87-1354 استفاده شد. سپس برای برآورد روابط کوتاه‏مدت و بلندمدت بین متغیرها، الگوهای تصحیح خطا و جوهانسون- جوسیلیوس به کار گرفته شد. نتایج به خوبی نشان داد که رابطه همجمعی بین متغیرهای الگو برقرار است و تکانه‏های قیمت نفت در بلندمدت به طور معنی‏داری قیمت مواد غذایی را تحت تاثیر قرار می‏دهند. ضریب تصحیح خطا نیز با مقدار 18/0- با وجود علامت مورد انتظار بیانگر سرعت پایین فرایند تعدیل است.
 
طبقه­بندی JEL : Q11، C32 

چکیده انگلیسی:

Iran is a heavily oil dependent country and imports relatively high amounts of agricultural products. A number of studies in recent years indicate that oil price shocks affect food price in Iran. The aim of this paper is considering the impact of oil price shocks among other variables such as food production, real per capita income, intra industry trade and liquidity on food price in Iran. For this purpose, Hodrick-Prescott filter were used to obtain the oil price shocks using annual observations for 1975-2008 period. Then, Johanson-Joselius and Error-Correction models applied to estimate long and short term relations. The results revealed that co- integration among all variables is existed and oil price shocks significantly affect food price in the long run. The error correction term (-0.18) is found to be negative suggesting a slow adjustment process.

منابع و مأخذ:

1. ابراهیمی، م. و شکری، ن. (1390) سیاست پولی و مکانیسم انتقال تکانه‏ی قیمتی نفتی به بازار سهام در ایران. فصلنامه تحقیقات اقتصادی راه اندیشه، 1 (3): 33 الی 65.


2. امامی، ک. و ادیب‏پور، م. (1388) بررسی اثرات نامتقارن شوک‏های نفتی بر تولید. فصلنامه مدلسازی اقتصادی، 3 (4): 1 الی 26. 


3. باریکانی، ا.، شجری، ش. و امجدی، ا. (1386) محاسبه کشش‏های قیمتی و درآمدی تقاضای مواد غذایی در ایران با استفاده از سیستم تقاضای تقریبا ایده‏آل پویا. فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، 60: 125 الی 145.


4. ترکمانی، ج. و دهقانپور، ح. (1388) بررسی رفتار مصرفی خانوار شهری و روستایی ایران. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، 48: 391 الی 402.


5. راسخی، س. (1386) برآورد و بررسی میزان تجارت درون صنعت در گروه محصولات کشاورزی ایران. مجله اقتصاد کشاورزی، 3 (1): 95 الی 110.


6. سالواتوره، د. (1388) نظریه وسیاست‏های اقتصاد بین‏الملل (مالیه بین‏الملل). ترجمه حمیدرضا  ارباب. نشر نی، چاپ ششم، تهران.


7. عصاری آرانی، ع.، جعفری صمیمی، ا. و رسولی میر، م. (1389) بررسی تأثیر تکانه‏های قیمت نفت بر حساب جاری کشورهای عضو اوپک. فصلنامه اقتصاد مقداری، 7 (3): 1 الی 21.


8. کازرونی، ع. و رستمی، ن. (1386) اثرات نامتقارن نوسانات نرخ ارز بر تولید واقعی و قیمت در ایران (1340-1381). فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، 25: 177 الی 196.


9. مهرآرا، م. و شهاب لواسانی، ک. (1391) آثار تکانه‏های نفتی و سیاست‏های پولی بر رفتار چرخه‏ای قیمت مسکن. فصلنامه تحقیقات مدلسازی اقتصادی، 7: 1 الی 26.


10. مهرآرا، م. و نیکی اسکویی، ک. (1385) تکانه‏های نفتی و اثرات پویای آن بر متغیرهای کلان اقتصادی. فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، 40: 1 الی 32.

1. Alghalith, M. (2010) The interaction between food prices and oil prices. Energy Economics, 32(6): 1520- 1522.


2. Ali, S. A., Ramzan, M., Razi, A. and Bhatti, A. G. (2012) Impact of oil prices on food inflation in Pakistan. IJCRB, 3(11): 123-140.


3. Alom F. (2011) Economic effect of oil and food price shocks in Asia and Pacific countries: an application of SVAR model. Paper presented at the 2011 NZARES conference, New Zealand, August 25-26.


4. Avalos, F. (2014) Do oil prices drive food prices? The tale of a structural break. Journal of International Money and Finance, 42: 253-271.


5. Aye G.C. (2012) The long and short run impacts of food and energy price shocks: evidence from Nigeria. 56th AARES annual conference, Fremantle, Western Australia, February 7-10.


6. Chen, S. T., Kuo, H. I. and Chen, C. C. (2010) Modeling the relation between the oil price and global food prices. 87(8): 2517-2525.


7. Esmaeili, A. and Shokoohi, Z. (2011) Assessing the effect of oil price on world food prices: application of principal component analysis. Energy Policy, 39: 1022–1025.


8. Farzanegan, M. R. and Markwardt, G. (2009) The effects of oil price shocks on the Iranian economy. Energy Economics, 31(1): 134-151.


9. Grubel, H. G. and Lloyd, P. J. (1975) Intra-industry trade: the theory and measurement of international trade in differentiated products. The Macmillan Press Ltd, London.


10. Hodrick, R. J. and Prescott, E. C. (1997) Postwar U.S. business cycles: an empirical investigation. Journal of Money, Credit and Banking, 29(1): 1-16.


11. Kargbo J. (2005) Impacts of monetary and macroeconomic factors on food prices in West Africa. Agrekon, 44(2): 205-224. 


12. Nazlioglu, S. and Soytas, U. (2011) World oil prices and agricultural commodity prices: evidence from an emerging market. Energy Economics, 33(3): 488-496.


13. Ravn, M.O. and Uhlig, H. (2002) On adjusting the Hodrick-Prescott filter for the frequency of observations. Review of Economics and Statistics, 84: 371-375.


14. Timilsina, G. R., Mevel, S. and Shrestha, A. (2011) Oil price, biofuels and food supply. Energy Policy 39: 8098-8105.


15. Wang, Y., Wu, C. and Yang, L. (2014) Oil price shocks and agricultural commodity prices. Energy Economics, 44: 22-35.